Tại Hội nghị Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ 6 (khóa VIII), Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Lê Bá Trình trình bày Chương trình hành động của MTTQ Việt Nam thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII, tháng 1/2017. Ảnh: PV
Để làm tròn nhiệm vụ: "Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc"
1, đòi hỏi Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và thành viên các cấp phải kịp thời chuyển tải chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước và chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đến nhân dân, làm cho nhân dân hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình trong thực hiện, từ đó tạo nên sự thống nhất về nhận thức và đồng thuận trong hành động của mọi thành phần trong xã hội. Đồng thời, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và thành viên các cấp phải luôn luôn kịp thời nắm bắt tâm tư, tình cảm, nguyện vọng, ý kiến của nhân dân; cập nhật những thông tin chính xác, kịp thời về tình hình nhân dân để phản ánh, kiến nghị với cấp ủy đảng, chính quyền các cấp xử lý trong quá trình xây dựng và tổ chức thực hiện những quyết sách, giải pháp về lãnh đạo, điều hành, nhất là những vấn đề liên quan đến quốc kế dân sinh. Do đó, đổi mới công tác thông tin, tuyên truyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là một yêu cầu, nhiệm vụ quan trọng của quá trình đổi mới công tác Mặt trận mà Nghị quyết Đại hội lần thứ VIII của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã đề ra.
1. Mục đích của công tác thông tin, tuyên truyền nói chung và công tác thông tin, tuyên truyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nói riêng là chuyển tải thông tin về các sự kiện, hiện tượng, sự việc, chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; những tri thức khoa học, những tấm gương điển hình tốt cũng như phê phán những vấn đề chưa tốt trong xã hội cần thông tin đến nhân dân, làm cho nhân dân hiểu, nhớ để nhân dân ủng hộ và thống nhất thực hiện. Về việc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng giải thích: “Tuyên truyền là đem một việc gì đó nói cho dân hiểu, dân nhớ, dân làm”2. Để thực hiện tốt việc này, công tác thông tin, tuyên truyền phải bảo đảm đúng đối tượng tiếp nhận thông tin, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Người tuyên truyền bao giờ cũng phải tự hỏi viết cho ai xem, nói cho ai nghe?”3.
Công tác thông tin, tuyên truyền còn là quá trình tiếp nhận, xử lý thông tin phản hồi từ đối tượng tiếp nhận thông tin. Đó là ý kiến, nguyện vọng, tâm tư, tình cảm của nhân dân trong quá trình tiếp nhận và thực hiện những sự kiện, hiện tượng, sự việc, chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam... chuyển tải đến các chủ thể có trách nhiệm trong hệ thống chính trị giải quyết với mục đích làm sao để các chủ trương, chính sách, pháp luật, giải pháp lãnh đạo, quản lý, điều hành của các chủ thể trong hệ thống chính trị vừa bảo đảm phù hợp với pháp luật, vừa đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng chính đáng, hợp pháp của nhân dân. Đó cũng là quá trình học hỏi từ nhân dân của người làm công tác thông tin, tuyên truyền. Với ý nghĩa đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã từng căn dặn: "Chớ có tưởng đi tuyên truyền đây là đi dạy người ta chứ không cần học lại người ta"4.
2. Để nâng cao hiệu quả công tác thông tin, tuyên truyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội nghị lần thứ hai Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam khóa VIII đã ban hành Nghị quyết về đổi mới công tác thông tin, tuyên truyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giai đoạn 2015 - 2020 với các nội dung, phương thức thực hiện cụ thể:
Về nội dung thông tin, tuyên truyền
Chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chủ trương, chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thể hiện qua các nghị quyết, quyết định, chỉ thị, văn bản pháp luật và các văn bản hành chính.
Chương trình, kế hoạch, dự án, đề án về kinh tế, xã hội, quốc phòng an ninh, đối ngoại và xây dựng hệ thống chính trị ở các cấp, từ Trung ương đến cơ sở không thuộc bí mật quốc gia.
Kết quả xử lý những vấn đề liên quan đến ý kiến, nguyện vọng của nhân dân được phản ánh qua kênh thông tin của Mặt trận và dư luận xã hội.
Việc triển khai và cụ thể hoá Hiến pháp năm 2013: Những nội dung, vấn đề liên quan đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam như: vai trò đại diện, giám sát và phản biện xã hội, quyền con người, tính chất và tổ chức liên minh chính trị, cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam…; Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (2015) và các văn bản pháp luật khác.
Những chủ trương, chính sách mới và kết quả giải quyết những vấn đề liên quan đến quốc kế, dân sinh; chính sách dân tộc, tôn giáo, trí thức, người Việt Nam ở nước ngoài; về chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc, về tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Kết quả giải quyết việc thực hiện các chương trình, kế hoạch về quốc kế, dân sinh: văn hoá, giáo dục, môi trường, bảo hiểm xã hội, phòng và khám, chữa bệnh cho nhân dân, bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm…
Về phương thức thực hiện trong hệ thống Mặt trận
Phối hợp với các đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp thông qua việc tiếp xúc cử tri trước và sau các kỳ họp Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp.
