>> Mường Thanh đứng đầu danh sách các dự án vi phạm quy định phòng cháy, chữa cháy
>> Thực trạng biệt thự Pháp cổ tại Hà Nội: “Lỗ hổng” lớn trong quản lý, sử dụng và giải pháp khắc phục
>> Hàng loạt sai phạm trong hoạt động xây dựng: Bài học rút ra từ công tác thanh tra, giám sát tại cơ sở

Giải báo chí này nhằm đẩy mạnh công tác tuyên truyền, cổ vũ, động viên các tầng lớp nhân dân tích cực phòng, chống tham nhũng, lãng phí; đồng thời khuyến khích người dân và các cơ quan báo chí phản ánh, tố giác và tích cực đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, chống suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ.

Để hưởng ứng giải báo chí trên, Tạp chí Điện tử Mặt trận sẽ triển khai tuyến bài viết làm sáng tỏ các sai phạm của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (ĐSVN) và một số đơn vị thành viên trong việc chấp hành quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản.

Trái với khẩu hiệu hành động bên ngoài “Đoàn kết - Kỷ luật - Cần kiệm - Sáng tạo”, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã mắc rất nhiều sai phạm, khuyết điểm trong quản lý, sử dụng vốn, tài sản.

Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (ĐSVN) là doanh nghiệp chủ đạo của ngành đường sắt. Hoạt động kinh doanh vận tải đường sắt; quản lý đầu tư khai thác, duy tu và sửa chữa kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia của Tổng công ty ĐSVN và một số đơn vị khác. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, Tổng công ty ĐSVN không những thiếu trách nhiệm trong việc quyết định và quản lý thực hiện các dự án đầu tư xây máy móc thiết bị và dự án kết cấu hạ tầng đường sắt gây lãng phí, kém hiệu quả; tổ chức nhiều đoàn đi công tác nước ngoài sai quy định của pháp luật, sai chế độ tài chính về quản lý chi phí; mà doanh nghiệp này còn mắc hàng loạt các vi phạm liên quan đến quản lý vốn, tài sản gây lãng phí tiền vốn, buông lỏng quản lý đất đai để hoang trống dẫn đến lấn chiếm, tranh chấp; khiến hoạt động kinh doanh trì trệ, kém hiệu quả.

Theo Kết luận Thanh tra, tính đến thời điểm 31/12/2013, ĐSVN và các đơn vị thành viên đang quản lý và sử dụng hơn 63,2 triệu m2 đất. Vậy nhưng, các đơn vị thành viên đã tự ý ký hợp đồng cho thuê mặt bằng kinh doanh với tổng diện tích 142.027 m2, doanh thu đạt trên 61,6 tỷ đồng; diện tích nằm ngoài các ga trên 79.000 m2 đã cho thuê sử dụng sai mục đích.

Trong đó, các đơn vị trực thuộc Công ty Vận tải hành khách Hà Nội (công ty cấp 3 của ĐSVN) đã cho các tổ chức, cá nhân thuê lại mặt bằng diện tích hơn 68.200 m2, doanh thu hàng năm trên 26,5 tỷ đồng. Riêng Công ty xe lửa Gia Lâm (Hà Nội) có hợp đồng thuê đất với thành phố Hà Nội trả tiền hàng năm (gần 203.873 m2), đã xây tường bao quanh nhưng lại cho 52 tổ chức, 13 cá nhân thuê lại mặt bằng, kho bãi để sản xuất kinh doanh với tổng diện tích gần 55.500 m2, doanh thu hàng năm trên 15,83 tỷ đồng.

Do sử dụng đất sai mục đích, từ năm 2013, UBND thành phố Hà Nội đã có quyết định thu hồi 3 khu đất tại các địa chỉ 449A, 449B phố Ngọc Lâm và số 583 đường Nguyễn Văn Cừ, Gia Lâm nhưng vẫn chưa thực hiện được. Riêng khu đất 583 đường Nguyễn Văn Cừ có diện tích 1.545 m2 do Công ty Xe lửa Gia Lâm cho Công ty TNHH Thương Mai Đại Cường thuê 20 năm đến năm 2020 và thu tiền một lần 2,4 tỷ đồng. Sau đó, Công ty TNHH Thương Mại Đại Cường lại cho Siêu thị Fivimart và Cửa hàng Vạn Tuế thuê lại.

Các đơn vị trực thuộc Công ty Vận tải hành khách Sài Gòn thì cho các tổ chức cá nhân thuê lại diện tích gần 26.000 m2, doanh thu hàng năm trên 31 tỷ đồng: Xí nghiệp Đầu máy Sài Gòn có tổng diện tích mặt bằng đang sử dụng hiện chưa có hợp đồng thuê đất 58.049,2 m2 và đang cho 26 tổ chức, cá nhân thuê mặt bằng, kho bãi, sân chơi, dịch vụ và làm ki-ốt để kinh doanh với diện tích 9.003 m2, doanh thu năm 2014 trên 9,4 tỷ đồng.

