Hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động giữa các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam

(Mặt trận) - Với tư cách là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam không chỉ là tổ chức của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp, mà nói tới Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là nói tới các tổ chức thành viên. Bài viết đánh giá làm rõ thực trạng và đưa ra một số giải pháp để thực hiện tốt nguyên tắc hiệp thương dân chủ, phối hợp và phát huy tốt hơn quyền và trách nhiệm của các tổ chức thành viên đối với hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Hội nghị Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam lần thứ năm, khóa IX, tháng 6/2021. 

Hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động vừa là nguyên tắc tổ chức vừa là phương thức hoạt động cơ bản của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động giữa các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam vừa là nguyên tắc tổ chức vừa là phương thức hoạt động cơ bản của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Trong lịch sử, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã trải qua 9 kỳ Đại hội, mỗi kỳ Đại hội đều có sửa đổi Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nhưng hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động vẫn là nguyên tắc cơ bản, xuyên suốt trong tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Trong các văn bản của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam từ trước đến nay, đều ghi nhận rõ ràng về nguyên tắc hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động với ý nghĩa là một nguyên tắc đặc thù nhất của tổ chức Mặt trận.

“Hiệp thương dân chủ” là một trong những nguyên tắc chủ đạo trong tổ chức, sinh hoạt của Mặt trận các cấp. Theo đó, các hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam từ việc đề ra chương trình phối hợp, thống nhất hành động giữa các thành viên, đến việc tổ chức thành lập các cơ quan lãnh đạo của Mặt trận các cấp đều được thực hiện trên tinh thần bàn bạc, nhất trí.

Xét về ý nghĩa của hiệp thương dân chủ có thể thấy: nét nổi bật của tổ chức Mặt trận là tính xã hội rộng rãi, tập hợp đông đảo mọi lực lượng, giai tầng xã hội trong vai trò một liên minh chính trị. Sự khác biệt này đòi hỏi Mặt trận phải áp dụng nguyên tắc hiệp thương dân chủ trong tổ chức và hoạt động của mình. Thực tiễn cho thấy, do liên minh mà cần phải hiệp thương, hiệp thương dân chủ mới giữ được sự tồn tại của liên minh một cách thực chất. Có thể hiểu, hiệp thương trong hoạt động của Mặt trận là cùng thảo luận, bàn bạc từ rất nhiều sự khác biệt để đi tới chỗ cùng thống nhất về một hay một số vấn đề, hoặc chủ trương nào đó do Mặt trận khởi xướng.  

Trong tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, phối hợp và thống nhất hành động có tầm quan trọng đặc biệt. Tính chất đặc thù về tổ chức của Mặt trận thể hiện ở chỗ, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam không phải là một tổ chức đơn nhất, mà là một tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của nhiều tổ chức và các cá nhân tiêu biểu. Các tổ chức thành viên vẫn giữ tính độc lập của mình khi tham gia là thành viên của Mặt trận. Tính độc lập về tổ chức của các tổ chức thành viên của Mặt trận thể hiện ở chỗ: Mỗi tổ chức đều có hệ thống tổ chức, bộ máy cán bộ chuyên trách riêng, có điều lệ riêng, ngân sách hoạt động riêng… Tuy có sự độc lập như vậy, nhưng khi tham gia vào các chương trình phối hợp và thống nhất hành động của Mặt trận, các tổ chức thành viên cũng đồng thời tuân theo Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Phối hợp và thống nhất hành động cho phép các tổ chức thành viên của Mặt trận vẫn giữ được tính độc lập của mình khi thực hiện Điều lệ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và chương trình chung của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Giữa hiệp thương dân chủ với phối hợp và thống nhất hành động có mối quan hệ gắn bó hữu cơ. Hiệp thương dân chủ là cái đi trước, cái mở đường cho phối hợp thống nhất hành động giữa các tổ chức thành viên trong Mặt trận. Thực tiễn cho thấy, trong tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, hiệp thương dân chủ là tiền đề để nguyên tắc phối hợp và thống nhất hành động được thực thi có kết quả trong thực tế, nếu tách rời hiệp thương dân chủ và phối hợp, thống nhất hành động thì sự phối hợp và thống nhất hành động sẽ chỉ là hình thức.

