Các chuyên gia ngôn ngữ Anh tham gia sự kiện kỉ niệm “Ngày ngôn ngữ Anh” của TOEFL (Ảnh: Thedaysoftheyear)

Hiện nay có khoảng 106 quốc gia và khoảng 339 triệu người sử dụng tiếng Anh là ngôn ngữ thứ nhất (ngôn ngữ thứ nhất và ngôn ngữ chính) trên toàn thế giới. Vào ngày 23/4/2010, Liên hợp quốc đã tổ chức kỷ niệm “Ngày ngôn ngữ Anh” đầu tiên và sự kiện này diễn ra tại trụ sở của Liên hợp quốc tại New York, Hoa Kỳ.

Ngày 23/4 cũng chính là ngày sinh của đại văn hào William Shakespeare. Ông được xem là nhà văn vĩ đại nhất với các sáng tác bằng tiếng Anh, những vở kịch của ông vẫn tiếp tục được xuất bản, trình diễn trong các nhà hát trên khắp thế giới, và được sản xuất thành phim sau gần 400 năm ông qua đời.

 William Shakespeare là nhà văn vĩ đại của nước Anh và thế giới (Ảnh: Reference)

“Ngày ngôn ngữ Anh” ra đời là kết quả từ những nỗ lực của Liên hợp quốc. Cách đây vài năm, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc đã sáng lập ra những ngày ngôn ngữ cho 6 ngôn ngữ chính thức của Liên hợp quốc. Mục đích là tôn vinh sự đa ngôn ngữ trên khắp thế giới ở các nền văn hóa khác nhau, đồng thời vận động mọi người dân trên thế giới sử dụng bình đẳng 6 ngôn ngữ chính thức này. Năm ngôn ngữ chính thức khác là tiếng Ả Rập, tiếng Trung Quốc, tiếng Pháp, tiếng Nga và tiếng Tây Ban Nha.

Ngôn ngữ Anh đã có quá trình hình thành lâu đời và chịu ảnh hưởng từ nhiều ngôn ngữ khác nhau trên thế giới. Lịch sử của tiếng Anh được đánh dấu bằng 5 mốc sự kiện quan trọng:

Giai đoạn người Anglo-Saxon di cư đến Anh

Vào thế kỷ thứ V, ba tộc người German là Saxon, Angle và Jute (thường được gọi chung là người Anglo-Saxon) từ vùng Tây Bắc nước Đức di cư sang quần đảo Anh. Số lượng người di cư đông, xâm chiếm và áp đảo dân bản địa Celt dẫn tới ngôn ngữ Celtic gần như bị mai một ở Anh, Scotland, xứ Wales và Cornwall. Qua nhiều năm, tộc người Anglo-Saxon đồng nhất sự khác biệt giữa thổ ngữ của họ, tạo thành ngôn ngữ được gọi là tiếng Anh cổ hay tiếng Anglo-Saxon. Từ “English” bắt nguồn từ từ “englisc” trong tiếng Anh cổ.

Ngôn ngữ Celtic không có nhiều ảnh hưởng đến tiếng Anh cổ và có rất ít từ Celtic còn tồn tại đến bây giờ, chỉ còn một số tên địa danh ở Anh được bắt nguồn từ tiếng Celtic như “Kent”, “Dover”, “Thames”…

Giai đoạn người Scandinavia di cư đến Anh

Từ giữa thế kỷ thứ IX, một số lượng lớn quân Na Uy đã xâm chiếm nước Anh, đặc biệt là khu vực phía Bắc và phía Đông. Sự khác biệt giữa lối nói Bắc Âu của người Norman đã tác động mạnh đến tiếng Anh. Tiếng Anh vay mượn nhiều từ ngôn ngữ này, bao gồm những từ rất cơ bản và cả từ ngữ liên quan đến ngữ pháp. Vào cuối giai đoạn này, hai đại từ “they” và “she” xuất hiện, giúp cho sự phân biệt và sử dụng đại từ rõ ràng và dễ dàng hơn.

Từ năm 1066 đến nay

Nhiều thế kỷ sau cuộc chinh phạt Anh của người Norman, bắt đầu từ ngày 28/9/1066, ngôn ngữ Anh đã chứng kiến những sự thay đổi to lớn. Trong quá xâm chiếm nước Anh, Công tước vùng Normandy, William đã đưa những nhà quý tộc thân cận - những người nói tiếng Pháp trở thành thành viên của triều đình do ông lập nên. Tiếng Pháp cổ trở thành ngôn ngữ chính được dùng trong chính quyền, tòa án, tiếng Latinh được sử dụng chủ yếu trong văn viết, tiếng Anh bị đẩy xuống thành ngôn ngữ của thường dân.

