Tinh thần doanh nghiệp

Tinh thần doanh nghiệp là một thuật ngữ để chỉ một giá trị văn hóa mới xuất hiện ở Việt Nam vào những năm đầu thế kỷ XXI. Tinh thần doanh nghiệp nói đến thái độ, ý nghĩ, tình cảm của con người đối với công việc sản xuất kinh doanh. Tinh thần doanh nghiệp là một trong những điều kiện tiên quyết để một người nào đó có thể trở thành doanh nhân. Người có tinh thần doanh nghiệp là người có những tố chất sau đây:

Một là, có đầu óc doanh nghiệp, tức là trong một tình huống nhất định, họ biết kết hợp khả năng vốn có của cá nhân với những nguồn lực khác mà họ có được vào công việc sản xuất kinh doanh.

Hai là, nhạy bén với những cơ hội sản xuất kinh doanh, tức là họ biết phát hiện và đánh giá những cơ hội xuất hiện trong công việc làm ăn, tìm ra những phương tiện và nguồn lực cần thiết tổ chức thực hiện để bảo đảm thành công.

Ba là, ý chí ham muốn thành công, họ là con người của hành động, có ý thức rõ ràng về công việc và kết quả đạt được, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, chấp nhận mạo hiểm và rủi ro để đạt tới mục tiêu đã định.

Bốn là, khát vọng làm giàu, chính là sự mong muốn, khát khao vượt lên chiến thắng cảnh nghèo hèn, đạt đến sự giàu sang, phú quí cho chính bản thân mình, gia đình và xã hội, dù biết rằng con đường làm giàu không hề bằng phẳng, có nhiều chông gai và nhiều khi cũng phải chấp nhận trả giá.

Năm là, tầm nhìn xa trông rộng, tức là suy nghĩ và hoạch định về tương lai thông qua trí tưởng tượng của chính họ. Từ đó, họ luôn có những dự báo cùng với những phương án làm ăn căn cơ, lâu dài. Tầm nhìn của người có tinh thần doanh nghiệp chính là lý tưởng cho tương lai, là con đường phát triển và hướng đi lâu dài cho công việc sản xuất kinh doanh của mình.

Tinh thần doanh nghiệp trong việc hình thành và phát triển đội ngũ những người nông dân Việt Nam mới

Thanh long là một trong những mặt hàng trái cây xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. (Ảnh minh họa)

Đảng ta đã chỉ rõ nông nghiệp, nông dân, nông thôn có có vị trí chiến lược trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là cơ sở và lực lượng quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội bền vững, giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm an ninh quốc phòng, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước. Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 tiếp tục khẳng định: “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn là ba thành tố có quan hệ mật thiết, gắn bó, không thể tách rời; có vai trò, vị trí rất quan trọng trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; là cơ sở, lực lượng to lớn trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, con người Việt Nam, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế”1. Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nông dân là những người trực tiếp tham gia vào quá trình cơ cấu lại nông nghiệp, phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới. Người nông dân có vị trí, vai trò quan trọng trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Đặc biệt, trong xu thế phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại hiện nay, vị trí, vai trò của người nông dân càng được khẳng định: “Nông dân là chủ thể, là trung tâm của quá trình phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới”².

Với tư cách là một giá trị văn hóa mới được hình thành trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, tinh thần doanh nghiệp có vị trí, vai trò to lớn đối với quá trình cơ cấu lại nông nghiệp, phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới theo hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh. Tinh thần doanh nghiệp tạo ra bản lĩnh và năng lực sản xuất kinh doanh của một đội ngũ những nhà doanh nhiệp mới xuất thân từ nông dân (bao gồm chủ nhân của nhiều loại hình doanh nghiệp nông nghiệp, chủ trang trại, các cơ sở sản xuất kinh doanh cho đến người chủ kinh tế hộ gia đình). Xây dựng và phát triển đội ngũ những nhà doanh nghiệp sản xuất kinh doanh giỏi xuất thân từ nông dân là một trong những mục tiêu của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Đồng thời, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn có thành công hay không, một phần có ý nghĩa quyết định là đội ngũ những người nông dân mới có mang trong mình tinh thần doanh nghiệp hay không.