Thực hiện nguyên tắc hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động giữa các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Thực hiện nguyên tắc hiệp thương dân chủ trong việc cử nhân sự tham gia Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và cử các chức danh lãnh đạo của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp

Việc giới thiệu và hiệp thương nhân sự tham gia Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp: Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam mỗi cấp là cơ quan hiệp thương cao nhất của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp đó, nhiệm vụ quan trọng của Đại hội là hiệp thương dân chủ cử ra Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam của cấp mình và hiệp thương thông qua Chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhiệm kỳ mới. Việc lựa chọn người để Đại hội Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hiệp thương cử làm Ủy viên Ủy ban chủ yếu dựa trên sự giới thiệu, hiệp thương (hay tiến cử) của ngành, của giới, của các dân tộc… Trường hợp người được giới thiệu không đủ điều kiện làm Ủy viên thì có thể không hiệp thương để cử người đó vào Uỷ ban. Hội nghị Uỷ ban Trung ương lần thứ nhất thực hiện hiệp thương dân chủ cử ra Đoàn Chủ tịch trong số các Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Việc cử các chức danh lãnh đạo Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp: ở Trung ương gồm: Chủ tịch, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký, các Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; ở địa phương gồm: Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các Ủy viên Thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Trên cơ sở dự kiến phân công, giới thiệu nhân sự của cơ quan có thẩm quyền và Ban Thường trực cùng cấp trong số các vị Ủy viên Đoàn Chủ tịch (ở Trung ương), trong số các Ủy viên Ủy ban (ở địa phương) thì Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam sẽ thảo luận, hiệp thương dân chủ và biểu quyết bằng hình thức giơ tay để cử vào các chức danh trong Ban Thường trực. Trường hợp hội nghị không thống nhất được mới dùng phương thức bầu bằng phiếu kín.

Thực hiện nguyên tắc hiệp thương dân chủ trong xây dựng chương trình hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Một là, việc xây dựng chương trình hành động trong nhiệm kỳ mới của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam mỗi cấp được tiến hành hiệp thương dân chủ tại Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Các đại biểu tham dự Đại hội hoàn toàn bình đẳng, dân chủ khi nêu các vấn đề, sau khi thống nhất sẽ tiến hành biểu quyết thông qua chương trình hành động toàn khóa của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ở mỗi cấp.

Hai là, hiệp thương xây dựng chương trình phối hợp và thống nhất hành động hàng năm. Trên cơ sở Chương trình hành động toàn khóa, Hội nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thường kỳ có nhiệm vụ thảo luận dân chủ để thống nhất triển khai thực hiện trong năm.

Hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động trong việc tổ chức các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước

Việc tổ chức các phong trào thi đua, các cuộc vận động, thực chất là cụ thể hoá chương trình hành động toàn khoá và chương trình phối hợp và thống nhất hành động hàng năm của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Khi các tổ chức thành viên hiệp thương dân chủ trong việc đề ra các phong trào, các cuộc vận động thì các phong trào, các cuộc vận động ấy sẽ được triển khai tích cực trong các tổ chức thành viên và sự phối hợp, thống nhất hành động sẽ được thực hiện một cách tự giác giữa các thành viên.

Quá trình triển khai các nội dung của cuộc vận động, phong trào, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổ chức các cuộc họp với lãnh đạo các tổ chức thành viên để hiệp thương phân công thực hiện, có văn bản phân công nhiệm vụ đối với từng tổ chức thành viên thực hiện phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của mỗi tổ chức.

Ở nhiều địa phương, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã chủ trì hiệp thương, phối hợp với các tổ chức thành viên vận động nhân dân huy động được nhiều nguồn lực để phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững; tích cực tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân thực hiện bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông, phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội; chăm lo, giúp đỡ người nghèo, gia đình chính sách…

Hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân

Ở cấp Trung ương, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có trách nhiệm hiệp thương để lựa chọn, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội. Ở địa phương, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh, cấp huyện hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân cùng cấp, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân cùng cấp. Quá trình hiệp thương của Đoàn Chủ tịch và của Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc các cấp ở địa phương cũng hoàn toàn dựa trên nguyên tắc hiệp thương dân chủ. Chỉ những người đủ điều kiện theo quy định của pháp luật, thông qua hiệp thương dân chủ mới được đưa vào danh sách chính thức những người ứng cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân.

