Báo cáo tài chính quý 1/2022 mới công bố của CTCP Sữa Việt Nam (Vinamilk) cho biết, doanh thu quý này đạt 13.940 tỷ đồng - tăng 5% so với cùng kỳ, nhưng lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 2.283 tỷ đồng - giảm 12%. Như vậy, đây là quý thứ 5 liên tiếp Vinamilk có lợi nhuận giảm so với cùng kỳ.

Áp lực lớn nhất đối với Vinamilk trong suốt năm 2021 cũng như với triển vọng tương lai chính là giá sữa bột nguyên liệu.

Giá sữa bột tăng hơn 30%, Vinamilk tăng giá bán cho người tiêu dùng

Doanh nghiệp lớn nhất ngành sữa của Việt Nam sử dụng tới 60% nguyên liệu là sữa bột nhập khẩu để sản xuất ra các sản phẩm sữa bột, sữa nước, sữa chua, sữa đặc… trong khi nguyên vật liệu chiếm khoảng 50% chi phí sản xuất của Vinamilk trong 5 năm qua - Theo con số từ báo cáo phân tích của CTCK FPTS năm 2020. Do đó, khi giá sữa bột nguyên liệu tăng “khủng khiếp” từ đầu năm 2020 đến nay, lợi nhuận của Vinamilk gặp áp lực rất lớn. Cùng với sữa bột nguyên liệu thì chi phí thức ăn chăn nuôi, đường… đều tăng mạnh trong xu hướng tăng giá hàng hóa sau đại dịch.

Tại Đại hội cổ đông năm 2022, Ban lãnh đạo Công ty chia sẻ về những khó khăn khi giá của tất cả các nguyên liệu đầu vào đã tăng từ 37-40% so với cùng kỳ. Để khắc phục điều này, Vinamilk đã “chuyển áp lực” một phần cho người tiêu dùng bằng cách tăng khoảng 5% giá bán bình quân trong Q1/2022. Công ty cũng đã chốt giá các hợp đồng nguyên vật liệu đến tháng 8/2022.

Theo đánh giá trong báo cáo phân tích mới đây của CTCK SSI, Vinamilk đã tăng 5% giá bán bình quân so với cùng kỳ nhưng tăng trưởng sản lượng chỉ chưa đầy 2% đối với thị trường trong nước, cho thấy sự phục hồi về nhu cầu vẫn còn rất yếu.

Biên lợi nhuận gộp trong quý 1 đạt 40,5%, giảm so với con số 42,1% của Q4/2021 và 43,5% của Q1/2021. Đây cũng là mức biên lợi nhuận gộp thấp nhất của Vinamilk kể từ Q2/2015 đến nay.

Tuy nhiên có thể thấy rằng, dù sụt giảm nhưng biên lợi nhuận gộp của “bò sữa” Vinamilk vẫn là con số không nhỏ. Bình quân 5 năm qua, biên lợi nhuận gộp của doanh nghiệp này vẫn trên 46% - thậm chí còn cao hơn của Masan Consumer, là đơn vị kinh doanh các mặt hàng như mì ăn liền, nước mắm công nghiệp, gia vị… Sử dụng 60% nguyên liệu đầu vào là sữa bột vẫn đem lại lợi thế về giá thành sản xuất cho Vinamilk so với các doanh nghiệp chỉ dùng nguyên liệu sữa tươi.

Trong các sản phẩm sữa bò nước trên thị trường, có 2 dòng sản phẩm chính là sữa tươi (có nguồn gốc từ sữa tươi nguyên liệu) và sữa hoàn nguyên (có nguồn gốc từ sữa bột). Các chuyên gia của FPTS phân tích, nguồn cung sữa tươi nguyên liệu tại Việt Nam phụ thuộc lớn vào lượng sữa thu mua từ nông dân. Theo chia sẻ của Vinamilk, sữa tươi nguyên liệu thu mua có giá cao hơn khoảng 30% so với sữa bột nguyên liệu nhập khẩu, nên các sản phẩm sữa tươi cũng có giá thành cao hơn so với các sản phẩm sữa hoàn nguyên. Do đó, việc các doanh nghiệp sữa tập trung phát triển vùng nguyên liệu bò sữa tự chủ là rất quan trọng trong việc đảm bảo nguồn cung sữa tươi trong nước cũng như khả năng cạnh tranh trong ngành.

