Vùng đồng bào DTTS và miền núi Bình Định ngày càng khởi sắc nhờ nguồn lực từ Chương trình (Nguồn: baodantoc.vn)

Thời gian qua, triển khai thực hiện Chương trình, tỉnh Bình Định đã huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận, chung tay, góp sức của các tầng lớp nhân dân để thực hiện hiệu quả Chương trình và đã đạt được hiệu quả thiết thực, góp phần phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Bình Định. Đến nay, thu nhập bình quân đầu người vùng đồng bào DTTS và miền núi đạt 36,7 triệu đồng/người/năm (tăng 14,7 triệu đồng so với đầu giai đoạn). Tỷ lệ hộ nghèo DTTS (so với hộ đồng bào DTTS) cuối năm 2023 là 4.603 hộ/11.446 nhân khẩu, chiếm 40,21% (giảm 20,6% so với cuối năm 2021). Tỷ lệ hộ nghèo vùng DTTS đã giảm bình quân 4,76%/năm, vượt kế hoạch đề ra (từ 1,5%-2%/năm), riêng huyện nghèo An Lão đã giảm bình quân 6,5%/năm, vượt kế hoạch đề ra (5%/năm). Chương trình làm thay đổi căn bản nhận thức của người dân từ chỗ trông chờ, ỷ lại vào đầu tư của Nhà nước đã chuyển sang chủ động, tích cực trong các phong trào thi đua giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, xây dựng nông thôn mới…

Theo báo cáo ngày 08/11/2024 của UBND tỉnh Bình Định về kết quả thực hiện Chương trình, cụ thể như sau:

Tổng kinh phí được thực hiện Chương trình từ năm 2021 - 2024 là 739.173,2 triệu đồng (trong đó đã giảm trừ 34.180 triệu đồng kinh phí sự nghiệp đã cấp đến năm 2023 cho Tiểu dự án 1 thuộc Dự án 9 vì nội dung này không thực hiện được, Trung ương đang tạm dừng), tỉnh đã giải ngân 510.387,2 triệu đồng (đạt tỷ lệ 69%).

Đối với việc giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, vốn phân bổ giai đoạn 2021 - 2024 là 33.278 triệu đồng (ngân sách Trung ương: 26.881 triệu đồng; ngân sách địa phương: 6.397 triệu đồng). Tính đến ngày 30/9/2024, tỉnh đã giải ngân 24.662 triệu đồng, đạt tỷ lệ 74,1% (ngân sách Trung ương: 19.625 triệu đồng, đạt tỷ lệ 73%; ngân sách địa phương: 5.037 triệu đồng, đạt tỷ lệ 78,7%) để hỗ trợ xây dựng: 507 căn nhà ở; hỗ trợ chuyển đổi nghề: 948 hộ; hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán: 377 hộ; thực hiện 3 công trình nước sinh hoạt tập trung.

Ngoài ra, tỉnh cũng đã thực hiện 5 dự án định canh định cư: Dự án định canh định cư tập trung làng K2 (Suối Đá), xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh (quy mô đầu tư 3,49ha với 46 hộ định canh định cư tập trung, tiến độ giải ngân đạt 98%); Dự án định canh định cư tập trung làng Suối Diếp, xã Canh Hoà, huyện Vân Canh (quy mô đầu tư 5,5ha với 65 hộ định canh định cư tập trung, tiến độ giải ngân đạt 74,1%); Khu tái định cư vùng thiên tai thôn 4, thôn 5 xã An Trung, huyện An Lão (quy mô đầu tư 05ha với 90 hộ định canh định cư tập trung, tiến độ giải ngân đạt 65,9%); Bố trí tái định cư thôn 2 xã An Toàn, huyện An Lão (quy mô đầu tư 2,5ha với 40 hộ định canh định cư tập trung, tiến độ giải ngân đạt 75,5%); Khu dân cư làng T6 (làng mới ĐakPok, tiến độ giải ngân đạt 97,4%). Đồng thời, hỗ trợ vận chuyển xây dựng nhà ở cho 1 hộ ổn định dân cư xen ghép (thôn 5, xã An Nghĩa, huyện An Lão).

