Cơ hội cho đảng Dân chủ?

Trong cuộc bầu cử ngày 6/11 tới, cử tri Mỹ sẽ đi bỏ phiếu bầu ra toàn bộ 435 ghế trong Hạ viện, 35/100 ghế trong Thượng viện, 36 Thống đốc bang, cùng khoảng 6.000 ghế (tương đương gần 82% tổng số ghế) trong các cơ quan lập pháp cấp bang trên toàn nước Mỹ. Nhiều ghế do đảng Cộng hòa kiểm soát tại cả hai viện sẽ được bầu lại. Đây là cơ hội cho đảng Dân chủ giành lại thế đa số trong Quốc hội. Lịch sử bầu cử giữa nhiệm kỳ cho thấy, đảng của Tổng thống đương nhiệm thường mất ghế trong Quốc hội vào tay đảng đối thủ.

Trong kỳ bầu cử này, đảng Dân chủ cần giành được 23 ghế để đạt tới con số 218 ghế nhằm giữ thế áp đảo tại Hạ viện. Các cuộc thăm dò trước thềm bầu cử cho thấy, đảng Dân chủ có nhiều ưu thế hơn đảng Cộng hòa. Trong đó, theo kết quả thăm dò ý kiến do Washington Post - ABC News tiến hành cuối tháng 8, các ứng cử viên đảng Dân chủ nhận được sự ủng hộ lớn hơn đồng nghiệp thuộc đảng Cộng hòa tại các khu vực bầu Quốc hội với tỷ lệ lần lượt là 52% và 38%.

Tuy nhiên, đảng Dân chủ có ít cơ hội giành lại quyền kiểm soát tại Thượng viện hơn, khi đảng Cộng hòa đang nắm giữ 51/100 ghế. 10 ghế do đảng Dân chủ kiểm soát tại Thượng viện được bầu lại lần này đều ở những bang Tổng thống Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2016. Trang thống kê FiveThirtyEight đưa ra dự đoán, đảng Dân chủ có 76% cơ hội chiến thắng tại Hạ viện, còn đảng Cộng hòa có 66% cơ hội duy trì quyền kiểm soát Thượng viện.

Định hình chương trình nghị sự

Mặc dù không lựa chọn ứng viên Tổng thống cho nhiệm kỳ tiếp theo, nhưng cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ được đánh giá sẽ có ảnh hưởng lớn tới chương trình nghị sự của Mỹ thời gian tới. Thứ nhất, khả năng đảng Dân chủ giành lại kiểm soát Hạ viện chắc chắn sẽ gây trở ngại cho các kế hoạch nghị sự của đảng Cộng hòa và chính quyền Trump, như cải cách bảo hiểm xã hội, cải cách di trú, kế hoạch cắt giảm thuế hay đảo ngược chương trình chăm sóc sức khỏe Obamacare… Việc đảng Dân chủ kiểm soát Hạ viện còn có thể dẫn tới khả năng luận tội Tổng thống Trump, trong bối cảnh nhiều ứng cử viên đảng Con lừa chạy đua vào Hạ viện muốn mở cuộc điều tra liên quan đến tài liệu hoàn thuế của ông Trump và thúc đẩy quá trình điều tra về nghi vấn Nga can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016. Bên cạnh đó, đảng Dân chủ cũng muốn lật lại hồ sơ về các cáo buộc tấn công tình dục nhằm vào ông Brett Kavanaugh, bất kể Thượng viện đã thông qua đề xuất của Tổng thống Trump bổ nhiệm ông Kavanaugh làm Thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ. Tuy nhiên, nếu giành quyền kiểm soát Thượng viện Mỹ, đảng Dân chủ có cơ hội ngăn cản những đề cử tiếp theo của Tổng thống Trump trong Tòa án Tối cao.

Thứ hai, ngoài các ghế trong Hạ viện và Thượng viện, cử tri Mỹ còn bầu ra Thống đốc bang và các ghế trống tại Hạ viện bang và Thượng viện bang. Vì vậy, kết quả bầu cử sẽ ảnh hưởng lớn tới việc tái phân chia khu bầu cử đến sau năm 2020, cũng như chương trình lập pháp cấp bang. Đơn cử, việc ứng cử viên đảng Dân chủ Phil Murphy lên nắm giữ vị trí Thống đốc bang New Jersey thay ông Chris Christie thuộc đảng Cộng hòa vào tháng 1 vừa qua đã giúp đảng Dân chủ giành hoàn toàn kiểm soát chính quyền bang này. Kể từ đó đến nay, bang New Jersey đã thông qua một loạt chính sách mới do đảng Dân chủ ủng hộ như trả lương công bằng, tăng thuế người có thu nhập từ 5 triệu USD/năm trở lên, thông qua các luật cho phép người lao động nghỉ phép mà vẫn được hưởng lương, luật đăng ký bầu cử tự động, ban hành các yêu cầu về năng lượng tái tạo mới hay giới hạn ổ đạn súng được phép sử dụng…

Hiện, 33 vị trí Thống đốc bang thuộc về đảng Cộng hòa, trong khi đảng Dân chủ nắm giữ 16 vị trí Thống đốc bang. Những vị trí còn lại thuộc về các đảng khác và một nhân vật độc lập. Trang Cook Political Report cho hay, 12 vị trí Thống đốc bang do đảng Cộng hòa kiểm soát đang khó đoán định hoặc nghiêng về đảng Dân chủ. Trong khi đó, đảng Dân chủ chỉ có 1 ghế cần phải bảo toàn.

Kết quả thăm dò mới đây do báo Washington Post và Trường chính sách công Schar, Đại học George Mason (bang Virginia) phối hợp tiến hành cũng cho thấy, trong 69 cuộc đua vào hạ viện bang trên khắp nước Mỹ được đánh giá là “khốc liệt nhất”, hầu hết số ghế do đảng Cộng hòa kiểm soát đứng trước nguy cơ rơi vào tay đảng Dân chủ. Cụ thể, 50% cử tri ở những khu vực bầu cử này ủng hộ các ứng cử viên của đảng Dân chủ và 46% ủng hộ các ứng cử viên đảng Cộng hòa. Ngay cả khi đảng Dân chủ không giành kiểm soát hoàn toàn tại những bang do đảng Cộng hòa thống lĩnh, việc giành vị trí Thống đốc bang hay kiểm soát hạ viện bang hoặc thượng viện bang cũng sẽ cho phép đảng Con lừa kiểm soát phần nào và cản trở đảng Con voi trong thúc đẩy chính sách ở những bang này.

Mặc dù đảng Dân chủ có nhiều hy vọng thắng thế trong các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới, song đảng Cộng hòa của Tổng thống Trump vẫn có ưu thế nhất định. Trong đó, nền kinh tế Mỹ vững mạnh, tỷ lệ thất nghiệp thấp và tăng trưởng chắc chắn được coi là những “điểm cộng”. Tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ đã giảm xuống còn 3,7% trong tháng 9, mức thấp nhất gần 50 năm qua.

Theo khảo sát của Pew, tỷ lệ ủng hộ đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ ngang bằng nhau khi cử tri được hỏi họ nghĩ đảng nào sẽ xử lý vấn đề kinh tế tốt hơn. Thống kê cho thấy, 41% cử tri tin vào đảng Dân chủ và 40% tin vào đảng Cộng hòa. Nếu đảng Cộng hòa tiếp tục giành chiến thắng, Tổng thống Trump sẽ có lợi thế nhắm đến nhiệm kỳ thứ hai.

Theo Nhật An/Báo Đại biểu nhân dân