Vinamilk đã tích cực đầu tư phát triển các trang trại, siêu trang trại bò sữa để tăng nguồn cung sữa tươi cho hệ thống sản xuất, chủ động được nguồn nguyên liệu đầu vào, giảm thiểu rủi ro giá sữa nguyên liệu khi biến động cao. Công ty đã khởi động các trang trại bò sữa mới: trang trại bò tại Quảng Ngãi (quy mô 4.000 con) đã đi vào hoạt động; trang trại tại Lào (quy mô 8.000 con), dự kiến cho ra sản phẩm vào năm 2023; trang trại Mộc Châu (quy mô 4.000 con) đã khởi công xây dựng; và trang trại bò tại Cần Thơ (quy mô 8.000 con) đang trong quá trình làm thủ tục xin cấp phép.

Tuy nhiên, phải mất vài năm nữa, các trang trại này mới có thể cho ra sản phẩm, hỗ trợ giảm tỷ lệ sữa bột nguyên liệu của Vinamilk xuống thấp hơn hiện tại.

Mảnh đất màu mỡ mang tên sữa chua và áp lực của Vinamilk

Một trong những mảng sản phẩm được đánh giá cao về triển vọng của Vinamilk là sữa chua. Đây là ngành hàng có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong thị trường sữa và các sản phẩm từ sữa với mức tăng trưởng sản lượng tiêu thụ đạt 10%/năm giai đoạn 2014 - 2019.

Triển vọng của sản phẩm sữa chua đến từ việc người tiêu dùng tại Việt Nam ngày càng tin tưởng vào các lợi ích của sữa chua với vai trò là nguồn dinh dưỡng, tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa, hỗ trợ làm đẹp. Theo số liệu của Kantar Worldpanel, trong Q1/2020, khi đại dịch Covid-19 bùng phát, mối quan tâm của người tiêu dùng tới các sản phẩm liên quan đến sức khỏe tăng mạnh. Các sản phẩm giúp tăng cường miễn dịch và dinh dưỡng cho trẻ em, người cao tuổi đạt tăng trưởng ấn tượng, trong đó sữa chua uống tăng trưởng 36% yoy tại khu vực thành thị và 17% yoy tại khu vực nông thôn.

Trong báo cáo thường niên 2021, Vinamilk cũng bày tỏ sự lạc quan với mảng này khi tiêu thụ sữa chua đạt mức tăng trưởng tốt nhất ngành sữa trong năm 2021 (Euromonitor), được thúc đẩy nhờ nhận thức của người dân về khả năng của sữa chua giúp hỗ trợ hệ miễn dịch và sức đề kháng, và nhận thức này càng tăng cao trong thời gian dịch bệnh bùng phát.

Tận dụng xu thế đó, Vinamilk rất tích cực trong việc quảng bá sản phẩm sữa chua uống men sống probi. Mặc dù vậy, sản phẩm này đã từng bị người tiêu dùng soi thành phần nguyên liệu chỉ gồm có nước, đường, sữa bột, hương liệu tổng hợp - thậm chí sản phẩm sữa chua nhưng dùng hương sữa chua tổng hợp, chất ổn định và đặc biệt là xiro fructoza - hay còn gọi là đường ngô. Đường ngô là một chất tạo ngọt được làm từ tinh bột ngô và lúa mì, giá rẻ và gặp nhiều khuyến cáo gây hại cho sức khỏe.

Theo nhận định của Euromonitor, người tiêu dùng Việt Nam ngày nay, đặc biệt là người dân thành thị, khá am hiểu về an toàn và dinh dưỡng thực phẩm. Người tiêu dùng ưa thích các sản phẩm sữa uống liền vì độ tiện lợi, bảo đảm được nguồn gốc xuất xứ, cũng như các yêu cầu về dinh dưỡng. Tuy nhiên, người tiêu dùng cũng dần trở nên khắt khe hơn và yêu cầu các sản phẩm cao cấp hơn các sản phẩm như trước kia. Do đó, các doanh nghiệp sữa tại Việt Nam phải nghiên cứu và phát triển nhiều sản phẩm đa dạng, phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng, ra mắt các dòng sản phẩm cao cấp, đem lại giá trị gia tăng cao.

Tại ngành hàng sữa chua, Vinamilk đang chiếm ưu thế lớn với thị phần lớn nhất nhưng với xu hướng tiêu dùng thông minh và ưa chuộng nguyên liệu tự nhiên trong thực phẩm, Vinamilk đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt, đặc biệt là từ FrieslandCampina và TH True Milk trong phân khúc sữa chua uống và sữa chua nguyên chất.

Quang Minh