1. Một trong những tư tưởng cơ bản và quan trọng của Đại hội XIII là: Khẳng định và nhấn mạnh vấn đề đại đoàn kết toàn dân, phát huy sức mạnh của cả dân tộc, xem đó là đường lối chiến lược, là sức mạnh, là động lực to lớn để tiếp tục đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Tư tưởng đó đã trở thành bộ phận hợp thành chủ đề của Đại hội, là tiêu đề của Báo cáo chính trị và được thể hiện nổi bật trong các văn kiện của Đại hội:

- Báo cáo tổng kết thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2011 - 2020, xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (2020 - 2030).

- Báo cáo tổng kết công tác xây dựng Đảng và thi hành Điều lệ Đảng.

2. Từ thực tiễn công cuộc đổi mới mà trực tiếp là 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, Đại hội đã rút ra 5 bài học kinh nghiệm, trong đó bài học thứ hai nhấn mạnh quan điểm “dân là gốc”, cụ thể là:

“Trong mọi công việc của Đảng và Nhà nước, phải quán triệt sâu sắc, thực hiện nghiêm túc quan điểm “dân là gốc” thật sự tin tưởng, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, kiên trì thực hiện nguyên tắc “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân hưởng thụ”. Nhân dân là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; mọi chủ trương, chính sách phải xuất phát từ nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân; thắt chặt mối quan hệ mật thiết với nhân dân, dựa vào dân để xây dựng Đảng; lấy hạnh phúc, ấm no của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu, củng cố và tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa”.

3. Báo cáo chính trị nêu rõ:

Tăng cường vai trò nòng cốt chính trị, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, tập hợp vận động nhân dân đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, đẩy mạnh cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, thực hành dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội. Đổi mới tổ chức, bộ máy, nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, hướng mạnh về cơ sở, địa bàn dân cư. Thực hiện tốt vai trò giám sát, phản biện xã hội, đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên, tích cực tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, tăng cường đối ngoại nhân dân, xây dựng thế trận lòng dân, phát huy sức mạnh đoàn kết, đồng thuận của nhân dân trong và ngoài nước để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

4. Cuộc đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, là một nội dung, nhiệm vụ, phương thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.

Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc không nên hiểu là chỉ có chống chiến tranh xâm lược, bảo vệ độc lập, chủ quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ, mà bao gồm bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, bảo vệ công cuộc lao động hòa bình của nhân dân ta, bảo vệ sự nghiệp đổi mới và định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích quốc gia dân tộc, bảo vệ an ninh quốc gia trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học - kỹ thuật, an ninh, quốc phòng… như Văn kiện của Đảng qua các kỳ Đại hội đã từng nhấn mạnh.

Như vậy, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng không phải là việc riêng của các nhà lý luận, các nhà tuyên huấn, của các cơ quan báo chí, mà càng không phải chỉ ngăn ngừa, phòng chống là đủ, mà phải lấy “cái đẹp” đè bẹp “cái xấu”, lấy “cái thiện diệt cái ác”, lấy xây làm chính, là một nội dung, một phương thức quan trọng trong nhiệm vụ bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân.

Nhiệm vụ đó đòi hỏi phải phối hợp và thống nhất hành động của tất cả các lực lượng đấu tranh trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội thành một Mặt trận thống nhất với sức mạnh tổng hợp vĩ đại nhằm thực hiện mục tiêu chung là bảo vệ chế độ, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

5. Là một bộ phận của hệ thống chính trị nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, nơi thể hiện ý chí, nguyện vọng, tập hợp khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với chức năng và nhiệm vụ chủ yếu là hiệp thương, phối hợp và thống nhất hành động của các thành viên nhằm thực hiện mục tiêu: “Vì một nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc, cùng tiến bước, sánh vai với các cường quốc năm châu, thực hiện thành công tâm nguyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại và ước vọng của toàn dân tộc ta”1, đã ban hành Chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng với những nhiệm vụ trọng tâm sau:

Thứ nhất, tăng cường vai trò nòng cốt chính trị trong công tác tuyên truyền, vận động, tập hợp các tầng lớp nhân dân; củng cố, nâng cao niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, vào chế độ, tăng cường đồng thuận xã hội nhằm phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, khơi dậy khát vọng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Trong đó nhấn mạnh, hàng năm, thông qua các hoạt động kỷ niệm, các sự kiện chính trị của đất nước, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để tuyên truyền, vận động, tập hợp đoàn kết các tầng lớp nhân dân nhằm củng cố, tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa; khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Tiếp tục thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, trọng tâm là triển khai thực hiện Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị gắn với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, thông qua đó tăng cường phát hiện, biểu dương, nhân rộng các điển hình tiên tiến; đấu tranh lên án những hành vi tiêu cực, nhũng nhiễu, thiếu ý thức xây dựng xã hội. Mặt trận và các tổ chức thành viên chủ động, tuyên truyền, vận động và phát huy vai trò của đoàn viên, hội viên tích cực đấu tranh bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, chống lại những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, cơ hội, phản động.

Thứ hai, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tăng cường vai trò nòng cốt chính trị để nhân dân làm chủ, tiếp tục thực hiện dân chủ; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; tăng cường giám sát và phản biện xã hội; tham gia đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả.     

