Một sản phẩm gốm Dứu Hạ Thái thời sơ khai.

Dứu Hạ Thái là dòng sứ được chế tác theo phương pháp: Nghệ nhân dùng men màu được lấy từ các khoáng chất tự nhiên để vẽ các họa tiết trang trí lên cốt gốm chưa nung; sau đó nhúng vào men trong được chiết xuất từ đá, và đem nung một lần dưới nhiệt độ cao. Sản phẩm làm ra với hoa văn nằm dưới men nên có độ bền rất cao. Ngoài ra, việc sản phẩm khi ra lò có các màu sắc gì, là còn tuỳ thuộc vào sự phát lộ màu khi gặp nhiệt của loại nguyên liệu mà nghệ nhân sử dụng. Ví dụ: khi vẽ hoa văn bằng nguyên liệu khoáng ô-xit bạc, thì sau khi nung sẽ cho ra hoa văn màu đỏ huyết. Dùng ô-xit đồng thì cho ra hoa văn có màu xanh lá cây v.v.. Trong suốt chiều dài thời Bắc và Nam Tống, kỹ thuật này tuy vẫn được lưu giữ, nhưng không được phát huy, do sự phát triển của các dòng sứ khác đang thịnh hành.

Trước thực trạng đó, những tưởng rằng dòng sứ này sẽ mãi ngủ yên trong dòng chảy của thời gian. Nhưng một sự kiện lớn xảy ra trong lịch sử thế giới Trung đại, đã đánh thức “giấc ngủ quên” của “anh chàng khổng lồ” này, và đưa nó lên một vị trí vàng son, danh giá trong lịch sử gốm sứ Trung Hoa và thế giới.

Sự kiện làm rúng động một nửa nhân loại ấy chính là cuộc chinh Tây thắng lợi của hai tướng Mông Cổ là Triết Biệt và Tốc Bất Đài. Thành quả lớn nhất trong cuộc chiến dành cho Thành Cát Tư Hãn là một dải đất đai rộng lớn, bao gồm Trung Đông, nước Nga, một số nước thuộc vùng Đông Âu và một phần nhỏ Tây Âu. Tuy nhiên, chiến lợi phẩm đem về dâng cho người chiến thắng không đơn thuần chỉ là vàng bạc, đất đai, mỹ nữ, mà còn cả những vật phẩm của nhiều nền văn hoá - trong đó có sứ Dứu Hạ Thái được sản xuất từ vùng Trung Đông.

Có thể nói, chính nét vẽ đẹp lung linh của màu đỏ trên nền sứ trắng của người khách ngoại lai này đã đánh thức “anh chàng khổng lồ” lười nhác trong nền văn hoá dân tộc Trung Hoa sau một giấc ngủ dài suốt Vương triều nhà Tống. Kể từ đó, người ta đã bắt đầu thiết lập lại việc nghiên cứu, sản xuất sứ Dứu Hạ Thái. Nó đã phải trải qua những giai đoạn phát triển như thế nào trong lịch sử gốm sứ Trung Hoa? Đó là một câu chuyện dài, mà tôi sẽ lần lượt kể lại ở các phần sau. Duy chỉ có một điều, kể từ khi “chàng khổng lồ” này thức giấc, nó đã đưa cả thế giới vào một giấc ngủ say với những giấc mơ chứa đầy những sắc màu lung linh, huyền ảo.

Dưới đây là một số hình ảnh về loại gốm sứ đặc biệt này.

Nhà sưu tầm, nghiên cứu về gốm sứ cổ Thanh Quang