Theo tính toán, mức giá sàn đề xuất nếu được áp dụng sẽ không có sự chênh lệch quá lớn so giá thấp nhất hiện tại.

Đề xuất này được đưa ra trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm quốc tế của các nước đã hoặc đang thực hiện quy định mức tối thiểu đối với giá dịch vụ vận chuyển hàng không nội địa, nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích của người tiêu dùng, hãng hàng không và Nhà nước.

Tại thị trường Việt Nam hiện có sáu hãng hàng không tham gia, gồm Vietnam Airlines, Vietjet Air, Bamboo Airways, Pacific Airlines, Vasco và Vietravel Airlines. Vì vậy, tính cạnh tranh về giá vé, đường bay, tần suất khai thác giữa các hãng là rất cao. Ðề xuất áp sàn giá vé máy bay được Cục HKVN đưa ra trong bối cảnh ngành hàng không bị ảnh hưởng nặng nề do tác động chưa từng có của dịch Covid-19. Mặt bằng giá vé máy bay giảm chưa từng có trong năm 2020, thậm chí, dịp Tết Nguyên đán 2021, giá vé máy bay của các hãng đều chạm đáy, ngay cả Vietnam Airlines cũng đưa ra mức chưa tới 100 nghìn đồng ở nhiều chặng bay. Trong khi đó, các hãng vẫn phải duy trì đội tàu bay với số lượng tương đương năm 2019, doanh thu giảm mạnh khiến các hãng bị “đứt gãy dòng tiền”. Ðây là những nguyên nhân chính, tác động trực tiếp và tiêu cực đến hiệu quả sản xuất, kinh doanh vận chuyển hàng không, đe dọa sự tồn tại của các hãng. Các hãng liên tục phải hạ giá bán để tối đa hóa hiệu suất sử dụng ghế trên tàu bay, tạo dòng tiền duy trì hoạt động kinh doanh.

Cục HKVN đã đề xuất áp dụng mức giá tối thiểu bằng 20% mức giá tối đa quy định; trong đó, các đường bay dưới 500 km, nhóm đường bay phát triển kinh tế - xã hội tối thiểu 320 nghìn đồng/chiều, tối đa 1,6 triệu đồng; nhóm đường bay khác tối thiểu 340 nghìn đồng, tối đa 1,7 triệu đồng. Các đường bay từ 500 đến 850 km trở lên, mức giá tương ứng 440 nghìn đồng và 2,2 triệu đồng; từ 850 đến dưới 1.000 km, tương ứng 560 nghìn đồng và 2,79 triệu đồng; từ 1.280 km trở lên, tương ứng 750 nghìn đồng và 3,75 triệu đồng.

Hành  khách làm thủ tục tại quầy check-in ở sân bay Nội Bài (Hà Nội). Ảnh: PHAN CÔNG

Theo Cục trưởng HKVN Ðinh Việt Thắng, khung giá trên sát thực tế về mặt bằng chi phí bình quân của các hãng; gần bằng mức giá cơ bản của dịch vụ đường sắt (ghế ngồi mềm điều hòa) và ngang dịch vụ vận chuyển đường bộ. Chính sách này là giải pháp tình huống, áp dụng mang tính khẩn cấp, tạm thời nhằm giải quyết khó khăn của các hãng hàng không do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Nếu được Bộ GTVT chấp thuận, chính sách sẽ áp dụng trong một năm, từ 1/11/2021 đến hết ngày 31/10/2022. Về dài hạn, khi thị trường phát triển bình thường, để phù hợp thông lệ quốc tế, Cục đề xuất quản lý giá dịch vụ vận chuyển hàng không nội địa theo cơ chế do thị trường tự điều tiết, Nhà nước kiểm soát giá bán của các hãng theo quy định của Luật Cạnh tranh.

Các chuyên gia hàng không phân tích, cấu thành giá dịch vụ vận chuyển hàng không nội địa gồm giá vé máy bay, cộng các loại phí (phí hệ thống, phí xuất vé và một số khoản phí hãng thu hộ), cộng với thuế VAT. Mức phí hệ thống cho một chặng bay hiện tại của các hãng áp dụng dao động quanh mức 400 - 410 nghìn đồng (chưa gồm thuế VAT), phí xuất vé áp dụng bằng nhau ở mức 50 nghìn đồng/chặng (chưa VAT). Theo tính toán, giá thấp nhất do Vietnam Airlines thu của hành khách là 459 nghìn đồng, Vietjet là 450 nghìn đồng, còn Bamboo Airways 460 nghìn đồng (chưa VAT), nếu áp giá sàn (bằng 20% giá tối đa), giá dịch vụ vận chuyển của 3/6 nhóm đường bay vẫn thấp hơn (320- 340 và 440 nghìn đồng). Ba nhóm đường bay còn lại, mức giá sàn đề xuất cao hơn: nhóm đường bay từ 850 đến 1.000 km tăng 110 nghìn đồng/chặng, nhóm từ 1.000 đến 1.280 km tăng 190 nghìn đồng và nhóm đường bay 1.280 km trở lên tăng 300 nghìn đồng (chưa gồm thuế VAT). Có thể thấy, mức giá sàn đề xuất nếu được áp dụng cũng không chênh lệch quá lớn so giá vé hiện tại.