Phối hợp với các cơ quan tuyên truyền, báo chí của Đảng, Nhà nước và các tổ chức thành viên của Mặt trận để đưa tin, tuyên truyền.
Thông qua kênh thông tin của hệ thống Mặt trận và các đoàn thể chính trị, xã hội: Phối hợp mở chuyên mục thông tin, tuyên truyền trên tất cả các công cụ truyền thông của Mặt trận các đoàn thể chính trị xã hội và các tổ chức thành viên. Ban Tuyên giáo Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì phối hợp với 5 đoàn thể chính trị, xã hội xây dựng kế hoạch mở chuyên mục thông tin, tuyên truyền các nội dung nêu trên theo chủ đề hàng quý và những lúc cao điểm.
Tổ chức các cuộc tọa đàm, trao đổi, hỏi đáp trên chuyên mục “Phát huy vai trò của Mặt trận" (trước đây là chuyên mục "Đại đoàn kết”) của VTV1 - Đài Truyền hình Việt Nam, “Đoàn kết là sức mạnh” trên VOVTV - Đài Tiếng nói Việt Nam và trên Báo Đại đoàn kết, trên website Mặt trận, Báo Đại đoàn kết điện tử và báo điện tử của các tổ chức thành viên.
Tổ chức mạng lưới báo cáo viên của hệ thống Mặt trận: Ban Tuyên giáo Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cung cấp những thông tin mới cập nhật theo các nội dung, chuyên đề nêu trên đến Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố và các tổ chức thành viên để tổ chức thông tin đến nhân dân ở các địa phương, trong đoàn viên, hội viên và trong hệ thống của mỗi tổ chức.
Thông qua lực lượng cộng tác viên, người uy tín trong dân tộc thiểu số, chức sắc tôn giáo, già làng, trưởng bản, trưởng các họ tộc… để xây dựng mạng lưới tuyên truyền viên làm công tác tuyên truyền miệng đến các địa bàn dân cư. Mỗi Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc các tỉnh và huyện có một đến hai cán bộ làm công tác tuyên truyền miệng để báo cáo, cung cấp thông tin đến các địa bàn còn khó khăn về thông tin.
Hội nghị giao ban công tác thông tin, tuyên truyền giữa Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội, tháng 4/2017. Ảnh: Thành Trung
Về nội dung thu thập, tập hợp ý kiến, nguyện vọng của nhân dân
Ý kiến, nguyện vọng của nhân dân về các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật chung về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ý kiến, nguyện vọng của nhân dân trên từng lĩnh vực kinh tế, xã hội, quốc phòng an ninh, đối ngoại và xây dựng hệ thống chính trị ở các cấp, từ Trung ương đến cơ sở.
Ý kiến, nguyện vọng của nhân dân về năng lực và hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền; đạo đức, tác phong, lối sống của cán bộ, đảng viên…
Tâm tư, nguyện vọng của đồng bào các dân tộc thiểu số, tín đồ các tôn giáo, trí thức, người Việt Nam ở nước ngoài về những vấn đề liên quan đến chính sách dân tộc, tôn giáo, trí thức, người Việt Nam ở nước ngoài; về chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc và về tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Ý kiến, nguyện vọng của nhân dân trong quá trình tiếp nhận và thực hiện các chương trình, kế hoạch về quốc kế, dân sinh, như: văn hoá, giáo dục, môi trường, bảo hiểm xã hội, phòng và khám chữa bệnh cho nhân dân, bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm…
Về phương thức thực hiện
Thông qua việc tập hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri trước kỳ họp của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp.
Thông qua kênh tiếp nhận thông tin của hệ thống Mặt trận và các đoàn thể chính trị, xã hội: Tổ chức mạng lưới thu thập ý kiến, nguyện vọng nhân dân của Mặt trận từ Trung ương đến cơ sở với đầu mối nắm bắt và cung cấp thông tin là các vị Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; các Hội đồng Tư vấn; Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; các tổ chức thành viên của Mặt trận và lực lượng cốt cán phong trào của Mặt trận các cấp. Công việc này được tiến hành hàng tháng và khi có những vấn đề đột xuất. Các đầu mối này gửi thông tin qua hộp thư điện tử về Ban Tuyên giáo Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để tập hợp thành một kênh thông tin.
Tổ chức giao ban, tập hợp thông tin hàng tháng giữa Ban Tuyên giáo của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ban Tuyên giáo của 5 tổ chức thành viên. Khi có những vấn đề liên quan đến các tổ chức thành viên khác (trong số 41 tổ chức còn lại) thì mời Ban Tuyên giáo của tổ chức đó cùng giao ban. Kết quả giao ban được tập hợp thành một kênh thông tin.