Ngoài các hoạt động chủ yếu thực hiện hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động như đã nêu trên, một số nội dung nhiệm vụ quan trọng khác của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng cần có sự hiệp thương và phối hợp thống nhất hành động trong quá trình thực hiện, đó là: nhiệm vụ tập hợp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; tập hợp ý kiến, kiến nghị của nhân dân; xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước; thực hiện giám sát và phản biện xã hội...

Những giải pháp để thực hiện tốt nguyên tắc hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động giữa các tổ chức thành viên

Một là, nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cơ quan Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên trong hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Các tổ chức thành viên cần nâng cao nhận thức về quyền và trách nhiệm của thành viên trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cần tích cực, chủ động sáng tạo trong tham gia thực hiện chương trình phối hợp và thống nhất hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Hai là, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp cần phát huy hơn nữa vai trò là cơ quan thường trực chủ trì, đầu mối phối hợp trong hiệp thương, thống nhất hành động giữa các thành viên. Các nội dung phối hợp phải xây dựng thành kế hoạch để tránh được sự bị động của các tổ chức thành viên, đồng thời bảo đảm nguyên tắc tôn trọng tính độc lập của các tổ chức thành viên trong tổ chức các hoạt động.

Các tổ chức thành viên cần chủ động, tích cực hơn trong đề xuất các nội dung để các thành viên cùng nhau thảo luận, phối hợp triển khai thực hiện. Trong xây dựng chương trình hành động nhiệm kỳ, cần phải có vai trò hiệp thương, tham gia góp ý của Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên khác.

Ba là, đổi mới phương thức xây dựng, triển khai các nội dung hiệp thương, phối hợp và thống nhất hành động giữa các tổ chức thành viên trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Nghiên cứu làm rõ phạm vi nội dung, phương thức phối hợp và thống nhất hành động giữa các tổ chức thành viên trong Mặt trận.

Nội dung phối hợp và thống nhất hành động phải bám sát vào nhiệm vụ chính trị của đất nước, phù hợp với chức năng nhiệm vụ, khả năng thực hiện của các thành viên trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Những nội dung hoạt động mang tính toàn dân, toàn quốc, những chủ trương, chính sách liên quan đến mọi tầng lớp nhân dân sẽ do Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì phát động, có sự tham gia của tất cả các tổ chức thành viên trong hệ thống Mặt trận. Những nội dung có tính đặc thù của giới, giai cấp, đối tượng hoặc liên quan đến từng đối tượng xã hội thì do tổ chức thành viên giữ vai trò chủ trì phối hợp, đề xuất các tổ chức thành viên có liên quan cùng tham gia.

Khi xây dựng chương trình phối hợp và thống nhất hành động cần phải quán triệt sâu sắc cơ chế hiệp thương dân chủ; theo đó, cần có sự trao đổi, bàn bạc của các tổ chức thành viên trong Mặt trận để phát huy trí tuệ, sự đồng thuận của cả khối Mặt trận, tránh việc thảo luận mang tính hình thức.

Bốn là, phát huy vai trò, nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu các tổ chức thành viên trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Cần quy định trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu các tổ chức thành viên tham gia Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và trách nhiệm của tập thể lãnh đạo các tổ chức thành viên trong việc tham gia xây dựng và triển khai thực hiện chương trình phối hợp, thống nhất hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Cần có cơ chế đánh giá hoạt động của các Ủy viên Ủy ban, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Năm là, tiếp tục tham mưu cho Đảng và Nhà nước ban hành các chủ trương, chính sách, pháp luật, tạo điều kiện và cơ chế cho hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên. Cần có giải pháp tham mưu để cấp ủy Đảng bố trí cán bộ Mặt trận và các tổ chức thành viên đảm bảo những tiêu chuẩn cụ thể, vừa vững vàng chính trị, có phẩm chất đạo đức, vừa có năng lực chuyên môn, góp phần thực hiện tốt nguyên tắc hiệp thương dân chủ, phối hợp thống nhất hành động giữa các tổ chức thành viên trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Nguyễn Hữu Dũng

Tiến sĩ, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

 

Bình luận

Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng. Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Tin liên quan
Đọc nhiều
Bình luận nhiều