Một số chuyên gia và ngay cả Cục HKVN cũng thừa nhận, chính sách này vẫn tồn tại bất cập, chưa phù hợp thông lệ quốc tế bởi gây nên tình trạng bất bình đẳng giữa các hãng, giảm tính cạnh tranh trên thị trường vận chuyển hàng không nội địa do áp cùng một mức giá tối thiểu, hạn chế khả năng tiếp cận của một bộ phận hành khách khi đi máy bay, gây cản trở nỗ lực kích cầu của các hãng hàng không,...

Trước vấn đề này, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã giao Bộ GTVT có quy định về giá dịch vụ vận chuyển hàng không nội địa phù hợp nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích người tiêu dùng, đơn vị cung ứng dịch vụ và quyền lợi của Nhà nước. Ðối với đề xuất của Cục HKVN, Bộ GTVT nêu quan điểm phải xem xét, đánh giá kỹ lưỡng trên cơ sở quy định pháp luật liên quan và phân tích yếu tố tác động đến thị trường và người dân. Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Anh Tuấn nhận định, đây là vấn đề có ảnh hưởng lớn, Bộ giữ quan điểm hết sức cẩn trọng, khách quan, khoa học, đặc biệt phải xem xét, đánh giá kỹ tác động đến thị trường và người dân, cũng như lợi ích của Nhà nước và quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cũng cần nghiên cứu kỹ ảnh hưởng của dịch bệnh đối với toàn ngành hàng không trong giai đoạn vừa qua và thời gian tới. Bộ đang chỉ đạo các cơ quan tham mưu nghiên cứu và đưa ra nhiều kịch bản, phương án khác nhau, có đánh giá tác động cụ thể; tổ chức làm việc, xin ý kiến các bộ, ngành, chuyên gia và người dân để xem xét, quyết định.

Theo đánh giá của Tổng Thư ký Hiệp hội vận tải hàng không Việt Nam Bùi Doãn Nề, về cơ bản, giá do quan hệ cung cầu và thị trường tự quyết định. Giá cả là công cụ cạnh tranh của doanh nghiệp khi có nhiều nhà cung ứng, còn đối tượng hưởng lợi chính là khách hàng. Dịch Covid-19 gây tổn thất nặng nề cho ngành hàng không và du lịch, các hãng đang chịu lỗ lớn từ vận chuyển, kinh doanh hàng không. Ðể thu hút hành khách ở thị trường nội địa, hơn một năm qua, các hãng liên tục lao vào cuộc đua bán vé giá rẻ, thấp hơn giá thành, khiến bức tranh thị trường bị méo mó. Lượng vé bán ra tuy tăng song doanh thu, lợi nhuận thực rất mỏng,  làm giảm sức mạnh tài chính. Việc cạnh tranh phải bằng chất lượng dịch vụ, tránh giảm giá sâu, làm mất cân đối giữa giá thành và giá bán, gây thiệt hại nguồn lực cả trước mắt cũng như lâu dài cho doanh nghiệp và quốc gia. Một số chuyên gia kinh tế cũng khẳng định, việc áp sàn giá vé máy bay là phù hợp trong bối cảnh đặc thù hiện nay, sau khi kiểm soát được dịch bệnh, thị trường cơ bản phục hồi, Nhà nước có thể gỡ bỏ khung giá vé, để thị trường tự do vận động theo quy luật cung cầu và theo nhu cầu hành khách. PGS, TS Nguyễn Hồng Thái, Phó trưởng Khoa Kinh tế vận tải (Trường đại học GTVT) nêu quan điểm: Trong điều kiện bình thường, việc áp giá sàn sẽ triệt tiêu sự cạnh tranh, nhưng trong bối cảnh dịch Covid-19 vẫn còn phức tạp, nếu “buông” để giá quá thấp, doanh nghiệp hàng không sẽ không thể bù đắp chi phí. Ðề xuất đưa ra giá sàn trong giai đoạn hiện nay áp dụng trong thời gian ngắn (một năm) là phù hợp tình thế.

Theo QUANG HƯNG/Báo Nhân dân