Sau bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026, Mặt trận, theo chức năng và nhiệm vụ của mình được pháp luật quy định tiếp tục tham gia xây dựng Nhà nước pháp quyền thực sự của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, bảo đảm tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; thực hiện quyền giám sát việc thực hiện Chương trình hành động của đại biểu Quốc hội khóa XV, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026, đặc biệt là lời hứa của các đại biểu với cử tri.

Triển khai Quy định số 124-QĐ/TW ngày 2/2/2018 của Ban Bí thư, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện việc giám sát đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên.

Thứ ba, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng và đẩy mạnh các phong trào, các cuộc vận động thi đua yêu nước, vận động nhân dân thi đua học tập, lao động sáng tạo để khơi dậy mọi tiềm năng và nguồn lực trong nhân dân, tạo động lực mới cho phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Mặt trận Tổ quốc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 06/NQ-MTTW-ĐCT ngày 3/7/2020 của Đoàn Chủ tịch về đẩy mạnh cuộc vận động toàn dân phát triển kinh tế - xã hội và tiếp tục phòng chống, khắc phục tác động của đại dịch Covid-19 với yêu cầu: Khơi dậy mọi tiềm năng và nguồn lực trong nhân dân để phòng, chống Covid-19 thắng lợi, đồng thời nhanh chóng khôi phục và phát triển kinh tế, ổn định đời sống của nhân dân, góp phần đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội mà Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.

Nâng cao chất lượng cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” theo tinh thần Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 15/12/2016 của Ban Bí thư Trung ương Đảng và Nghị quyết liên tịch số 88/NQLT/CT-ĐCTUBTWMTTQVN ngày 7/10/2016 giữa Chính phủ và Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam về phối hợp thực hiện giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh. Vận động dân cư nông thôn phát triển kinh tế nông nghiệp gắn với việc xây dựng nông thôn mới; phát huy vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc trong xây dựng nông thôn mới; thực hiện xây dựng đô thị văn minh gắn với quá trình đô thị hóa và bảo đảm bền vững.

Tiếp tục triển khai cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” trong tình hình mới với yêu cầu “Nâng cao hơn nữa trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức Đảng trong lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện; đề cao trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu; khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, trí tuệ, bản lĩnh, trách nhiệm, khát vọng vươn lên của người Việt Nam trong sản xuất, kinh doanh, quảng bá và sử dụng hàng Việt Nam.

Phát huy thế mạnh và kinh nghiệm của Mặt trận trong công tác vận động an sinh xã hội nhằm hỗ trợ đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ngày càng tốt hơn. Hàng năm, triển khai các hình thức vận động ủng hộ Quỹ “Vì người nghèo”, tổ chức có hiệu quả “Tháng cao điểm vì người nghèo” và chương trình “Cả nước chung tay vì người nghèo”.

Phát huy truyền thống đền ơn đáp nghĩa, tương thân, tương ái, phân công, phối hợp triển khai các hoạt động đền ơn đáp nghĩa, chăm lo, giúp đỡ các Mẹ Việt Nam Anh hùng, các thương binh, bệnh binh, gia đình có công với nước, các cựu chiến binh, các vị lão thành cách mạng, cán bộ Mặt trận, các nhân sĩ, trí thức, doanh nhân, các chức sắc tôn giáo, những người tiêu biểu trong các dân tộc và đồng bào yêu nước ở xa Tổ quốc đã cống hiến sức lực, trí tuệ, tài năng và cả máu xương cho đất nước, cho sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc.  

Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng khẳng định:

“Những thành tựu của 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội năm 1991 đã tiếp tục khẳng định đường lối đổi mới của Đảng ta là đúng đắn, sáng tạo. Những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử là kết tinh sức sáng tạo của Đảng và nhân dân ta, khẳng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nước ta là phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại; khẳng định sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam.

Trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều biến động nhanh, phức tạp, Cương lĩnh của Đảng tiếp tục là ngọn cờ chiến đấu, ngọn cờ quy tụ sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc vì một nước Việt Nam “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Báo cáo chính trị cũng dự báo:

“Tham nhũng, lãng phí, quan liêu, suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ cũng như những mâu thuẫn trong xã hội còn diễn biến phức tạp. Các thế lực thù địch tích cực tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước và đất nước ta. Bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định và thích ứng với biến đổi khí hậu là yêu cầu cấp thiết, đồng thời là những thách thức rất lớn đối với nước ta trong thời gian tới”.

Trong bối cảnh hiện nay, các thế lực thù địch đang tìm mọi cách xuyên tạc, bôi nhọ uy tín của Đảng ta, huy động sức mạnh của toàn dân đập tan mọi âm mưu phá hoại của địch, không nghe theo những tin đồn thất thiệt của địch, không tiết lộ bí mật quốc gia, phát hiện, báo cáo với tổ chức những hiện tượng và đối tượng khả nghi, đồng thời đóng góp thiết thực vào công tác xây dựng Đảng, làm cho Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, xứng đáng “là người lãnh đạo, người đầy tớ trung thành của nhân dân” như Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh thời thường căn dặn.

Nguyễn Túc

Ủy viên Đoàn Chủ tịch UBTW MTTQ Việt Nam

Chú thích:

1. Trích Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII tại Đại hội XIII.