Bên cạnh đó, tỉnh ưu tiên, tập trung nguồn lực đầu tư 149 công trình (giao thông: 85; thủy lợi: 34; nhà văn hóa: 14; trường học: 06; điện: 09; chợ: 01) cơ sở hạ tầng thiết yếu, phục vụ sản xuất, đời sống trong vùng đồng bào DTTS và miền núi và các đơn vị sự nghiệp công của lĩnh vực dân tộc ở các huyện: Hoài Ân, Vân Canh, An Lão, Vĩnh Thạnh, Tây Sơn và thực hiện duy tu bảo dưỡng một số công trình trên địa bàn tỉnh.

Bên cạnh những kết quả đạt được, tỉnh còn có những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện như: tỷ lệ giải ngân Chương trình còn thấp (69%); hiện nay quỹ đất ở một số địa phương còn rất hạn chế, không đảm bảo thực hiện hỗ trợ đất sản xuất cho người dân, dẫn đến việc các địa phương trên chuyển sang phương thức hỗ trợ chuyển đổi nghề. Tuy nhiên, định mức hỗ trợ chuyển đổi nghề theo quy định còn thấp (tối đa 10 triệu đồng/hộ) so với chi phí thực tế cần để chuyển đổi sang một số ngành nghề khác phù hợp với tình hình, điều kiện, khả năng của người dân tại địa phương; do đó, cần phải có sự điều chỉnh, bổ sung nhằm nâng mức hỗ trợ cho người dân khi tham gia chuyển đổi nghề...

Để giải quyết những khó khăn về triển khai chính sách đất đai trên địa bàn, ngày 07/11/2024 HĐND tỉnh Bình Định thông qua Nghị quyết về Chính sách đất đai đối với đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Bình Định (Nghị quyết này có hiệu lực từ ngày 17/11/2024). Theo Nghị quyết, cá nhân không có đất ở hoặc thiếu đất ở so với hạn mức giao đất ở thì được cơ quan có thẩm quyền giao đất ở theo hạn mức do UBND tỉnh Bình Định quy định hoặc được chuyển mục đích sử dụng đất từ loại đất khác (trừ đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng) đang sử dụng hợp pháp sang đất ở trong hạn mức giao đất ở theo quy định của pháp luật về đất đai. Cá nhân được hưởng chính sách đất đai đối với đồng bào DTTS thuộc địa bàn điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn được miễn tiền sử dụng đất; các địa bàn còn lại trên địa bàn tỉnh Bình Định được giảm 50% tiền sử dụng đất. Trường hợp người dân không còn đất sản xuất nông nghiệp hoặc diện tích đất sản xuất nông nghiệp đang sử dụng không đủ 50% so với hạn mức giao đất nông nghiệp mà không bố trí được quỹ đất nông nghiệp thì được cơ quan có thẩm quyền giao tiếp đất nông nghiệp trong hạn mức và không thu tiền sử dụng đất. Nếu địa phương không còn quỹ đất nông nghiệp để thực hiện giao đất thì ưu tiên giao khoán các diện tích đất nông nghiệp do địa phương quản lý, đất có nguồn gốc từ lâm trường, các công ty lâm nghiệp. Việc bố trí đất sản xuất phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, đảm bảo đất không bị tranh chấp, có khả năng canh tác và thuận lợi cho sản xuất.

Trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục tập trung giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất, hỗ trợ nhà ở, nước sinh hoạt, xóa nhà tạm dột nát, chuyển đổi nghề cho người dân phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương; đào tạo, nâng cao năng lực cho cán bộ thực hiện Chương trình, nhất là trong công tác quản lý, theo dõi, kỹ năng tổng hợp, báo cáo tiến độ thực hiện Chương trình; đồng thời phát huy hiệu quả tối đa sự tham gia, giám sát của người dân; tận dụng tối đa nguồn vốn cho vay từ ngân hàng chính sách và các nguồn lực huy động khác...

Diễm Hồng