Nâng cao chất lượng giám sát, phản biện xã hội và góp ý, tích cực tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

(Mặt trận) - Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã chỉ rõ, phải xây dựng Đề án “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”. Với trách nhiệm của mình, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phải làm gì để tích cực tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, xứng đáng là cơ sở chính trị của Đảng và Nhà nước? Những năm qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tích cực triển khai thực hiện Quyết định số 217-QĐ/TW và Quyết định số 218-QĐ/TW của Bộ Chính trị (Khóa XI) về giám sát, phản biện xã hội và góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, coi đây là nhiệm vụ quan trọng đổi mới nội dung, phương thức hoạt động và đã đạt được nhiều kết quả tích cực.

Hội nghị về công tác phối hợp giữa Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, ngày 16/7/2021.

Kết quả giám sát, phản biện xã hội và tham gia góp ý xây dựng Đảng, Nhà nước thời gian qua

Giám sát đã tập trung vào những vấn đề lớn nhân dân quan tâm, bức xúc, góp phần vào việc hoàn thiện thể chế, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Thanh tra Chính phủ, Bộ Tư pháp, Hội Luật gia Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã ký kết Chương trình số 01- CTPH/MTTQ-TTCP-BTP-HLG-LĐLS ngày 11/11/2014 về giám sát và nâng cao hiệu quả việc giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cơ sở (nay là Chương trình phối hợp số 02/CTPH-MTTQ-TTCP-BTP-HLG-LĐLS ngày 11/10/2018 giữa Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Thanh tra Chính phủ, Bộ Tư pháp, Hội Luật gia Việt Nam và Liên đoàn Luật sư Việt Nam về phối hợp giám sát và nâng cao hiệu quả việc giải quyết khiếu nại, tố cáo ở địa phương, cơ sở). Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các cơ quan, tổ chức các đoàn giám sát liên ngành giám sát việc giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo. Đặc biệt, tiếp thu các kiến nghị của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ đã có ý kiến chỉ đạo các cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, giải quyết và có biện pháp giải quyết dứt điểm nhiều vụ việc, góp phần giảm các vụ việc đông người, kéo dài, bức xúc, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công dân.

Đã hướng dẫn và trực tiếp giám sát những vấn đề thực tế đòi hỏi liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của người dân, như: bồi thường, giải phóng mặt bằng tái định cư; giám sát việc thực hiện gói hỗ trợ 62 ngàn tỷ đồng và 26 ngàn tỷ đồng của Chính phủ qua đại dịch Covid-19; vận động nhân dân thực hiện và giám sát thực hiện các biện pháp chống dịch. Trong công tác bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 vừa qua, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã hướng dẫn các cấp Mặt trận giám sát việc thực hiện pháp luật về bầu cử. Bên cạnh đó, đại diện Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã trực tiếp giám sát, tham gia các đoàn giám sát, kiểm tra công tác bầu cử của Hội đồng bầu cử quốc gia. Việc giám sát được thực hiện nghiêm túc và hiệu quả, đã giúp các tổ chức phụ trách bầu cử kịp thời khắc phục những hạn chế, thiếu sót, tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc cho địa phương trong công tác bầu cử, bảo đảm quyền ứng cử và bầu cử của công dân, góp phần vào thành công của cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, nhiệm kỳ 2021-2026 vừa qua.

Đa dạng các hình thức giám sát, thời gian qua, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tiến hành giám sát thông qua hình thức nghiên cứu, xem xét văn bản của cơ quan có thẩm quyền liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân và chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (là một trong bốn hình thức giám sát được quy định tại Điều 27 Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) gồm: Giám sát các văn bản liên quan đến việc ưu đãi thuế đối với doanh nghiệp khoa học và công nghệ; giám sát Pháp lệnh số 34 về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn; giám sát Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật... Các kiến nghị sau giám sát của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đều được Chính phủ trả lời và chỉ đạo các bộ, ngành liên quan khẩn trương nghiên cứu và có văn bản trả lời Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Bên cạnh đó, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn chủ động, hướng dẫn, chuyển giao cho địa phương thực hiện một số chương trình phối hợp giám sát có hiệu quả. Trên cơ sở các văn bản đã triển khai giám sát ở Trung ương, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hướng dẫn Mặt trận Tổ quốc các cấp xây dựng Chương trình, kế hoạch giám sát, lựa chọn các nội dung giám sát phù hợp với thực tế tại địa phương, thực hiện có trọng tâm, trọng điểm và đặt hiệu quả, tác dụng qua giám sát lên trước hết.

