Hội thảo "Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội"

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội

Để nâng cao chất lượng công tác giám sát và phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã quan tâm đến việc hướng dẫn, tổ chức triển khai thực hiện công tác giám sát, phản biện xã hội trong toàn hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đảm bảo thống nhất, đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã chủ động, kịp thời giám sát, phản biện từ sớm, lựa chọn đối tượng, nội dung giám sát có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào những vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân, nhất là những vấn đề Nhân dân bức xúc, dư luận xã hội quan tâm. Để nâng cao chất lượng giám sát, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tăng cường sự huy động tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học, thành viên các Hội đồng tư vấn, những người có kinh nghiệm thực tiễn, đặc biệt là phát huy vai trò của Nhân dân đối với công tác giám sát, phản biện xã hội. Quá trình giám sát của Mặt trận đảm bảo đúng quy trình, thực hiện nghiêm túc, có kết quả rõ rệt, kiến nghị sau giám sát ngày càng có tính thuyết phục cao và mang tính xây dựng, kết quả giám sát, phản biện xã hội được công khai, minh bạch trên các phương tiện thông tin, báo chí.

Hàng năm, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã chủ trì phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội trên cơ sở theo dõi những vấn đề, lĩnh vực gây bức xúc trong dư luận, cử tri và Nhân dân kiến nghị để đề xuất một số nội dung giám sát cụ thể. Năm 2022, công tác giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tập trung vào giám sát một số vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, kéo dài; giám sát cán bộ, đảng viên và công tác cán bộ theo Quy định số 124-QĐ/TW ngày 2/2/2018 của Ban Bí thư về giám sát Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên; Giám sát việc thực hiện chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch Covid-19; Giám sát việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn I (2021 - 2025); Giám sát việc thực hiện công tác thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế; giám sát việc bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư công trình trọng điểm Quốc gia.

Bên cạnh việc thực hiện giám sát theo các chuyên đề, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng thực hiện những hoạt động giám sát thường xuyên thông qua việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ như: Giám sát việc thực thi pháp luật của các cơ quan Nhà nước, chính quyền các cấp thông qua theo dõi việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, phản ánh của công dân, thực hiện tiếp nhận, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo, phản ánh của công dân, nghiên cứu, ban hành văn bản kiến nghị đến cơ quan có thẩm quyền đề nghị xem xét, giải quyết theo quy định; đề nghị Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố chủ động nắm bắt tình hình và phối hợp với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền ở địa phương thực hiện giám sát theo quy định, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của công dân đối với một số vụ việc cụ thể. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng thường xuyên tổng hợp thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng về phòng, chống tham nhũng, chống suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên, xử lý các thông tin phản ánh, kiến nghị và ban hành các công văn đề nghị xem xét, giải quyết việc dư luận, báo chí phản ánh; Phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành Kế hoạch phối hợp kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật trong công tác tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự năm 2022, tổ chức đoàn kiểm tra, giám sát trực tiếp về công tác giam giữ tại một số trại giam, trại tạm giam. Phối hợp thực hiện chương trình phối hợp giám sát đo lường sự hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước; tham gia Hội đồng tư vấn đặc xá, tham gia thẩm định hồ sơ đặc xá theo trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam quy định của Luật đặc xá...

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng chủ động, tích cực tham gia phối hợp với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện giám sát các chuyên đề về "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành; "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016 - 2021"; "Việc thực hiện các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 - 2021"; "Việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo từ ngày 1/7/2016 đến ngày 1/7/2021. Thông qua việc tổng hợp, đánh giá của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đối với những lĩnh vực, chuyên đề thực hiện giám sát, đại diện Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là thành viên của Đoàn giám sát tham gia trực tiếp nhiều đoàn kiểm tra, giám sát tại các địa phương, cơ sở, đã có nhiều kiến nghị cụ thể, xác đáng, góp phần làm sâu sắc hơn các báo cáo chuyên đề của Quốc hội, đề ra những giải pháp, chính sách phù hợp hơn trong thời gian tới.

Vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong giám sát bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các thành viên

Các tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục phát huy được vai trò chủ động trong hoạt động giám sát, tập trung vào giám sát cụ thể, phát huy tính đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho thành viên, hội viên của tổ chức mình trong hoạt động giám sát; phát huy có hiệu quả vai trò của đoàn viên, hội viên, người có uy tín, kinh nghiệm tham gia công tác giám sát, góp phần nâng cao chất lượng giám sát của các tổ chức thành viên của Mặt trận. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tập trung thực hiện hiện giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng nơi làm việc, giám sát một số chính sách liên quan trực tiếp đến người lao động như chính sách về việc làm, đào tạo nghề, đào tạo lại, nâng cao trình độ cho người lao động, chính sách tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, an toàn, vệ sinh lao động; thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở và các chính sách hỗ trợ cho người lao động…

Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tập trung giám sát những vấn đề liên quan như giám sát việc quản lý và sử dụng đất trồng lúa; chính sách khuyến khích, tích tụ, tập trung đất đai cho sản xuất nông nghiệp; Giám sát công tác giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp; Giám sát công tác giám sát việc thực hiện các chính sách, các quy định về bảo vệ môi trường nông thôn ở một số địa phương, cơ sở; Giám sát công tác giám sát việc thực hiện pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm; việc thực hiện chính sách an sinh xã hội. Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đã tổng hợp những phản ánh, kiến nghị, đề xuất của các địa phương về chính sách hỗ trợ người lao động chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc nhưng không đủ điều kiện trợ cấp thất nghiệp, nông dân có trang trại sản xuất, chăn nuôi nông sản theo hướng hàng hóa…

Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh giám sát tập trung vào các nội dung việc thực hiện Luật Thanh niên, các chính sách về thanh thiếu nhi; công tác hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp tại các địa phương; giám sát quy hoạch và phát triển các khu vui chơi, giải trí, tập luyện thể thao cho thanh thiếu nhi.

Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã tham gia tích cực trong giám sát việc thực hiện chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch Covid-19, vận động hội viên phụ nữ tham gia giám sát việc rà soát, lập danh sách, niêm yết danh sách, việc chi trả chế độ và xây dựng các kênh tiếp nhận phản ánh trực tiếp, qua điện thoại tiếp công dân, đơn thư; giám sát việc thực hiện các quy định của Luật hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa về hỗ trợ đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ; giám sát các chính sách khác liên quan phụ nữ và trẻ em do Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp chủ trì. Trung ương Hội Cựu Chiến binh Việt Nam tăng cường giám sát việc thực hiện Nghị định 150/NĐ-CP ngày 12/12/2006 kiến nghị cụ thể liên quan đến việc hỗ trợ, đãi ngộ đối với cựu chiến binh.

Nhiều nội dung giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội đã mang lại nhiều kết quả rõ nét, ảnh hưởng sâu rộng, tích cực, những kiến nghị sau giám sát đã giúp cho các cơ quan nhà nước có thẩm quyền kịp thời khắc phục những thiếu sót, các cấp ủy chỉ đạo, chính quyền các địa phương tháo gỡ nhiều khó khăn, bất cập trong thực thi nhiệm vụ, đồng thời đáp ứng được nguyện vọng của Nhân dân, bảo vệ quyền lợi ích chính đáng của Nhân dân.

Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, đáp ứng được yêu cầu của Đảng thời gian tới

Thứ nhất, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội chủ động lựa chọn, xây dựng Kế hoạch giám sát hàng năm một cách phù hợp, trúng và đúng, triển khai đồng bộ công tác giám sát và phản biện xã hội; đẩy mạnh công tác tuyên truyền dưới nhiều hình thức về công tác giám sát và phản biện xã hội; phát huy những kinh nghiệm, cách làm thiết thực trong tổ chức thực hiện, tiếp tục quán triệt, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành và Nhân dân về công tác giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận.

Thứ hai, tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức giám sát, phản biện xã hội, chủ động, kịp thời giám sát, phản biện từ sớm, từ cơ sở, lựa chọn đối tượng, nội dung giám sát, phản biện xã hội có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào những chủ trương, chính sách lớn, trọng yếu, ưu tiên của Đảng, Nhà nước, những vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân, nhất là những vấn đề Nhân dân bức xúc, dư luận xã hội quan tâm. Chú trọng giám sát theo chuyên đề, thực hiện thống nhất từ Trung ương đến cơ sở.

Thứ ba, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội chủ động xây dựng các kế hoạch triển khai cụ thể công tác giám sát, phối hợp chặt chẽ trong quá trình triển khai, quá trình triển khai cần bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm, tránh lãng phí; phát huy tính chủ động, sáng tạo, thực hiện linh hoạt các hình thức giám sát, tăng cường giám sát theo chuyên đề, huy động sự tham gia của toàn hệ thống Mặt trận và các tổ chức thành viên, quan tâm theo dõi, đôn đốc, giám sát các cơ quan có thẩm quyền đối với việc thực hiện những kiến nghị sau giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Thứ tư, công tác giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cần phát huy sự cộng tác, tham gia của các cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan trong công tác giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, phát huy sức mạnh của toàn hệ thống Mặt trận, các tổ chức thành viên của Mặt trận và Nhân dân, tăng cường sự tham gia nhiệt tình, có trách nhiệm của thành viên các Hội đồng tư vấn, các chuyên gia, nhà khoa học, người có kinh nghiệm thực tiễn để nâng cao chất lượng công tác giám sát. Đặc biệt, cần phát huy vai trò của báo chí, truyền thông thực hiện tuyên truyền, lan tỏa sâu rộng về hoạt động giám sát, thực hiện công khai quá trình thực hiện và kết quả sau giám sát của Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội để Nhân dân theo dõi và giám sát.

Thứ năm, tiếp tục tăng cường sự phối hợp giữa hoạt động giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với các tổ chức thành viên. Đặc biệt, chú trọng việc phối hợp giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp nhằm tạo ra cơ chế giám sát đồng bộ, hiệu quả giữa giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước với giám sát xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Đề nghị Quốc hội, các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị và chính quyền địa phương tiếp tục phối hợp, quan tâm tạo điều kiện cho hoạt động giám sát của Mặt trận và các tổ chức thành viên của Mặt trận.

Thứ sáu, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục quan tâm phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền rà soát đề xuất sửa đổi, bổ sung hoàn thiện cơ chế, chính sách liên quan đến công tác giám sát và phản biện xã hội; chú trọng công tác tập huấn, nâng cao trình độ của cán bộ Mặt trận làm công tác giám sát, nhất là ở địa phương, cơ sở; quan tâm đến một số chế độ, chính sách của lực lượng cộng tác viên khi tham gia hoạt động giám sát của Mặt trận; tạo điều kiện về kinh phí hỗ trợ cho Ban Công tác Mặt trận, Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng... đồng thời có chính sách đào tạo nguồn cán bộ Mặt trận làm công tác giám sát và phản biện xã hội có trình độ, năng lực, tâm huyết, bản lĩnh, đáp ứng với yêu cầu của tình hình mới.

Quản Thị Thanh Hải

Thạc sĩ, Ban Dân chủ - Pháp luật, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam