Giám sát chặt chẽ dự án, không để thất thoát tài chính và nguyên vật liệu

Thôn 5, xã Quảng Phong (huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh) là thôn đặc biệt khó khăn với 100% hộ dân là người dân tộc Dao. Nằm trong chính sách phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi, trên địa bàn triển khai nhiều chương trình, dự án về cơ sở hạ tầng cũng như hỗ trợ sản xuất. Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng thôn đã vận động bà con nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc phối hợp giám sát các công trình được triển khai, nhất là theo dõi, kiểm tra việc chấp hành các quy định của chủ đầu tư và các nhà thầu liên quan đến môi trường, các quy trình, đuy định mức vật tư tránh gây lãng phí, thất thoát vốn, tài sản. Trong qúa trình giám sát, Ban đã kịp thời phát hiện một số hạng mục không đúng thiết kế và yêu cầu nhà thầu phải làm lại và sử dụng đúng nguyên vật liệu. Tuy nhiên, do hạn chế về năng lực nên việc giám sát còn nhiều khó khăn về chính sách, pháp luật, kiến thức quản lý kinh tế, hiểu biết kỹ thuật xây dựng, nên việc tìm người tham gia Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng theo đúng yêu cầu tiêu chuẩn là rất khó khăn.  

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc và miền núi, xã Hoàng Khai (huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang) triển khai nhiều các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng có nguồn đóng góp của nhân dân đều được quản lý chặt chẽ, đảm bảo chất lượng và tiến độ, giảm thiểu tối đa những sai phạm trong quá trình thi công, kiến nghị kịp thời các cấp có thẩm quyền. Cũng qua đó, nhà thầu và đơn vị thi công ý thức rõ hơn trách nhiệm trong thi công các công trình.

Có thể nói, với hoạt động hiệu quả của Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng tại xã được coi là kênh chống tiêu cực, tham nhũng, phát huy quyền làm chủ, tham gia quản lý xã hội của nhân dân. Hoạt động của Ban bước đầu phát huy được hiệu quả, nhưng hoạt động cũng còn nhiều khó khăn vướng mắc. Thực tế việc giám sát chủ yếu đối với các dự án, công trình xây dựng cơ sở hạ tầng, trong khi trình độ chuyên môn của các thành viên Ban lại yếu, nên khó phát hiện các sai phạm trong công tác quản lý, vận hành thi công cũng như giám sát chất lượng công trình. Bên cạnh đó, kinh phí hỗ trợ cho hoạt động của Ban còn quá thấp - 5 triệu đồng/năm, việc giám sát chủ yếu dựa vào lòng nhiệt tình, trách nhiệm với thôn xóm của các thành viên.

Thực hiện quy chế giám sát đầu tư của cộng đồng và các quy định pháp luật, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng các xã miền núi tỉnh Bắc Kạn đã phát huy vai trò, chức năng, nhiệm vụ trong giám sát các công trình phát triển kinh tế - xã hội, đời sống dân sinh và hạ tầng cơ sở được đầu tư tại các địa phương bao gồm các công trình thuộc nguồn vốn của Nhà nước. Qua kiểm tra cho thấy, các Ban cơ bản hoạt động tương đối tốt, phát huy hiệu quả trong công tác giám sát đầu tư tại cơ sở.

Việc thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát đầu tư cộng đồng đã góp phần thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở và quyền làm chủ của nhân dân trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới, qua đó đảm bảo tính công khai, minh bạch trong quá trình đầu tư, phòng, chống tham nhũng, lãng phí để nâng cao chất lượng công trình trên địa bàn.

Với những khó khăn trong hoạt động của Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng yêu cầu có những giải pháp tháo gỡ kịp thời về cả cơ chế chính sách, cách làm và tập huấn nâng cao năng lực thành viên Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, cụ thể như sau:

Cần tạo dựng cơ sở pháp lý rõ ràng với biện pháp đủ mạnh, đặc biệt là quyền hạn của Ban giám sát cần được thay đổi từ chỗ chỉ có quyền kiến nghị phải có quyền ít nhất là được tạm đình chỉ công trình.

Cần có cơ chế động viên khuyến khích bằng khen thưởng khi Ban Giám sát hoàn thành tốt nhiệm vụ, nâng mức hỗ trợ kinh phí cho hoạt động của Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng.

Công khai thông tin các văn bản, số vốn, các thông tin liên quan đến nhà đầu tư, nhà thầu. Khi có yêu cầu Ban giám sát cần được cung cấp. Nên đưa vào quy định yêu cầu các chủ dự án, nhà thầu cung cấp thông tin dự án trước khi khởi công.

Thực hiện tập huấn nâng cao năng lực cho các thành viên Ban giám sát trong lĩnh vực tài chính - ngân sách, nhất là lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản, giúp các thành viên có kiến thức phân tích nguồn vốn, chương trình đầu tư để chủ động trong công việc giám sát, bồi dưỡng kỹ năng giám sát cho các thành viên của Ban.

Đỗ Thụy