Năm 2022, tỉnh Đắk Lắk được giao kinh phí thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: 2021-2025 là 3.629.413 triệu đồng với kinh phí là 550.814 triệu đồng, trong đó nguồn vốn phân bổ năm 2022 thực hiện Dự án 1 là 9.555 triệu đồng (nguồn vốn sự nghiệp); đã thực hiện và giải ngân 162 triệu đồng, đạt 1,7% kế hoạch vốn.

Năm 2023, Đắk Lắk được phân bổ gần 1.593 tỷ đồng, trong đó, vốn chuyển nguồn năm 2022 sang năm 2023 gần 585 tỷ đồng; đã thực hiện là 529.889 triệu đồng và  giải ngân gần 530 tỷ đồng, đạt 33,27% kế hoạch đề ra. Với nguồn vốn đó, tỉnh đã tích cực triển khai nhiều dự án , tổ chức tuyên truyền sâu rộng trong Nhân dân nhằm thực hiện hiệu quả nội dung Chương trình, từng bước làm thay đổi diện mạo vùng DTTS, cụ thể: cấp đất ở cho 345 hộ, cấp đất sản xuất cho 196 hộ và hỗ trợ xây dựng nhà ở cho 1.035 hộ trên địa bàn tỉnh.

 Đồng thời, đầu tư các công trình thủy lợi vùng đồng bào DTTS trong phạm vi phục vụ tưới tiêu trên địa bàn tỉnh có 78 dự án thủy lợi với tổng mức đầu tư là hơn 1 ngàn tỷ đồng (bao gồm các dự án/hạng mục công trình triển khai từ năm 2021 và các năm trước được chuyển tiếp sang năm 2022); kinh phí được giao thực hiện năm 2022 khoảng 413 tỷ đồng. Những công trình thủy lợi được đầu tư xây dựng ở vùng đồng bào DTTS đã giải quyết cơ bản tình trạng thiếu nước sản xuất, góp phần đáng kể phục vụ đồng bào dân tộc và miền núi. Tỷ lệ hộ đồng bào DTTS sử dụng nước hợp vệ sinh (bao gồm cả nước sạch) đạt 92,79% (124.206/133.859 hộ), (trong đó, tỷ lệ hộ đồng bào DTTS sử dụng nước sạch đạt 12,07%; số hộ đồng bào DTTS sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 80,71%).

Trong năm 2023, thực hiện Nghị định số 28/2022/NĐ-CP (ngày 26/4/2022) của Chính phủ, NHCSXH tỉnh đã triển khai cho người dân vay vốn tín dụng chính sách với mục đích hỗ trợ đất ở, nhà ở, đất sản xuất, chuyển đổi nghề; đầu tư, phát triển vùng trồng dược liệu quý và phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị. Đến nay, có 1.738 khách hàng là đồng bào DTTS vay vốn, với tổng dư nợ trên 93 tỷ đồng, trong đó, có 429 khách hàng vay hỗ trợ nhà ở, 50 hộ dân vay phát triển đất sản xuất và 1.259 người chuyển đổi nghề nghiệp.

Đầu tháng 12/2023, HĐND tỉnh Đắk Lắk đã thống nhất ban hành Nghị quyết về việc giao chỉ tiêu, kế hoạch vốn đầu tư phát triển từ nguồn ngân sách Trung ương và ngân sách tỉnh thực hiện Chương trình năm 2024 là 659,7 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách Trung ương là 581,3 tỷ đồng, vốn ngân sách tỉnh là 78,4 tỷ đồng từ nguồn thu tiền sử dụng đất. Theo đó, nguồn vốn phân bổ cho Dự án 1 về giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt được phân bổ 75,1 tỷ đồng để hỗ trợ đất ở cho 537 hộ, nhà ở cho 1.081 hộ, đất sản xuất cho 166 hộ.

Cùng với đó, HĐND tỉnh Đắk Lắk đã ban hành Nghị quyết số 02/NQ-HĐND (ngày 03/5/2024) về việc hỗ trợ kinh phí xây dựng 1.200 căn nhà cho hộ nghèo, khó khăn về nhà ở, gia đình chính sách, đồng bào DTTS trên địa bản tỉnh năm 2024, với kinh phí 24 tỷ đồng từ ngân sách tỉnh.

Tổng kinh phí của Đề án xây dựng 1.200 căn nhà ở cho hộ nghèo, khó khăn về nhà ở, gia đình chính sách, đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk là 96 tỷ đồng, trong đó, Bộ Công an vận động 60 tỷ đồng, tỉnh Đắk Lắk đối ứng 24 tỷ đồng, 12 tỷ đồng do Công an tỉnh phối hợp cùng cấp ủy, chính quyền các huyện, thị xã, thành phố nghiên cứu, bố trí đối ứng từ nguồn ngân sách của các địa phương và vận động từ các nguồn xã hội hóa hợp pháp khác.

Huyện Ea Kar có 28 thôn, buôn đồng bào DTTS với 28 dân tộc cùng sinh sống. Để tạo cơ hội cho đồng bào DTTS và miền núi ổn định cuộc sống, huyện đã triển khai nhiều chương trình, dự án chính sách dân tộc tích hợp cùng với Chương trình, đồng thời nhiều nguồn vốn đã được đầu tư, giải ngân để thực hiện các dự án của Chương trình. Năm 2023, huyện được phân bổ hơn 90 tỷ đồng thực hiện Chương trình, trong đó nguồn vốn sự nghiệp năm 2022 và 2023 hơn 33,8 tỷ đồng, vốn đầu tư 56,2 tỷ đồng.

Bằng nhiều cách làm linh hoạt, hiệu quả, huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk đã hoàn thành việc hỗ trợ xây nhà ở cho các hộ gia đình DTTS thuộc Dự án 1 của Chương trình, cụ thể: 150 hộ đã có nhà ở, 629 hộ được sử dụng nước sinh hoạt phân tán. Công tác hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cũng đang được huyện đẩy nhanh tiến độ.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do nguồn vốn phân bổ chưa đáp ứng được nhu cầu và việc xác định nguồn gốc đất, điều kiện xây dựng còn chưa rõ ràng. Mặt khác, theo quy định, hộ gia đình được hỗ trợ xây dựng nhà phải có đất có sổ đỏ đứng tên chính chủ; tuy nhiên trên thực tế phần lớn các hộ nghèo đồng bào DTTS không có đất ở chính chủ mà thường được bố mẹ chia cho nhưng không có điều kiện hoặc thói quen tách thửa; mà đất cũng chủ yếu là đất nông nghiệp.

Trong thời gian tới, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh sẽ tổ chức quán triệt, tuyên truyền, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện Chương trình theo đúng quy định của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản liên quan đến quản lý, điều hành, hướng dẫn thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia; công tác kiểm tra, giám sát của Ban chỉ đạo các cấp trong quá trình triển khai, thực hiện Chương trình đảm bảo đúng mục tiêu đã được phê duyệt.

Ưu tiên bố trí vốn cho vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, có đông đồng bào dân tộc thiểu số, các xã an toàn khu, xã biên giới thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; thực hiện tốt chính sách tín dụng ưu đãi đối với đồng bào dân tộc thiểu số, bố trí hợp lý các nguồn lực, góp phần thu hẹp khoảng cách về trình độ phát triển, thu nhập và mức sống của dân cư giữa các vùng.

Kịp thời tuyên dương, khen thưởng những điển hình tiên tiến, tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc; khuyến khích, hỗ trợ các mô hình khởi nghiệp sáng tạo, hiệu quả cao để phổ biến, áp dụng thí điểm trên địa bàn một số xã, thôn đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; trên cơ sở đó tổng kết, đánh giá, rút ra bài học kinh nghiệm để từng bước nhân rộng trên địa bàn tỉnh.

                                                                                                                        Minh Anh