Không chỉ dừng lại ở việc cho các đối tượng bên ngoài thuê đất, mặt bằng sử dụng không đúng mục đích, ĐSVN và các đơn vị thành viên còn phân, giao, cho mượn đất không đúng thẩm quyền dẫn đến tình trạng không quản lý được trong khi tiền sử dụng đất vẫn phải nộp thay hoặc nhận nợ với Nhà nước.

Theo đó, ĐSVN và các đơn vị thành viên phân cho các hộ gia đình làm nhà ở đến tháng 12/2013 với tổng diện tích mặt bằng là trên 169.000 m2; trong đó: đất đo các Công ty TNHH một thành viên quản lý đường sắt quyết định phân là trên 100.000 m2; đất do hai Công ty vận tải đường sắt phân chia là 61.017m2. Đặc biệt, việc phân chia đất chủ yếu tại các đô thị, trung tâm tỉnh, thành phố, như: 21 khu đất tại các ga trên địa bàn Hà Nội diện tích 38.250m2; trong đó, ở ga Hà Nội có 88 hộ gia đình được phân đang ở thì chỉ có 6 hộ gia đình đủ điều kiện được cấp “sổ đỏ” với diện tích 305m2 và 6 công trình nhà ở tập thể chỉ có 1 công trình nhà ở 5 tầng số 2 phố Khâm Thiên được cấp Giấy phép xây dựng năm 1997. Bên cạnh đó, đất bị lấn chiếm, chiếm dụng do lịch sử để lại là 8.282m2; đất được các lãnh đạo các đơn vị qua các thời kỳ cho mượn gần 5.300m2.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ còn phát hiện, trong 5 vị trí đất Tổng công ty ĐSVN đã có kế hoạch đầu tư dự án, ngoài Dự án nhà ở do UBND tỉnh Bình Dương thu hồi tại Dĩ An, Bình Dương, diện tích hơn 95.000 m2 (Công ty Xe lửa Dĩ An), đã hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật đang ở giai đoạn kinh doanh; số 2 Y-éc-xanh, Nha Trang, diện tích 12.000 m2 đã UBND tỉnh Khánh Hòa chấp thuận đầu tư dự án. Còn lại, các khu đất tại 31 Láng Hạ, Hà Nội diện tích 10.071m2; số 136 Hàm Nghi, Thành phố Hồ Chí Minh diện tích 2.768m2; Nha Trang: 4.451 m2 đều đang ở giai đoạn chuẩn bị làm thủ tục xin phép đầu tư.

Công ty TNHH MTV Quản lý đường sắt Hà Thái còn nợ gần 3,7 tỷ đồng tiền thuê đất từ trước năm 2014 của diện tích 8.500 m2 đất làm nhà ở đã giao cho 150 hộ cán bộ công nhân viên chưa thực hiện các thủ tục chuyển đổi, chuyển giao theo quy định. Xí nghiệp Đầu máy Hà Nội thuộc Công ty Vận tải hành khách Hà Nội nợ tiền thuê sử dụng đất trên 28,6 tỷ đồng.

Đối với hai khu “đất vàng” 80 Lý Thường Kiệt và 22 Phan Bội Châu - Hà Nội rộng 1.005m2, Thanh tra Chính phủ đã chỉ rõ, việc Tổng công ty ĐSVN sử dụng quyền thuê, quyền sử dụng đất để đem góp vốn với Công ty TNHH Hà Thành thành lập pháp nhân mới là Công ty TNHH hai thành viên Khách sạn để chuẩn bị đầu tư dự án khách sạn 4 sao (trong thời gian làm thủ tục góp vốn thành lập doanh nghiệp mới, đồng thời Tổng công ty cũng làm thủ tục và ký hợp đồng thuê đất với UBND thành phố Hà Nội vào tháng 01/2014 với thời hạn 50 năm) là sai quy định. 

Trước những sai phạm nghiêm trọng có tính hệ thống của ĐSVN, Thanh tra Chính phủ khẳng định, ĐSVN đã để các công ty thành viên cho nhiều đối tượng thuê đất, thuê mặt bằng kinh doanh những lĩnh vực không liên quan đến hoạt động đường sắt. Phân, giao, cho mượn đất đai không đúng thẩm quyền dẫn đến tình trạng một số diện tích nhà đất không quản lý được nhưng vẫn phải nhận nợ hoặc nộp thay tiền sử dụng đất với Nhà nước. Đề ra chủ trương, xây dựng kế hoạch sử dụng đất quy mô lớn theo phương án đầu tư kinh doanh sai Nghị quyết số 94/NQ-CP ngày 27/9/2011, Nghị định số 71/2013/NĐ-CP ngày 11/7/2013 của Chính phủ và Quyết định số 198/QĐ-TTg ngày 22/01/2013 của Thủ tướng Chính phủ về lĩnh vực đầu tư, ngành nghề đầu tư. Quản lý đất đai lỏng lẻo để hoang trống, lấn chiếm, tranh chấp gây lãng phí.

Tạp chí Điện tử Mặt trận sẽ tiếp tục thông tin.

Bài 2: Đường sắt Việt Nam “phiêu lưu” đầu tư trái ngành, xem thường lợi ích của Nhà nước

Bảo Tường - Phan Anh Tuấn