Mở chuyên mục thu thập ý kiến nhân dân trên Trang Thông tin điện tử của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để tập hợp, đặc biệt là những thời điểm có tình hình nóng bỏng xảy ra cần phải tập hợp thông tin kịp thời. Đối với những vấn đề lớn, cần có điều tra về dư luận xã hội thì đặt hàng cho các đơn vị chuyên sâu thực hiện để lấy kết quả làm một kênh thông tin. Kết quả tập hợp này thành một kênh thông tin.
Các thông tin trên được tổng hợp lại và báo cáo, phản ánh với Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chủ tịch nước, Quốc hội, Chính phủ theo định kỳ hàng quý (cũng như khi có vấn đề đột xuất) và đề nghị xử lý.
Ban Thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, thành phố tập hợp thông tin tiếp nhận được ở cấp mình và báo cáo với Ban Thường vụ cấp ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cùng cấp xử lý; đồng thời gửi về Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành một kênh thông tin để tập hợp chung.
Kết quả xử lý các ý kiến, nguyện vọng của nhân dân được tập hợp và báo cáo, phản ánh lại với nhân dân qua các kênh: Thông báo kết quả xử lý ý kiến, nguyện vọng của nhân dân của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam gửi đến Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố và các tổ chức thành viên; thông báo trên các phương tiện thông tin của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên.
3. Từ khi thực hiện Đề án Đổi mới công tác thông tin, tuyên truyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (2015) đến nay, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên, bằng hình thức trực tiếp, chủ động của tổ chức mình và phối hợp với các cơ quan thông tấn báo chí của Đảng và Nhà nước đã cung cấp thông tin về tình hình đất nước; các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đến các tầng lớp nhân dân. Đặc biệt tập trung thông tin, tuyên truyền về các nội dung, nhiệm vụ, như: Đại hội Đảng các cấp và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng; nghị quyết của các Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương khóa XII; Bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021; Hiến pháp năm 2013 và các văn bản pháp luật; Các sự kiện lịch sử, những ngày kỷ niệm lớn của đất nước, dân tộc; Chính sách và kết quả thực hiện chính sách dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài...; Chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam: Tập trung vào việc triển khai nghị quyết, chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên; thực hiện các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước; kết quả tham gia xây dựng Đảng, chính quyền; kết quả thực hiện Quy chế phối hợp giữa Đoàn Chủ tịch, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với Chủ tịch nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ và một số bộ ngành ở Trung ương; giữa Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp với chính quyền cùng cấp; công tác dân tộc, tôn giáo, hoạt động đối ngoại nhân dân; Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”...
Tâm tư, ý kiến, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân đã được Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên thu thập, tổng hợp và phản ánh đến lãnh đạo cấp uỷ đảng, chính quyền các cấp. Trên cơ sở đó, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã xây dựng 8 báo cáo về tâm tư, nguyện vọng và ý kiến, kiến nghị của nhân dân với Đảng, Nhà nước. Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân tại các kỳ họp lần thứ 9, 10, 11 Quốc hội (khóa XIII) và kỳ họp thứ 1, 2, 3 Quốc hội (khóa XIV)5. Những ý kiến, kiến nghị của nhân dân do Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam báo cáo tại các kỳ họp Quốc hội đã được Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ban, ngành ở Trung ương và chính quyền địa phương có liên quan tiếp thu, giải quyết và thông báo cho Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và nhân dân biết, giám sát, góp phần thực hiện quyền làm chủ của nhân dân thông qua Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Việc thu thập, tập hợp ý kiến, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là nguồn thông tin phản hồi có vai trò rất quan trọng đối với quá trình ban hành, tổ chức thực hiện, bổ sung, sửa đổi các quyết định lãnh đạo, quản lý xã hội, góp phần giúp lãnh đạo Đảng, Nhà nước có được những quyết định đúng đắn, phù hợp với quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân về các chủ trương, đường lối, chính sách, những vấn đề quốc kế dân sinh...
Đổi mới công tác thông tin, tuyên truyền là một nhiệm vụ quan trọng góp phần thực hiện việc đổi mới công tác Mặt trận trong giai đoạn mới mà Nghị quyết Đại lần thứ VIII Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã đề ra.
Nguồn tham khảo:
1. Quốc hội. Điều 1, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Luật số: 75/2015/QH13 ư, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 9/6/2015.
2. Hồ Chí Minh: Về công tác tư tưởng, Nxb ST, HN. 1965, tr. 167.
3. Hồ Chí Minh: Về công tác tư tưởng. Nxb ST, HN. 1984, tr. 523-524.
4. Hồ Chí Minh: Toàn tập, t.4, Nxb CTQG, H. 1996, tr. 64.
5. Tập hợp từ Báo cáo sơ kết việc triển khai thực hiện Đề án Đổi mới công tác thông tin, tuyên truyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tháng 11/2016.
TS. Lê Bá Trình
Nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam