Trong thời kỳ đổi mới hiện nay, Đảng lãnh đạo xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, mở cửa, hội nhập quốc tế. Đây là nhiệm vụ rất mới mẻ, to lớn, nặng nề. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay và những năm tiếp theo, công cuộc đổi mới đất nước ta tiếp tục phát triển mạnh mẽ về chiều rộng và chiều sâu; tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp và khó lường; các thế lực thù địch lại tăng cường phá hoại Đảng, chế độ và sự nghiệp đổi mới với âm mưu và thủ đoạn rất thâm độc, sảo quyệt, lại càng phải tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng. Đây là vấn đề tất yếu và rất cần thiết. Chỉ như thế, Đảng mới có thể huy động và phát huy mạnh mẽ, hiệu quả sức mạnh đại đoàn kết toàn dân thực thiện thắng lợi nhiệm vụ, mục tiêu công cuộc đổi mới; Đảng mới có thể được xây dựng vững mạnh hơn, tiếp tục lãnh đạo công cuộc đổi mới đạt thành tựu to lớn hơn. Dự thảo Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã thể hiện rõ và nhấn mạnh điều này, thể hiện tầm tư duy chiến lược, sự lựa chọn đúng đắn của Đảng đối với công tác xây dựng Đảng ta trong những năm trước mắt và thập niên tới. Dự thảo Văn kiện cũng xác định nhiệm vụ và giải pháp lớn để việc tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng thành hiện thực trong nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng.

Quan điểm quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng là quan điểm lớn, nhất quán, xuyên suốt, là phương châm và bài học kinh nghiệm lớn về xây dựng Đảng ta

Quan điểm nêu trên được Đảng đưa ra và thực hiện nhất quán, dạt kết quả cao trong suốt quá trình xây dựng Đảng và lãnh đạo cách mạng Việt Nam từ khi Đảng ra đời đến nay; được thực tiễn xây dựng Đảng và cách mạng nước ta dưới sự lãnh đạo của Đảng kiểm nghiệm, khẳng định tính đúng đắn, hiệu quả. Nhờ quán triệt sâu sắc, luôn bám chắc vào quan điểm này trong mọi hoạt động xây dựng Đảng và lãnh đạo cách mạng, nên Đảng ta luôn được xây dựng vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao, lãnh đạo cách mạng nước ta giành được thắng lợi ngày càng to lớn mang tính thời đại. Đó là việc Đảng và nhân dân giành được chính quyền ở một nước nông nghiệp lạc hậu, thuộc địa, nửa phong kiến; chiến thắng vài nước đế quốc có tiềm lực kinh tế, quân sự mạnh, hiện đại vào loại hàng đầu thế giới; đưa nước ta vượt qua khủng hoảng toàn diện của chủ nghĩa xã hội trong thập niên 80 của thế kỷ trước, đứng vững và tiếp tục phát triển; ngăn chặn hiệu quả đại dịch Covid - 19 và là một trong những nước khắc phục hiệu quả hậu quả của đại dịch, kinh tế tiếp tục tăng trưởng, được thế giới khâm phục. Quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng là truyền thống tốt đẹp, là phương châm và bài học kinh nghiệm quý giá của công tác xây dựng Đảng ta. Điều này đã được nhấn mạnh và khẳng định nhiều lần trong các đại hội của Đảng. Đại hội III khẳng định: “Sức mạnh của nhân dân là ở chỗ có Đảng tiên phong lãnh đạo; sức mạnh vô địch của Đảng là ở chỗ liên hệ mật thiết với quần chúng đông đảo.

Đảng ta có truyền thống tốt đẹp liên hệ với quần chúng. Mọi chủ trương chính sách của Đảng ta đều xuất phát từ yêu cầu nguyện vọng của quần chúng, khéo kết hợp lợi ích trước mắt với lợi ích lâu dài của quần chúng. Trong mọi công tác, Đảng ta đều quán triệt tinh thần tin tưởng và dựa chắc vào lực lượng quần chúng, đều nhằm phát động quần chúng lên, nâng cao tính tích cực và tính sáng tạo của họ trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng cuộc sống mới. Nhờ vậy, Đảng ta được quần chúng hết lòng tín nhiệm và ủng hộ”1.

 Đại hội IV Đảng tổng kết công tác xây dựng Đảng và rút ra những bài học kinh nghiệm có giá trị, trong đó, chỉ rõ: “Coi trọng rèn luyện cán bộ, đảng viên trong phong trào quần chúng”, “Truyền thống tốt đẹp và nguồn sức mạnh cơ bản của Đảng ta là mối liên hệ chặt chẽ với quần chúng nhân dân. Đảng có đường lối, chính sách phản ánh đúng đắn lợi ích và nguyện vọng của nhân dân, của các dân tộc, đại đa số cán bộ, đảng viên hy sinh phấn đấu, một lòng một dạ phục vụ nhân dân, đi sát quần chúng, tuyên truyền thuyết phục quần chúng. Nhờ đó nhân dân ta rất tin tưởng và đoàn kết chặt chẽ trong Mặt trận Dân tộc Thống nhất”2. Đồng thời, Đảng cũng xác định một trong 5 phương châm xây dựng Đảng là: “Phải qua phong trào cách mạng của quần chúng,… mà tiến hành công tác xây dựng Đảng"3. Trong thời kỳ đổi mới, Đảng khẳng định: “Bài học lớn rút ra từ những năm qua là trong điều kiện đảng cầm quyền, phải đặc biệt chăm lo củng cố sự liên hệ giữa Đảng và Nhân dân”4.

Tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng là vấn đề có tính quy luật, vấn đề tất yếu của công tác xây dựng Đảng ta

Thực tiễn xây dựng Đảng và lãnh đạo cách mạng nước ta từ khi Đảng ra đời đến nay đã khẳng định, để Đảng vững mạnh, lãnh đạo cách mạng nước ta giành thắng lợi, Đảng không thể không giữ mối quan hệ mật thiết với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng. Đặc biệt, trong những thời điểm cách mạng gặp những khó khăn, phức tạp, nhất là khi cách mạng chuyển sang giai đoạn mới, Đảng phải gánh vác nhiệm vụ mới, nặng nề hơn, Đảng phải tăng cường mối quan hệ mật thiết với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng, thì Đảng mới có thể vững mạnh và hoàn thành sứ mệnh lịch sử nặng nề nhưng rất vinh quang được nhân dân giao phó.

Đảng đã coi trọng và thực hiện tốt điều nêu trên, trong những thời kỳ lịch sử, sau khi Đảng ra đời và giành được chính quyền trong cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 (tháng 9/1945 đến tháng 12/1946), thời kỳ Đảng lãnh đạo cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, vừa kháng chiến, vừa kiến quốc; thời kỳ Đảng lãnh đạo thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, kháng chiến chống Mỹ cứu nước ở miền Nam. Trong thời kỳ đất nước thống nhất, Đảng lãnh đạo nhân dân cả nước xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Bước vào thời kỳ đổi mới, từ thực tiễn xây dựng Đảng và cách mạng nước ta từ khi Đảng ra đời, Đảng chỉ ra và khẳng định bài học kinh nghiệm có giá trị “trong toàn bộ hoạt động của mình, Đảng phải quán triệt tư tưởng “lấy dân làm gốc"5, trong đó có hoạt động xây dựng Đảng, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng trong điều kiện mới. Tại Đại hội VII, Đảng thông qua Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và chuẩn bị triển khai thực hiện, Đảng lại nhấn mạnh: “Cách mạng là sự nghiệp của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Quan hệ giữa Đảng với nhân dân bao giờ cũng là vấn đề có ý nghĩa sống còn đối với sự nghiệp cách mạng. Nguồn sức mạnh làm nên thắng lợi của chúng ta chính là ở chỗ Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân. Trong điều kiện Đảng lãnh đạo chính quyền, mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân thể hiện tập trung ở vai trò Nhà nước, vai trò Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân”, “Trong điều kiện lãnh đạo chính quyền, Đảng đặc biệt coi trọng đổi mới công tác quần chúng của Đảng theo quan điểm: cách mạng là sự nghiệp của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật thiết với nhân dân”6, Đảng coi đó là một trong những nhiệm vụ chủ yếu.

 Qua 20 năm Đảng lãnh đạo công cuộc đổi mới đạt kết quả to lớn, Đảng tiếp tục lãnh đạo công cuộc đổi mới với những nhiệm vụ nặng nề hơn và yêu cầu ngày càng cao hơn, tại Đại hội X, Đảng chỉ ra một bài học kinh nghiệm chủ yếu cần được nhận thức sâu sắc và vận dụng phù hợp: “Đảng gắn bó mật thiết với Nhân dân, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng"7. Đồng thời, Đảng xác định một trong những nhiệm vụ và giải pháp lớn để thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội: “Xây dựng và tăng cường mối quan hệ gắn bó giữa Đảng với Nhân dân,…, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng"8.

Trong 30 năm lãnh đạo công cuộc đổi mới, việc tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng luôn được Đảng coi trọng và thực hiện hiệu quả, góp phần quan trọng tạo nên kết quả công tác xây dựng Đảng và thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử của công cuộc đổi mới.

Trong những năm tới, công cuộc đổi mới trên đất nước ta sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ cả chiều rộng, cả chiều sâu, Đảng phải lãnh đạo thực hiện những nhiệm vụ mới, năng nề trong điều kiện diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình thế giới và khu vực; hậu quả nặng nề của đại dịch Covid-19 và hậu quả rất lớn của thiên tai ở các tỉnh miền Trung nước ta. Hoàn cảnh đó, đặt ra yêu cầu rất cao đối với năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Để tiếp tục lãnh đạo công cuộc đổi mới vượt qua những khó khăn, thách thức mới, trước mắt là vượt qua hậu quả của đại dịch và thiên tai, tiếp tục phát triển, đạt thành tựu to lớn hơn, trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIII, Đảng tiếp tục đề xuất và nhấn mạnh một giải pháp quan trọng là “Tăng cường mối quan hệ mật thiết với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng" với nội dung khá toàn diện, đầy đủ, thiết thực. Đây là đề xuất đúng đắn, nhạy bén, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng ta; là vấn đề tất yếu; phù hợp với vấn đề có tính quy luật trong công tác xây dựng Đảng ta.

Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề có tính quy luật, vấn đề tất yếu của công tác xây dựng Đảng ta - tăng cường mối quan hệ mật thiết với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng

Trong kho tàng tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen về Đảng Cộng sản và xây dựng Đảng, một tư tưởng rất quan trọng là Đảng Cộng sản phải được thành lập và hoạt động trong các hiệp hội công nhân trong công xưởng, nhà máy. Tức là, trong quá trình xây dựng và hoạt động Đảng Cộng sản không chỉ gắn bó mật thiết với công nhân, mà còn được xây dựng và hoạt động trong lòng giai cấp công nhân để công nhân tham gia vào các hoạt động của Đảng, hiện thực hoá lý tưởng của Đảng và che chở, đùm bọc, bảo vệ Đảng. Đây là một trong những nhân tố quyết định sự vững mạnh của Đảng và thắng lợi của lý tưởng của Đảng.

V.I.Lênin trong quá trình lãnh đạo xây dựng Đảng kiểu mới ở nước Nga và lãnh đạo cách mạng Nga đã luôn coi trọng việc tăng cường mối quan hệ giữa Đảng với giai cấp công nhân, nông dân và các tầng lớp lao động khác ở nước mình; dựa chắc vào họ, đặc biệt là giai cấp công nhân, nông dân để xây dựng Đảng. Đây là một nguyên lý đảng kiểu mới của giai cấp công nhân do V.I.Lênin đề xuất, là bài học kinh nghiệm lớn, có giá trị cao trong công tác xây dựng Đảng và thắng lợi của cách mạng ở nước Nga trước đây. Bài học này, luôn được V.I.Lênin nhận thức sâu sắc vận dụng sáng tạo, hiệu quả trong giải quyết những vấn đề lớn, phức tạp của công tác xây dựng Đảng và thực hiện nhiệm vụ cách mạng mới ở nước Nga trong những điều kiện, hoàn cảnh Đảng và cách mạng gặp nhiều khó khăn, thách thức lớn.

Ở nước ta, trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc", Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ, trong hoạt động lãnh đạo của Đảng từ khi ra quyết định, tổ chức thực hiện quyết định đến việc kiểm soát, Đảng đều phải gắn bó mật thiết với Nhân dân và dựa vào Nhân dân để tiến hành những công việc này, thì mới giành thắng lợi. Cơ sở trực tiếp của việc tăng cường mối quan hệ mật thiết với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng là đường lối, nghị quyết của Đảng đúng đắn, vì dân, vì nước; vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; vì cuộc sống ấm no, hạnh phúc của nhân dân. Vì vậy, nhân dân không thể đứng ngoài các hoạt động xây dựng Đảng và các hoạt động lãnh đạo của Đảng mà phải tham gia tích cực vào các hoạt động này. Đồng thời, để hoàn thành nhiệm vụ của mình, Đảng không thể không cổ vũ, động viên Nhân dân tham gia vào công tác xây dựng Đảng và hoạt động lãnh đạo của Đảng, không thể không dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng. Điều này, phụ thuộc rất lớn vào mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân. Mối quan hệ ấy, càng mật thiết và luôn được tăng cường thì nhân dân càng tích cực tham gia xây dựng Đảng đạt hiệu quả, Đảng sẽ có chỗ dựa ngày càng vững chắc để tiến hành công tác xây dựng Đảng.

Giải pháp tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng trong giai đoạn hiện nay

Việc tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng luôn được Đảng quan tâm và đã ban hành nhiều nghị quyết, quyết định và coi trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện. Phần lớn cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên đã tích cực, chủ động tìm các giải pháp phù hợp, khả thi thực hiện đạt kết quả quan trọng. Nhân dân ở nhiều nơi đã tích cực tham gia vào công tác xây dựng Đảng. Nhờ đó, nhìn chung mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân ngày càng được tăng cường, củng cố và phát triển, Nhân nhân tích cực tham gia xây dựng Đảng, phần lớn tổ chức đảng đã cổ vũ, động viên và tạo thuận lợi để nhân dân tham gia xây dựng Đảng và dựa chắc vào nhân dân để xây dựng Đảng; Đảng và phần lớn tổ chức đảng được xây dựng vững mạnh, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Nâng cao nhận thức, trách nhiệm các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên và nhân dân về mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng. Đây là truyền thống tốt đẹp và là nguồn sức mạnh cơ bản của Đảng, là phương châm và bài học kinh nghiệm lớn, có giá trị của công tác xây dựng Đảng ta. Đồng thời, nâng cao nhận thức, trách nhiệm về việc tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng. Đây là vấn đề có tính quy luật của công tác xây dựng Đảng ta.

Đối với Đảng, cần nâng cao chất lượng xây dựng, ban hành và lãnh đạo tổ chức thực hiện các nghị quyết, quyết định bảo đảm các nghị quyết, quyết định của Đảng vì sự phát triển của đất nước, dân tộc, vì cuộc sống ấm no, hạnh phúc và sự bình yên của nhân dân. Nâng cao uy tín chính trị của Đảng trong nhân dân và vai trò lãnh đạo của Đảng. Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn và đẩy lùi căn bản những suy thoái về mọi mặt trong cán bộ, đảng viên. Thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của Đảng về nêu cao vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là về đạo đức, lối sống… để Đảng thực sự là chỗ dựa, niềm tin duy nhất của nhân dân, có sức hấp dẫn, cuốn hút đông đảo nhân dân về phía Đảng.

Đối với nhân dân, cần tích cực tham gia vào hoạt động của Mặt trận Tổ quốc các cấp tham gia đóng góp ý kiến có giá trị cho Đảng, các cấp ủy về mọi mặt, nhất là về xây dựng Đảng; giám sát có hiệu quả hoạt động của cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên; phản biện xã hội đạt kết quả theo quy định đối với các chủ trương, quyết định của Đảng, các cấp ủy trước khi ban hành… Qua đó, nhân dân thực sự là chỗ dựa duy nhất, vững chắc của Đảng trong công tác xây dựng Đảng.

Đảng xây dựng, ban hành và lãnh đạo thực hiện tốt các quy định về tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng. Đảng tăng cường lãnh đạo Nhà nước cụ thể hoá, thể chế hoá các quy định này; đẩy mạnh cải cách hành chính nhà nước, ngăn chặn, loại trừ tiêu cực trong cán bộ, công chức, viên chức chính quyền các cấp để ngăn chặn, loại trừ tình trạng cơ quan, cán bộ, công chức, viên chức chính quyền sách nhiễu, gây phiền hà đối với người dân và doanh nghiệp… Tăng cường kiểm tra, giám sát các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên về thực hiện các quy định này; khen thưởng kịp thời, thỏa đáng tập thể, cá nhân thực hiện tốt; xử lý kịp thời, nghiêm minh tổ chức, các nhân vi phạm theo mức độ và tác hại của hành vi vi phạm. Đồng thời, Đảng tăng cường lãnh đạo việc bồi dưỡng những kiến thức cần thiết về xây dựng Đảng; hướng dẫn và tạo thuận lợi để nhân dân tham gia xây dựng Đảng; cổ cũ, động viên, khích lệ các tổ chức chính trị - xã hội và người dân góp phần tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân, dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng.

Đinh Ngọc Giang

PGS.TS, Ủy viên UBTW MTTQ Việt Nam, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

Chú thích:

1.        Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng, toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, tập 21, tr. 695.

2, 3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng, toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2004, tập 37, tr. 725, 733.

4, 5. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng, toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tập 47, tr. 710-711.

6.        Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng, toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, tập 51, tr. 31, 220.

7, 8. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, tr. 277, 303.