Bên cạnh các hoạt động phối hợp cùng Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia giám sát, các tổ chức chính trị - xã hội đã chủ động chủ trì giám sát nhiều nội dung liên quan đến quyền, trách nhiệm của đoàn viên, hội viên của tổ chức mình. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh chủ trì giám sát: Giám sát, rà soát chính sách người có công và cựu Thanh niên xung phong; giám sát công tác thanh niên và chính sách thanh niên. Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam chủ trì giám sát: Việc thực hiện chính sách hỗ trợ cho phụ nữ thuộc hộ nghèo là người dân tộc thiểu số khi sinh con đúng chính sách dân số; giám sát Luật Phòng, chống bạo lực gia đình; giám sát việc thực hiện các chính sách đối với lao động nữ theo quy định tại Bộ luật Lao động; giám sát rà soát chính sách thai sản đối với phụ nữ nông thôn và vấn đề nhà trẻ khu vực nông thôn... Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam: Giám sát việc thực hiện Bộ luật Lao động, Luật Công đoàn, Luật Cán bộ, công chức, Luật Viên chức, Luật Việc làm, Luật Bảo hiểm xã hội và hợp đồng lao động; thỏa ước lao động tập thể; an toàn, vệ sinh lao động, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp; giám sát việc người sử dụng lao động thực hiện nâng lương định kỳ, đột xuất và thực hiện quy định về điều chỉnh lương tối thiểu vùng theo quy định của pháp luật. Hội Cựu chiến binh Việt Nam: Giám sát việc thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện chế độ đối với quân nhân tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước có dưới 20 năm công tác trong quân đội đã phục viên, xuất ngũ về địa phương... Hội Nông dân Việt Nam: Giám sát việc thực hiện chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với nông dân, việc bồi thường thiệt hại cho nhân dân các tỉnh ven biển miền Trung sau sự cố ô nhiễm môi trường biển.

Đã quan tâm giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước, trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên

Bằng nhiều hình thức hoạt động của Đoàn Chủ tịch, Ủy ban Mặt trận, thông qua tiếp xúc, đối thoại, khảo sát, tọa đàm và nhiều diễn đàn Mặt trận Tổ quốc các cấp đã có nhiều ý kiến đóng góp, kiến nghị gủi đến Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp, thúc đẩy thực hiện các biện pháp sắp xếp tổ chức bộ máy, nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức để bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Nhằm đảm bảo tính khách quan, chất lượng cung cấp dịch vụ hành chính công và nắm bắt được yêu cầu, mong muốn của người dân, tổ chức để đề xuất biện pháp cải thiện chất lượng phục vụ và cung cấp dịch vụ hành chính công, nâng cao sự hài lòng và lợi ích của người dân, tổ chức, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ Nội vụ, Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam phối hợp triển khai xác định Chỉ số hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước1. Việc thực hiện chương trình phối hợp này bảo đảm chất lượng, hiệu quả, nâng cao cơ chế giám sát, tạo thuận lợi hơn sự tiếp cận của người dân bằng các biện pháp giảm thủ tục hành chính, đơn giản hóa thủ tục, giải quyết đúng hạn, nâng cao chất lượng phục vụ, góp phần cải thiện chỉ số cải cách hành chính và chỉ số hài lòng của người dân, tổ chức những năm qua.

Chương trình phối hợp giám sát: cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong lĩnh vực thuế, hải quan giữa Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với Bộ Tài chính, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam và 2 hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp trẻ đã góp phần thúc đẩy mạnh mẽ cải cách hành chính trong lĩnh vực thuế, hải quan, kiến nghị nhiều nội dung để Chính phủ ban hành Nghị quyết 01 và 02 hằng năm ngay từ đầu năm, chỉ đạo cắt giảm mạnh điều kiện kinh doanh, giảm thủ tục, giảm chi phí trung gian, giảm thời gian nộp thuế và thời gian thông quan, qua đó đã cải thiện chỉ số năng lực cạnh tranh quốc gia 5 năm qua, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Đã thực hiện một số giám sát hoạt động của cơ quan tư pháp, như: Có ý kiến khi bổ nhiệm các chức danh tư pháp là thẩm phán và kiểm sát; phối hợp giám sát việc thi hành án dân sự, hình sự tại các cơ sở giam, giữ, thi hành án; tham gia giám sát việc đặc xá và tha tù trước thời hạn; có ý kiến bằng văn bản qua công tác tiếp công dân, việc nhận giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo liên quan đến lĩnh vực tư pháp; ý kiến góp ý, kiến nghị việc thực hiện các biện pháp cải cách tư pháp theo định kỳ.

