Đền Tiên La – Tưởng nhớ Đông Nhung Đại tướng quân Vũ Thị Thục

Nằm bên bờ sông Tiên Hưng, đền Tiên La là thắng cảnh nổi tiếng về mặt lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng. Ngôi đền có không gian thờ Phật và thờ Mẫu, tín ngưỡng cổ xưa của dân tộc, ngoài ra còn thờ danh nhân đất Việt với những nghi thức tâm linh Việt cổ từ ngàn đời.

Người được thờ tại đền Tiên La là Vũ Thị Thục, sống vào thời thuộc Hán ở trang Phượng Lâu (nay là Phù Ninh, Phú Thọ), đính hôn với con trai huyện trưởng Chu Diên (nay thuộc Nam Ðịnh, Thái Bình, Hưng Yên). Thái thú Tô Định thấy nàng nhan sắc thì ép làm vợ nhưng bị cự tuyệt, Tô Ðịnh đã nổi giận tàn sát bố mẹ nàng và triệt hạ trang Phượng Lâu.

Cổng đền Tiên La - Hưng Hà - Thái Bình

Vũ Thị Thục được gia nhân che chở, xuống thuyền xuôi sông Hồng rồi dừng ở vùng này khởi binh trả thù nhà, đền nợ nước. Tại vùng đất thiêng Đa Cương, bà đã chiêu tập binh mã, dựng cờ mang 4 chữ vàng “Bát Nạn tướng quân”, lập đàn tế trời đất, dấy binh chống quân xâm lược.

Thục Nương đã cho xây dựng cứ địa ở quanh vùng Tiên La, xây dựng kho lương, cho dân phát lau, đốt cỏ làm ruộng. Bà còn tự mình cày cấy một cánh đồng, nơi đây người dân quen gọi là đồng Mế. Năm 39 sau công nguyên, Hai Bà Trưng dựng cờ khởi nghĩa, Bát Nạn tướng quân cùng quân sĩ vùng Đa Cương đầu quân để hợp sức chống quân Đông Hán.

Nhân dân thành tâm kính lễ tại Đền

Sau đó bà được Trưng Vương phong là Thục Trinh công chúa, Ðông Nhung đại tướng quân, lập nhiều công lao tiêu diệt giặc Đông Hán. Nhưng đến cuối cùng, vì thế giặc mạnh không thể chống lại, bà đã tự sát tại gò Kim Quy để bảo vệ tiết danh. Chính tại nơi bà tuẫn tiết, nhân dân đã dựng đền Tiên La để tưởng niệm muôn đời.

"Đã là con mẹ, con cha. Tháng ba giỗ Mẫu Tiên La thì về"

Đền Tiên La được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1986. Theo phong tục cổ truyền, ngày 10 tháng 3 Âm lịch là ngày Khai mạc và tổ chức Lễ hội Đền Tiên La nằm trong quần thể Khu di tích lịch sử Quốc gia thờ Đông Nhung Đại tướng quân tại 2 xã Đoan Hùng, Tân Tiến. Trong đó ngày 17/3 âm lịch (ngày mất của tướng quân Vũ Thị Thục) là chính hội, để tưởng nhớ công ơn của bà. Đây là dịp để các tầng lớp nhân dân Hưng Hà, Thái Bình, đồng bào, du khách thập phương trong và ngoài nước về đây thắp hương tưởng niệm, tỏ lòng tri ân Nữ anh hùng dân tộc.

Toàn cảnh khai mạc Lễ hội đền Tiên La năm 2024

Người dân nơi đây quan niệm, cứ ngày 10/3 âm lịch hàng năm sẽ có trận mưa lớn, nhân dân cho rằng đây chính là dấu hiệu “Bà Bát về rửa đền”. Năm nay cũng không ngoại lệ khi vào ngày 10/3 đã có một trận mưa rào mát mẻ tại vùng đất Hưng Hà này.

Lễ hội đền Tiên La với nhiều hoạt động dân gian như: múa rối nước, thi giã bánh giầy, thi pháo đất, thi vật, thi tổ tôm điếm… Trong lễ hội còn bảo tồn 2 loại hình nghệ thuật mang tính quần chúng là hát ca trù và hát văn (kèm hầu bóng).

Điều đặc sắc nữa của lễ hội Tiên La là không gian văn hóa, văn nghệ bao trùm trên địa bàn toàn huyện và các vùng phụ cận, nhưng “kinh đô” văn hóa, văn nghệ của lễ hội thể hiện rõ nét nhất tại 2 xã Đoan Hùng và Tân Tiến.

Bên cạnh đền Tiên La, Hưng Hà cũng là vùng đất giàu tiềm năng phát triển du lịch tâm linh với các di tích, đền thờ cổ khác như đền Trần (Tiến Đức - Hưng Hà), đền Rẫy và đền Buộm, khu lưu niệm Nhà bác học Lê Quý Đôn, …

Thu Cúc