Đảng ta đã xác định mục tiêu của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn của nước ta hiện nay là chuyển nông nghiệp, nông thôn từ trạng thái của nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu, phân tán, manh mún, trình độ kỹ thuật, năng suất, chất lượng và hiệu quả thấp, mang nặng tính chất sản xuất nhỏ, thủ cựu kiểu tiểu nông sang trạng thái của nền kinh tế công nghiệp và văn minh công nghiệp có chứa đựng những yếu tố nhất định của nền kinh tế tri thức và văn minh trí tuệ. Điều đó đòi hỏi phải có một lực lượng những người nông dân mới có đầu óc kinh tế, thực sự là chủ thể, là trung tâm, bảo đảm cho nông nghiệp, kinh tế nông thôn phát triển nhanh và bền vững. Tinh thần doanh nghiệp với tư cách là một giá trị và chuẩn mực mới, sẽ là một trong những động lực thúc đẩy sự phát triển của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, từ đó sẽ tạo nên đội ngũ những người nông dân mới - nông dân văn minh, có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn nằm trong tổng thể quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước với vị trí đặc biệt quan trọng, là trụ đỡ của nền kinh tế - xã hội. Với những đặc thù của khu vực nông nghiệp, nông thôn đã tạo nên những nét đặc thù về mục tiêu, nội dung, và các giải pháp sử dụng nguồn lực con người. Chất lượng nguồn lực con người trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn được xác định là phải có tinh thần doanh nghiệp. Tinh thần doanh nghiệp sẽ tạo động lực đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực nông nghiệp, nông thôn, làm tăng giá trị của người lao động trên các mặt kiến thức, kỹ năng, thái độ, tinh thần, thể lực… làm cho lao động nông nghiệp, nông thôn có khả năng làm việc cao nhất, đóng góp có hiệu quả nhất vào phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn. Phát triển nhân lực nông nghiệp, nông thôn sẽ góp phần năng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất kinh doanh, tạo sự phát triển cho nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới. Sự thành công của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn có tác động tạo nền tảng và thúc đẩy nhanh, có hiệu quả và bền vững tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đồng thời tạo môi trường để tinh thần doanh nghiệp của người nông dân được khơi dậy và phát huy mạnh mẽ.

Trong giai đoạn 2021 - 2025, nước ta tiếp tục thực hiện cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng phát triển nông nghiệp bền vững, nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh nông sản; bảo vệ môi trường, sinh thái; nâng cao thu nhập cho người dân ở khu vực nông thôn; bảo đảm an ninh lương thực và an ninh quốc phòng. Đẩy mạnh phát triển nền nông nghiệp hiện đại, nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, gắn với phát triển công nghiệp chế biến nông sản, thích ứng với biến đổi khí hậu và kết nối bền vững với chuỗi giá trị nông sản toàn cầu. Đây là một quá trình biến đổi cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động gắn liền với đổi mới căn bản về khoa học và công nghệ tạo nền tảng phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới theo hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh. Tinh thần doanh nghiệp với ý nghĩa là khát vọng vươn lên tạo lập cơ nghiệp, không cam chịu nghèo nàn, lạc hậu của người nông dân sẽ giúp họ có sự chuyển biến sâu sắc từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy phát triển kinh tế nông nghiệp gắn với nhu cầu thị trường, phát huy được thế mạnh, lợi thế so sánh từng vùng miền, hình thành nhiều hơn các doanh nghiệp nông nghiệp, trang trại, cơ sở sản xuất kinh doanh mà qua đó cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động được chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Một số giải pháp chủ yếu khơi dậy và phát huy tinh thần doanh nghiệp của nông dân Việt Nam hiện nay

Thứ nhất, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam và các tổ chức, đoàn thể trong việc khơi dậy và phát huy tinh thần doanh nghiệp của người nông dân.

Tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền, người đứng đầu trong chỉ đạo, lãnh đạo triển khai thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới theo hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh. Nâng cao năng lực, trách nhiệm của chính quyền và cơ quan quản lý nhà nước các cấp về nông nghiệp, nông dân, nông thôn bảo đảm hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Điều đó thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với nông nghiệp, nông dân, nông thôn từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc khơi dậy và phát huy tinh thần doanh nghiệp của người nông dân.

Phát huy vai trò, tạo điều kiện cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam và các tổ chức, đoàn thể đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục chính trị, tư tưởng, khơi dậy tinh thần yêu nước, tinh thần doanh nghiệp, ý chí tự chủ, tự lực, tự cường vươn lên cho người nông dân. Tuyên truyền, quán triệt để người nông dân nhận thức sâu sắc, đầy đủ về quan điểm của Đảng và Nhà nước, về vị trí, vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của vấn đề nông dân, nông nghiệp, nông thôn, chuyển tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp gắn với thị trường.