Từ vựng tiếng Anh có sự thay đổi lớn, số lượng từ vay mượn từ tiếng Pháp, tiếng Latinh và một khối lượng từ vựng vay mượn từ tiếng Scandinavia cũng đã bắt đầu xuất hiện trong ngôn ngữ viết. Ba ngôn ngữ tiếng Anh, tiếng Pháp và tiếng Latinh được sử dụng phổ biến trong kinh doanh trên toàn thế giới với nhiều từ được chuyển từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác một cách dễ dàng. Khi xem xét các nguyên mẫu trong bất kỳ từ điển tiếng Anh nào bạn sẽ thấy một số lượng lớn các từ có nguồn gốc từ tiếng Pháp hay tiếng Latinh.

Sự tiêu chuẩn hóa trong tiếng Anh

Giai đoạn cuối thời Trung cổ và đầu thời kỳ hiện đại, đã có một quá trình chuẩn hóa tương đối ổn định ở khu vực biên giới Scotland. Ngôn ngữ viết và nói ở khu vực London tiếp tục phát triển và dần dần có ảnh hưởng lớn hơn trong cả nước. Tiếng địa phương chỉ đơn giản được nói ở một khu vực cụ thể và có mặt trong ngôn ngữ viết. Tuy nhiên, ngôn ngữ chuẩn ở London bắt đầu chiếm ưu thế, đặc biệt thông qua công nghệ in ấn mới, các ngôn ngữ khác ở khu vực này bị coi là khác biệt, vì tiêu chuẩn ngôn ngữ ở London đã được sử dụng rộng rãi hơn, trong các bối cảnh chính thức hơn và đặc biệt trong tầng lớp cao trong xã hội.

Trong cùng một thời kỳ, một loạt thay đổi trong phát âm đã xảy ra, đây là những thay đổi âm thanh ngôn ngữ thường có trong mọi ngôn ngữ tại mỗi giai đoạn lịch sử.

Thuộc địa hóa và toàn cầu hóa

Trong giai đoạn hiện đại, ảnh hưởng của tiếng Anh đã lan rộng khắp British Isles và từ đầu thế kỷ XVII, ảnh hưởng của nó đã lan rộng toàn cầu. Các quá trình thuần hóa, thương mại hóa đặc trưng của mối quan hệ với nước ngoài trong nhiều thế kỷ đã dẫn đến thay đổi đáng kể trong tiếng Anh. Ngôn ngữ Anh chịu ảnh hưởng từ các ngôn ngữ của các quốc gia thương mại và đế quốc khác như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Hà Lan. Đồng thời, nhiều từ ngữ mới cũng xuất hiện trong tiếng Anh, tạo nên những sắc thái riêng về từ vựng và ngữ pháp cũng như cách phát âm. Gần đây hơn, tiếng Anh trở thành ngôn ngữ toàn cầu, thường xuyên được sử dụng ở nhiều quốc gia mà tiếng Anh không phải là ngôn ngữ chính của họ.

 Trẻ em Việt Nam sớm được tiếp xúc với tiếng Anh (Ảnh: GLN)

Để đánh dấu sự kiện “Ngày ngôn ngữ Anh” hàng năm, một số hoạt động được tổ chức để mọi người dân ở khắp nơi trên thế giới hiểu rõ tầm quan trọng của tiếng Anh và làm quen với thói quen đọc sách, báo, tạp chí bằng tiếng Anh trong thời đại này.

Bên cạnh đó, một số hoạt động mang tính cá nhân để kỷ niệm ngày này như: Đọc một trong những vở kịch của William Shakespeare như “Romeo và Juliet”, “Hamlet”, “Othello”…; chia sẻ với mọi người về ngày này trên mạng xã hội bằng cách sử dụng các từ khóa như “EnglishLanguageDay”, “Ngayngonnguanh”, “English”, “Tienganh”…; xem một bộ phim bằng ngôn ngữ Anh với các chất giọng khác nhau như “Once” (2009), “The Field” (1990) bằng giọng Ailen, “Brave” (2012), “The Decoy Bride” (2011) bằng giọng Scotland, “Slumdog Millionaire” (2008), “Monsoon Wedding” (2001) bằng giọng Anh Ấn, “Crocodile Dundee” (1986), “The Babadook” (2014) bằng giọng Australia. Bên cạnh đó bạn còn có thể nghiên cứu và tìm hiểu thêm về sự phát triển của tiếng Anh.

Tiếng Anh - ngôn ngữ toàn cầu, là chìa khóa mở ra cánh cửa cho kiến thức, khoa học và kỹ thuật, không thể thiếu cho sự phát triển kinh tế, chính trị của nhiều quốc gia, khu vực trên thế giới, trong đó có Việt Nam.  

Hồng Nhung dịch