Thực hiện Quyết định số 99-QĐ/TW ngày 3/10/2017 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về hướng dẫn khung để các cấp ủy, tổ chức đảng tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; Quy định số 124-QĐ/TW ngày 2/2/2018 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về “Giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên”, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị- xã hội ở Trung ương đã ký Chương trình phối hợp thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 (khóa XII), hướng dẫn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên thực hiện, trong đó hướng dẫn nội dung giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, giám sát các biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống được xác định trong Nghị quyết trung ương 4 khóa XII; giám sát việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức công vụ và đạo đức nghề nghiệp của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt, cán bộ, đảng viên. Xây dựng chương trình phối hợp giữa Mặt trận Tổ quốc với các đoàn thể chính trị - xã hội trong giám sát công tác cán bộ theo Nghị quyết Trung ương 7 khóa XII. Qua giám sát đã kiến nghị xử lý một số cán bộ, thực hiện một số biện pháp công khai để người dân, Mặt trận, đoàn thể giám sát cán bộ, đảng viên. Nhiệm vụ này, đã và đang được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp triển khai thực hiện, là nội dung giám sát chuyên đề của năm 2021.

Giám sát thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, kinh tế - văn hóa - xã hội, xây dựng nông thôn mới

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới bên cạnh việc vận động toàn dân thực hiện, Mặt trận đã quan tâm đến triển khai giám sát việc thực hiện bằng các hình thức thực hiện dân chủ ở cơ sở, tạo đồng thuận của người dân trong huy động các nguồn lực, hiến đất, hiến công, giám sát các cơ chế hỗ trợ, tổ chức lấy ý kiến đánh giá sự hài lòng của người dận làm cơ sở cho việc công nhận chuẩn nông thôn mới. Mặt trận đã triển khai chương trình giám sát đổi mới căn bản về giáo dục, giám sát khám chữa bệnh, bảo hiểm xã hội và y tế, bảo vệ tài nguyên và môi trường, chống nạn “cát tặc”, “lâm tặc”.

Ngoài việc chủ trì giám sát, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng thường xuyên cử đại diện tham gia nhiều đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các Ủy ban của Quốc hội, đoàn kiểm tra, thanh tra của các ban, bộ, ngành Trung ương trên các lĩnh vực đời sống xã hội, các hoạt động liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của nhân dân, như: Việc thực hiện chính sách đối với đồng bào dân tộc ít người; chương trình giảm nghèo đa chiều; việc quản lý và sử dụng đất của các nông, lâm trường quốc doanh; công tác quản lý nhà nước về bảo đảm an toàn thực phẩm; hoạt động an sinh xã hội, phát huy việc làm “tốt đời, đẹp đạo” của các tôn giáo…

Quan tâm thực hiện phản biện xã hội đạt kết quả bước đầu

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổ chức một số hội nghị phản biện đối với những dự thảo luật quan trọng, có tác động lớn đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, đến dân tộc, tôn giáo như: Hội nghị phản biện xã hội, lấy ý kiến góp ý của Hội đồng tư vấn đối với dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể của Bộ Giáo dục và Đào tạo; tổ chức Hội nghị phản biện xã hội đối với Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật Hình sự năm 2015, Dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi), Dự thảo Bộ luật Lao động (sửa đổi), Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, dự thảo Đề án Bộ tiêu chí đô thị văn minh và Dự thảo Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng (sửa đổi); Dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Tín ngưỡng, tôn giáo...

Ngoài ra, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổ chức góp ý nhiều dự thảo luật và văn bản dưới luật do các cơ quan chủ trì soạn thảo gửi đến.

Các hội nghị phản biện xã hội tại Mặt trận Trung ương đều có sự tham gia của các Hội đồng tư vấn của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các chuyên gia, nhà khoa học, các nhà hoạt động thực tiễn trong lĩnh vực pháp luật. Những ý kiến đóng góp rất sâu sắc, trí tuệ, tâm huyết của nhiều chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ lãnh đạo, quản lý đã góp phần xây dựng một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh hơn.

Bên cạnh đó, các tổ chức thành viên cũng tổ chức phản biện nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan trực tiếp tới quyền và nghĩa vụ của đoàn viên, hội viên của tổ chức mình. Hoạt động phản biện của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được thực hiện trên cơ sở tổ chức các hội nghị góp ý kiến; tổng hợp ý kiến của các tổ chức, cá nhân, đoàn viên, hội viên và xây dựng văn bản phản biện gửi tới các cơ quan chủ trì soạn thảo. Nhiều ý kiến phản biện của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên đã được các cơ quan soạn thảo tiếp thu, đánh giá cao.

Thường xuyên thực hiện góp ý xây dựng Đảng, Nhà nước

Ở Trung ương, với vị trí, vai trò, quyền, trách nhiệm tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, Ban Thường trực, Đoàn Chủ tịch, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổ chức góp ý đối với hàng trăm dự thảo các văn bản, nghị quyết, chương trình, kế hoạch, đề án của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư; góp ý sơ tổng kết nhiều chuyên đề, trong đó đã tham gia tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 48-NQ/TW của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam, Nghị quyết số 49-NQ/TW về Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020, đồng thời tích cực tham gia xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, văn bản quan trọng dưới luật của các cơ quan có thẩm quyền, các chương trình, dự án, đề án. Nhiều ý kiến góp ý của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được các cơ quan có thẩm quyền tiếp thu, chỉnh lý.

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thường xuyên cử đại diện tham gia trực tiếp các hoạt động nghiên cứu, xây dựng các dự án luật, pháp lệnh, nghị định với tư cách là thành viên các Ban soạn thảo, Tổ biên tập và với vai trò thành viên Hội đồng thẩm định thuộc Bộ Tư pháp đối với nhiều dự án luật, văn bản dưới luật để đóng góp tiếng nói của Mặt trận và các tổ chức thành viên trong quá trình xây dựng dự thảo chính sách của cơ quan có thẩm quyền, nhất là với những nội dung có liên quan đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, liên quan đến tổ chức bộ máy nhà nước, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân. Nhiều tổ chức thành viên của Mặt trận đã tổ chức hoạt động góp ý hiệu quả, có chiều sâu.

Ngoài ra, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã thường xuyên lắng nghe, tập hợp các ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân. Quý I và quý III hằng năm, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có báo cáo về tình hình và ý kiến của nhân dân gửi Chính phủ, Quốc hội, Chủ tịch nước và Ban Bí thư Trung ương Đảng. Hằng năm, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân cả nước trình bày tại các kỳ họp Quốc hội. Mặt trận Tổ quốc các cấp xây dựng báo cáo phản ánh ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân và những kiến nghị của Mặt trận tham gia xây dựng chính quyền tại các kỳ họp của Hội đồng nhân dân cùng cấp. Qua thực hiện nhiệm vụ này đã kịp thời phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân cả nước đến Đảng, Nhà nước, kịp thời giải quyết các vấn đề nhân dân quan tâm, bức xúc.

Hoạt động giám sát, phản biện xã hội, góp ý kiến xây dựng Đảng, Nhà nước của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thời gian qua đã có nhiều đổi mới, tiến bộ. Nội dung giám sát đã đi vào những vấn đề nhân dân quan tâm, bức xúc, triển khai đều ở cấp Mặt trận với nhiều hình thức đa dạng, phong phú. Phản biện xã hội đạt kết quả bước đầu. Góp ý trở thành nhiệm vụ thường xuyên, đột xuất và định kỳ. Việc thể chế thành các quy định và điều kiện bảo đảm thực hiện ngày càng rõ hơn. Việc ký kết các chương trình phối hợp đã huy động được kinh nghiệm, trí tuệ, lực lượng của các thành viên, cơ quan, tổ chức vào nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội trong khi điều kiện cán bộ và vật chất của Mặt trận còn mỏng. Công tác này cũng đã nhận được sự quan tâm của các cấp ủy đảng, của Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành và các cấp chính quyền. Giám sát, phản biện xã hội, góp ý đã trở thành nội dung quan trọng trong đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác giám sát, phản biện xã hội của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong năm qua vẫn còn những hạn chế và chưa được như mong đợi và kỳ vọng của Đảng và nhân dân. Nhận thức về giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội trong các cấp, ngành và nhân dân còn chưa theo kịp các văn bản của Đảng và pháp luật của Nhà nước; một số cấp lãnh đạo chưa thực sự coi trọng nhiệm vụ này của Mặt trận và đoàn thể; nội dung, phạm vi giám sát, phản biện xã hội rất rộng, nhưng năng lực, trình độ, số lượng cán bộ Mặt trận, đoàn thể còn rất hạn chế, bất cập; chưa thực hiện tốt việc phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể và nhân dân trong giám sát cá nhân cán bộ, đảng viên; việc theo dõi, thực hiện kiến nghị sau giám sát vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu, mong muốn; chưa phát huy được một cách hiệu quả nhất sức mạnh của các tổ chức thành viên trong công tác phản biện xã hội.