Thứ hai, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vai trò chủ thể của người nông dân Việt Nam trong quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp, hiện đại hóa nông thôn.

Để thực hiện vai trò chủ thể của nông dân trong công nghiệp hóa nông nghiệp, hiện đại hóa nông thôn, trước hết phải tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức của người nông dân về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về nông nghiệp, nông thôn và nông dân, trong đó người nông dân phải là trung tâm, là chủ thể, nông thôn là nền tảng, là cơ sở và nông nghiệp là động lực. Hoạt động phát triển nông nghiệp phải xoay quanh người nông dân nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, chất lượng sống cho người nông dân; giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa Nhà nước, xã hội và thị trường. Nông nghiệp, nông thôn, nông dân phải tiếp tục góp phần ổn định chính trị, xã hội, góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Người nông dân phải phát huy tinh thần doanh nghiệp, tinh thần và ý chí tự chủ, tự lực, tự cường, chọn lọc kế thừa, nhưng phải đổi mới sáng tạo để phát triển, không trông chờ ỷ lại, phải chủ động tiến công, linh hoạt sáng tạo để biến không thành có, biến khó thành dễ, biến không thể thành có thể. Lấy nguồn lực của chính mình là cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định, nguồn lực bên ngoài là quan trọng, đột phá cho phát triển.

Thứ ba, đẩy mạnh cơ cấu lại nông nghiệp, phát triển nông nghiệp sản xuất hàng hóa lớn, ứng dụng công nghệ cao, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất kinh doanh, phát triển mạnh thị trường tiêu thụ nông sản.

Tập trung thực hiện cơ cấu lại nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng và xây dựng nông thôn mới nhằm hướng tới xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh. Tiếp tục thực hiện cơ cấu lại trồng trọt theo hướng phát triển sản xuất hàng hóa quy mô lớn, tập trung gắn với chế biến và tiêu thụ theo chuỗi giá trị trên cơ sở phát huy tiềm năng và lợi thế từng vùng nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững. Đặt sản xuất trồng trọt trong mô hình kinh tế tuần hoàn, nhất là chuỗi trồng trọt, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản theo hướng hạn chế chất thải, dùng chất thải của tiểu ngành này thành đầu vào của tiểu ngành kia; qua đó giảm khai thác tài nguyên, giảm chi phí sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm; sử dụng linh hoạt đất lúa để vừa bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, vừa nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tăng thu nhập cho nông dân; hướng dẫn chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả sang cây trồng khác có thị trường và thu nhập cao hơn, trọng tâm sang rau đậu, cây ăn quả và nuôi trồng thủy sản.

Thứ tư, đẩy mạnh phát triển công nghiệp, dịch vụ, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo việc làm tại chỗ cho lao động nông thôn.

Phát triển mạnh công nghiệp ở nông thôn, nhất là công nghiệp chế biến nông sản, sản xuất máy móc, thiết vị, vật tư phục vụ nông nghiệp nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế khu vực nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở công nghiệp nông thôn trong việc tiếp cận các cơ hội phát triển, nâng cao năng suất chất lượng, năng lực cạnh tranh, thực hiện có hiệu quả lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế, góp phần xây dựng nông thôn mới. Quan tâm đầu tư các cụm công nghiệp, làng nghề phù hợp với quy hoạch và điều kiện cụ thể tại địa phương. Tạo môi trường kinh doanh thuận lợi vừa để thu hút các thành phần kinh tế đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn vừa tạo điều kiện khơi dậy và phát huy tinh thần doanh nghiệp của người nông dân, hình thành các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh các sản phẩm nông nghiệp, tạo công ăn việc làm tại chỗ cho lao động nông thôn. Quan tâm đầu tư xây dựng hạ tầng thương mại nông thôn theo hướng đa dạng, đồng bộ, kết hợp hài hòa giữa thương mại truyền thống với thương mại hiện đại, phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa bàn, đáp ứng nhu cầu của người dân, tăng cường liên kết trong sản xuất, bảo quản, tiêu thụ nông sản.

Thứ năm, tiếp tục đẩy mạnh xây dựng nông thôn trên cơ sở thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 gắn với đô thị hóa.

Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân nông thôn, nâng cao chất lượng các phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới, trong đó, chú trọng nâng cao vai trò chủ thể của người dân tham gia xây dựng nông thôn mới đi vào chiều sâu, đem lại sự chuyển biến tích cực tới từng hộ gia đình và cuộc sống trực tiếp của mỗi người dân sinh sống ở nông thôn. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ xây dựng nông thôn mới theo hướng nâng cao hiệu quả đầu tư các nguồn lực, bảo đảm không chồng chéo, lãng phí. Triển khai thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 gắn với thực hiện có hiệu quả cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, quá trình đô thị hóa, đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững; thực hiện xây dựng nông thôn mới cùng với việc nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn đồng bộ và từng bước hiện đại, bảo đảm môi trường, cảnh quan nông thôn sáng, xanh, sạch, đẹp, an toàn, giàu bản sắc văn hóa truyền thống, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

Thứ sáu, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách về nông nghiệp, nông dân, nông thôn tạo điều kiện khơi dậy và phát huy tinh thần doanh nghiệp.

Trước hết cần hoàn thiện cơ chế, chính sách để thuận lợi cho việc quy hoạch, tích tụ, tập trung đất đai, áp dụng kỹ thuật, công nghệ cao, cơ giới hóa và đi lên sản xuất lớn hiện đại. Sau khi có Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII cần khẩn trương nghiên cứu sửa đổi Luật Đất đai năm 2013, đồng bộ hóa thể chế, pháp luật về đất đai bảo đảm nguyên tắc đất đai thuộc sở hữu toàn dân; tháo gỡ điểm nghẽn, nút thắt về thể chế trong lĩnh vực đất đai phải phù hợp với cơ chế thị trường; xác định rõ quyền và nghĩa vụ của chủ thể thu hồi đất, chủ thể bị thu hồi đất tạo môi trường, cơ chế minh bạch để tích tụ, tập trung đất đai nhằm phát triển nông nghiệp hàng hóa lớn và bảo đảm sinh kế ổn định, bền vững cho người dân có đất bị thu hồi theo đúng quy định của pháp luật. Có cơ chế, chính sách đủ sức hấp dẫn để thu hút, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp sử dụng công nghệ cao trong sản xuất, chế biến, tiêu dùng nông sản làm nòng cốt thúc đẩy hợp tác, liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị, phát triển thị trường ở nông thôn. Hoàn thiện chính sách phát triển trang trại, kinh tế hộ, kinh tế tập thể, liên kết, hợp tác sản xuất kinh doanh. Đổi mới, hoàn thiện chính sách hướng nghiệp, đào tạo nghề cho cư dân nông thôn. Đổi mới, phát triển chính sách tài chính, tín dụng, bảo hiểm nông nghiệp. Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch phát triển nông nghiệp trên cơ sở phát huy lợi thế sản phẩm, vùng miền; gắn sản xuất với chế biến, với nhu cầu thị trường, theo chuỗi giá trị, theo vùng chuyên canh, tập trung, không ngừng nâng cao giá trị nông sản.

Thứ bảy, tiếp tục đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp; các hình thức hợp tác, liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị.

Tiếp tục đổi mới, phát triển các hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp, tăng cường thu hút và phát huy vai trò của doanh nghiệp tham gia tích tụ, tập trung ruộng đất sản xuất hàng hóa và áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào sản xuất kinh doanh; tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp liên kết với hợp tác xã và hộ sản xuất cá thể phát triển các mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất nguyên liệu tới chế biến, tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp gắn với truy xuất nguồn gốc nông sản. Từng bước thay thế cho mô hình kinh tế hộ nhỏ lẻ, manh mún, hiệu quả thấp, trong đó, doanh nghiệp giữ vai trò chính, định hướng về quy mô sản xuất, quy cách, chất lượng sản phẩm nông sản; hợp tác xã là đầu mối đại diện cho nông dân tham gia liên kết với doanh nghiệp. Đẩy mạnh phát triển kinh tế trang trại, tập trung chỉ đạo dồn đổi, tích tụ ruộng đất; phát triển mở rộng diện tích nuôi trồng thủy sản quy mô trang trại; áp dụng quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp VietGAP, GAP và tiến bộ kỹ thuật nhằm nâng cao chất lượng giữ vững thương hiệu sản phẩm, duy trì và nhân rộng các mô hình có hiệu quả kinh tế cao. Đẩy mạnh cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp; mở rộng việc liên kết với cơ quan, doanh nghiệp để nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến vào sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy hải sản, nhất là đưa vào sản xuất các giống mới cho hiệu quả kinh tế cao, chú trọng công tác khuyến nông.

Chú thích:

1,2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2022, tr.92-93, 93.

Trần Quốc Dân

- Nguyên Phó Giám đốc Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật