Cơ chế kinh tế thị trường đã tạo thông thoáng cho mọi hoạt động sản xuất kinh doanh, làm cho nền kinh tế càng ngày càng phát triển nhất là kinh tế khu vực ngoài nhà nước trong đó có khu vực HTX nói chung và HTX vận tải nói riêng.
Nếu luật doanh nghiệp một công ty, doanh nghiệp vận tải là một ông chủ, thì HTX vận tải mô hình dịch vụ hỗ trợ là nhiều ông chủ trong một tổ chức hợp tác kinh doanh, mà HTX là đại diện pháp nhân cho các ông chủ trong HTX. HTX có trách nhiệm làm các công việc:
- Đăng ký luồng tuyến, bến bãi, đăng ký giá cước với cơ quan nhà nước, đăng ký kê khai vé cước hóa đơn giá trị gia tăng, các ông chủ chịu trách nhiệm kinh doanh hoạt động, lời ăn lỗ chịu và chịu trách nhiệm các loại thuế với Nhà nước theo Điều lệ của mỗi HTX, HTX chỉ thu một khoản phí dịch vụ để phục vụ cho thành viên. Đó là các ưu điểm để từ HTX, cá nhân tích cực phát triển ; nhưng bên cạnh đó là khuyết điểm. HTX không tập trung được phương tiện vận tải cũng như đoàn kết lại thành sức mạnh cạnh tranh với các loại hình công ty, doanh nghiệp tập trung khác. Cũng như các bất cập trong trách nhiệm thuế của các thành viên ông chủ, các ông chủ thành viên bỏ bến tuyến cố định, đưa xe vào bến chiếu lệ để hợp thức hóa việc xuất vé rồi xuất bến để tránh kiểm tra trên đường, rước khách tại các tụ điểm trong nội thành như vậy là các thành viên ông chủ tránh được một khoản thuế, rồi cơ quan thuế và các cơ quan chức năng khác quy trách là đơn vị vận tải HTX thiếu quản lý, đó là những bất cập trong mô hình HTX vận tải, nên chẳng cần phải có những quy định để khắc phục? Nhưng nếu đưa ra các quy định chặt chẻ đôi khi lại mâu thuẩn với các loại hình công ty, doanh nghiệp vận tải khác, từ đây rất là khó điều chỉnh sao cho phù hợp mà lại thống nhất với tất cả loại hình kinh tế vận tải.
Một điển hình HTX dịch vụ vận tải là hợp tác kinh doanh của các thành viên với nhau với HTX; Thuế vụ là nghĩa vụ của mỗi thành viên vì họ vào HTX để tổ chức làm dịch vụ cho họ, họ phải tự chịu các loại thuế nếu họ không ủy quyền cho tổ chức nộp thay họ như Thông tư 92/2015/TT-BTC quy định. Đã có nhiều HTX vận tải gặp khó khăn với cơ quan thuế vì các thành viên HTX không ủy quyền cho tổ chức nộp thay họ. Còn thành viên thì cho rằng nộp thuế là việc của họ, họ không ủy quyền cho tổ chức. Bên cạnh đó các xe hoạt động tuyến cố định ở HTX có nhiều tụ điểm đón khách trong nội thành, qua hệ thống điện thoại smarphone … đặt chổ, thì việc còn phức tạp và không chính xác được, thêm vào nữa là khách dọc đường …
Thực tế, trong một chuyến xe đi Bến xe Miền Đông đến Kontum – Ngọc Hồi chúng tôi đăng ký mua vé qua điện thoại được ông chủ xe tên Thuận ghi nhận và ra quầy vé số 77 xe Long Vân núp dưới danh nghĩa HTX Thống Nhất làm dịch vụ. Con chủ xe xuất vé tại quầy vé số 77 nhưng không biết chủ xe sử dụng vé thật hay giả để lách thuế qua mặt HTX, vì việc nộp thuế là của các ông chủ xe theo cam kết của chủ xe khi gia nhập HTX, hợp đồng dịch vụ giữa chủ xe và HTX, chủ xe cũng không ủy quyền HTX nộp thuế thay cho họ như Thông tư 92/2015/TT-BTC, mục đích của các chủ xe là để lách thuế, chỉ đóng tiền phí dịch vụ cho HTX.
Những thuận lợi của mô hình HTX dịch vụ vận tải về kinh tế tập thể theo tinh thần Nghị quyết 13 trung ương 5 khóa IX đã có tác dụng để HTX phát triển thời gian qua, bên cạnh đó so với các loại hình kinh tế khác. HTX vận tải lại có những bất cập làm khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước cũng như tổ chức HTX nên cần tìm giải pháp khắc phục để HTX phát triển hơn nữa.
Theo Hà Anh/VTOTO