Giải pháp nâng cao chất lượng giám sát, phản biện xã hội và tham gia góp ý xây dựng Đảng, Nhà nước ở cơ quan Trung ương của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã nhấn mạnh thời gian tới cần phải “Thiết lập đồng bộ, gắn kết cơ chế giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân”; và “Phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân trong công tác kiểm tra, giám sát của Đảng”.

Về vấn đề phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng chỉ rõ cần phải “Tiếp tục cụ thể hóa, hoàn thiện thể chế thực hành dân chủ theo tinh thần Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) và Hiến pháp năm 2013, bảo đảm tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân. Thực hiện đúng đắn, hiệu quả dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện, đặc biệt là dân chủ ở cơ sở. Thực hiện tốt, có hiệu quả phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội làm nòng cốt để nhân dân làm chủ... Phát huy tính tích cực chính trị - xã hội, trí tuệ, quyền và trách nhiệm của nhân dân tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội”.

Thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Đảng đoàn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã xây dựng chương trình hành động, trọng tâm là tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng hiệu quả công tác, tạo sự đồng bộ trong đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của cả hệ thống chính trị, đưa ra nhiều chương trình, giải pháp, hơn 70 đầu việc cụ thể để tổ chức có hiệu quả 5 chương trình phối hợp thống nhất hành động của Mặt trận Tổ quốc với các thành viên, thực hiện tốt hơn vai trò chủ trì của Mặt trận Tổ quốc trong thực hiện các cuộc vận động, trong giám sát, phản biện xã hội, xây dựng Mặt trận, đoàn thể chính trị thực sự là cơ sở chính trị của Đảng và Nhà nước.

Nội dung giám sát, phản biện xã hội, góp ý phải góp phần vào việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân, khơi dậy tiềm năng, tinh thần yêu nước, khát vọng vươn lên của toàn dân tộc.

Để phát huy vai trò của cơ quan Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân trong công tác giám sát, phản biện xã hội trong thời gian tới, cần thực hiện tốt các giải pháp chủ yếu:

Một là, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Trung ương các tổ chức chính trị - xã hội cần xây dựng và tổ chức thực hiện tốt Kế hoạch giám sát và phản biện xã hội hằng năm, Kế hoạch giám sát và phản biện xã hội cần được xây dựng theo đúng quy trình tại Nghị quyết liên tịch số 403/2017/NQLT-UBTVQH14-CP-ĐCTUBTWMTTQVN ngày 15/6/2017 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ và Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam quy định chi tiết các hình thức giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; đồng thời chủ động giám sát đột xuất những vấn đề nổi cộm, nhân dân bức xúc bằng các hình thức giám sát phù hợp, nhất là trong điều kiện dịch Covid-19 còn diễn biến phức tạp.

Đánh giá các chương trình phối hợp giám sát thời gian qua, đưa ra nội dung phối hợp giám sát trong giai đoạn mới cho phù hợp, hướng nội dung vào giám sát việc cải cách hành chính, thể chế, thực hiện đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội, Chính phủ, cơ quan tư pháp, nâng cao chỉ số cải cách hành chính và chỉ số hài lòng của người dân; việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, công trình trọng điểm và công tác giải quyết khiệu nại, tố cáo của công dân.

Hai là, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội tập trung rà soát những nội dung, lĩnh vực mà cử tri, nhân dân quan tâm và Nhà nước đề nghị phối hợp để xây dựng chương trình, kế hoạch phản biện xã hội và tổ chức việc tham gia góp ý xây dựng Đảng, Nhà nước trúng và đúng với yêu cầu thực tiễn đặt ra nhằm thúc đẩy hoạt động giám sát và phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, Nhà nước của Mặt trận Tổ quốc các cấp ở địa phương. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần tổ chức phản biện xã hội một số dự thảo luật nhằm hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường và nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đồng thời vươn tới phản biện xã hội một số chương trình, dự án lớn, ảnh hưởng sâu sắc tới quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân và một số dự thảo chương trình, đề án phát triển kinh tế - xã hội mà nhân dân quan tâm.

Ba là, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần lựa chọn một số nội dung giám sát chuyên đề hướng dẫn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp thực hiện giám sát trong toàn quốc, góp phần thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI), các văn bản của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về xây dựng đội ngũ cán bộ. Đồng thời Mặt trận Tổ quốc các cấp chủ động lựa chọn triển khai một số nội dung giám sát thực sự thiết thực, nhân dân bức xúc, thu hút sự quan tâm trong nhân dân; tổ chức tập huấn sâu rộng về kỹ năng giám sát cho cán bộ Mặt trận, đoàn thể các cấp; đôn đốc, kiểm tra, đánh giá các hoạt động giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các địa phương.

Bốn là, tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn về phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội, các thành viên trong giám sát, phản biện xã hội, góp ý. Kịp thời biểu dương các mô hình, cách làm hiệu quả, thiết thực, xây dựng và cổ vũ những điển hình; chú trọng triển khai giám sát cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên, đại biểu dân cử. Tham gia xây dựng Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở xã, phường, thị trấn; góp ý, phản biện việc sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai; kiến nghị hoàn thiện cơ chế để phát huy hơn nữa sự giám sát của nhân dân; khảo sát hướng dẫn để phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc trong lắng nghe, tập hợp ý kiến nguyện vọng của nhân dân, trong tiếp xúc cử tri của đại biểu dân cử, trong giám sát, phản biện xã hội nơi thực hiện chính quyền đô thị không còn Hội đồng nhân dân.

Năm là, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên cần nghiên cứu các hình thức, cách làm để phát huy các lực lượng và người dân tham gia giám sát, phản biện xã hội, góp ý.

Phát huy vai trò, trách nhiệm của Hội đồng tư vấn, Ban tư vấn, Tổ tư vấn, các vị Ủy viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các vị nhân sĩ, trí thức, các giới, dân tộc, tôn giáo, các nhà khoa học, các chuyên gia, nhà hoạt động thực tiễn, đoàn viên, hội viên và sự ủng hộ của nhân dân tham gia giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, Nhà nước; phối hợp sự tham gia, ủng hộ, tuyên truyền của các cơ quan truyền thông đối với các hoạt động giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, chính quyền.

Sáu là, để thực hiện tốt nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc, trong đó có giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước trong giai đoạn mới cần đẩy mạnh thực hiện Chương trình 5 Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Mặt trận Tổ quốc Việt Nam về tăng cường củng cố tổ chức, đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hiệu quả hoạt động. Xây dựng Đề án đổi mới về tổ chức bộ máy và cán bộ Mặt trận ngang tầm với nhiệm vụ. Nhận thức đúng đắn vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, trên cơ sở đó có sự lựa chọn, bố trí cán bộ có trình độ, bản lĩnh, quan điểm, phương pháp, kỹ năng thực hiện nhiệm vụ. Xây dựng tiêu chuẩn của đội ngũ cán bộ, các điều kiện bảo đảm thực hiện nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu thực tế nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong giai đoạn mới.

Ngô Sách Thực

ThS, Phó Chủ tịch UBTW MTTQ Việt Nam

Chú thích:

1. Chương trình phối hợp số 11 /CTPH-BNV-MTTQVN-HCCB, ngày 6/7/2015 triển khai xác định Chỉ số hài lòng của người dân, tổ chức với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước năm 2015; Chương trình phối hợp số 5822/CTPH-BNV-TWMTTQVN-TWHCCBVN ngày 7/11/2017 của Bộ Nội vụ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam về việc triển khai đo lường sự hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước quốc gia năm 2017; Chương trình phối hợp số: 02/CTPH-BNV-TWMTTQVN-TWHCCB, ngày 24/7/2018, phối hợp đo lường sự hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước giai đoạn 2018-2020.

 

Bình luận

Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng. Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Tin liên quan
Đọc nhiều
Bình luận nhiều