Quyết định đột ngột
Thông báo trên mạng xã hội Twitter, ông Trump cho biết: “Dựa trên tình hình thực tế là tàu và thủy thủ Ukraine chưa trở về từ Nga, tôi quyết định sẽ tốt nhất cho tất các bên nếu hủy cuộc gặp được lên kế hoạch từ trước với Tổng thống Vladimir Putin tại Argentina”. Ông Trump cũng bày tỏ trông đợi vào cuộc gặp đầy ý nghĩa với nhà lãnh đạo Nga ngay khi tình hình được giải quyết.
Quyết định trên được đưa ra chưa đầy một giờ sau khi ông Trump nói với báo giới trước khi lên đường sang Argentina rằng, “đây là thời điểm rất tốt để gặp ông Putin”. Thư ký phụ trách báo chí Nhà Trắng Sarah Sanders cho hay, Tổng thống Trump đưa ra quyết định này trên chuyến bay tới Buenos Aires, sau khi tham vấn Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo, Chánh Văn phòng Nhà Trắng và cố vấn an ninh quốc gia John Bolton. Theo kế hoạch, hai nhà lãnh đạo Mỹ - Nga dự kiến tiến hành cuộc thảo luận riêng, trước khi cùng các quan chức Chính phủ hai nước tiến hành cuộc tiếp xúc song phương bên lề Hội nghị Cấp cao G20.
Ông Trump hủy cuộc gặp với Tổng thống Nga Putin vào phút chót, trong bối cảnh căng thẳng giữa Nga - Ukraine gia tăng liên quan đến vụ Nga bắt giữ ba tàu hải quân Ukraine trong một cuộc đối đầu giữa hai bên trên eo biển Kerch, nối giữa biển Đen và biển Azov ngày 25.11. 24 thủy thủ Ukraine đang bị tạm giam hai tháng trước khi hầu tòa tại Nga. Một số thủy thủ đã được chuyển đến Moscow. Chính phủ Nga cũng khẳng định đã làm đúng luật khi bắt giữ tàu Ukraine. Trong phát biểu đầu tiên kể từ vụ va chạm trên biển, Tổng thống Nga Putin cho hay, vụ việc đã được Kiev dàn dựng như “hành động khiêu khích” và cáo buộc các tàu của Ukraine đã đi vào lãnh hải của Nga, không dừng lại theo yêu cầu của tàu tuần tra Nga. Tuy nhiên, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko đã yêu cầu NATO triển khai tàu quân sự đến biển Azov để hỗ trợ an ninh cho Ukraine; đồng thời cảnh báo, nguy cơ xảy ra chiến tranh toàn diện.
Robert Palladino, Phó Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng, quyết định của Tổng thống Trump sẽ giúp cô lập Nga, trong bối cảnh phương Tây không ngừng phản đối nước này từ chối thả các tàu hải quân và thủy thủ Ukraine. Ông Palladino nhấn mạnh, cuộc tấn công của Nga nhằm vào tàu hải quân Ukraine không thể chấp nhận và Mỹ đã phát đi thông điệp mạnh mẽ.
Tuy nhiên, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho hay, phía Nga không nhận được thông tin chính thức về việc Mỹ hủy cuộc gặp thượng đỉnh với Nga, nhưng nếu điều đó là thật, Moscow sẽ có thêm thời gian cho các cuộc họp hữu ích khác.
Thời điểm nhạy cảm
Quyết định hủy cuộc gặp với ông Putin được ông Trump đưa ra chỉ vài giờ sau khi cựu luật sư riêng Michael Cohen thừa nhận đã khai man với Quốc hội Mỹ về việc ông Trump tham gia các cuộc thương thảo liên quan đến dự án bất động sản tại Nga, trong thời gian diễn ra cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016. Tại tòa án liên bang ở quận Manhattan của thành phố New York, ông Cohen cho hay, năm 2017 đã trả lời Quốc hội bằng văn bản rằng tất cả các cuộc thảo luận về dự án Trump Tower ở Moscow đã chấm dứt vào tháng 1.2016, nhưng trên thực tế, lại kéo dài ít nhất tới ngày 14.6.2016. Trong khi đó, ông Trump vẫn nhiều lần khẳng định, không có bất cứ lợi ích làm ăn nào ở Nga.
Tình tiết mới trong quá trình xét xử ông Cohen có thể khiến ông chủ Nhà Trắng gặp rắc rối, khi mà quá trình điều tra nghi vấn Nga can thiệp cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 vẫn đang diễn ra. Vì vậy, cuộc gặp riêng giữa ông Trump và ông Putin tại Hội nghị Cấp cao G20 có thể làm dấy lên những câu hỏi về mối quan hệ giữa nhà lãnh đạo này với Nga tại thời điểm nhạy cảm.
Việc hủy cuộc gặp thượng đỉnh giữa ông Trump và ông Putin vào phút chót một lần nữa cho thấy trắc trở trong quan hệ Mỹ - Nga, bất kể Tổng thống Mỹ khi mới lên nắm quyền đã không ngần ngại thể hiện mong muốn cải thiện quan hệ với Moscow trong nhiệm kỳ này.
Bỏ lỡ cơ hội
Một số nhà ngoại giao kỳ cựu của Mỹ cho rằng, việc ông Trump hủy cuộc gặp với ông Putin là bỏ lỡ cơ hội gia tăng sức ép trong vấn đề Ukraine, cũng như tìm kiếm thỏa hiệp nhằm cứu vãn thỏa thuận kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa Mỹ và Nga từ thời Chiến tranh Lạnh.
Gần đây, Tổng thống Trump đã tuyên bố sẽ rút Mỹ khỏi Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF) được ký kết giữa Tổng thống Mỹ Ronald Reagan và lãnh đạo Liên Xô cũ Mikhail Gorbachev năm 1987, với lý do Nga vi phạm hiệp ước chung. Tuyên bố này làm dấy lên phản ứng mạnh mẽ của Nga và quan ngại của cộng đồng quốc tế về nguy cơ phá hủy thế cân bằng chiến lược, châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ trang trên toàn thế giới. Ông Putin cảnh báo, Nga sẽ đáp trả các tên lửa tầm trung mới của Mỹ triển khai ở châu Âu, sau khi Washington từ bỏ INF. Tuy nhiên, Tổng thống Putin cũng cho biết, Nga vẫn sẵn sàng tiếp tục đối thoại với Mỹ về INF.
Trước đó, cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Nga bên lề Hội nghị Cấp cao G20 được cả hai bên trông đợi, nhằm giải quyết những bế tắc trong quan hệ song phương. Theo cố vấn đối ngoại của Tổng thống Putin, Yuri Ushakov, cuộc gặp cần thiết đối với cả hai bên. Ngày 15.11, Tổng thống Nga Putin đã chia sẻ với phóng viên về những chủ đề có thể được bàn luận trong cuộc gặp của ông với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Một trong những vấn đề cốt yếu chắc chắn là ổn định chiến lược. Bên cạnh đó, nhiều vấn đề khác liên quan tới quan hệ kinh tế song phương cũng như các lĩnh vực mà cả Mỹ và Nga đều quan tâm như điểm nóng Syria, chương trình hạt nhân Triều Tiên, thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) giữa Iran và nhóm P5+1…
Theo Nhật An/Báo Đại biểu Nhân dân