Nghệ thuật trình diễn dân gian hát ru giúp cộng đồng dân tộc Tày có cơ hội, điều kiện nhân rộng làn điệu hát ru, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc (Ảnh: báo Bắc Kạn)

Hát ru của người Tày ở Bắc Kạn nói chung và người Tày ở xã Giáo Hiệu, huyện Pác Nặm nói riêng là một loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian đặc trưng với những lời ca mộc mạc, giản dị, thiết tha, chân tình, bắt nguồn từ cuộc sống lao động cần cù, gian lao. Từ xa xưa các làn điệu hát ru được lan truyền theo hình thức truyền miệng. Đó là những làn điệu của người lớn hát ru trẻ nhỏ, chủ yếu là khi còn nằm trên nôi, khi địu trên lưng, khi bồng bế ru ngủ…

Nội dung hát ru kể về cuộc sống sinh hoạt thường ngày với những câu chuyện bình dị, dí dỏm, thông qua những làn điệu ngân nga của người lớn để trẻ nhỏ có giấc ngủ sâu… Nhân vật trong bài hát ru rất phong phú, như con trâu, gà, lợn, muồm muỗm, con chim nhỏ hay quả dưa trên nương, nhưng là biểu hiện sâu sắc tình yêu thương của người lớn dành cho những đứa trẻ.

Điểm đặc biệt là hát ru của người Tày Bắc Kạn không chỉ là đặc quyền riêng dành cho các bà, các chị, các mẹ mà cả nam giới cũng có thể tham gia, thực hành được. Trên cơ sở lối hát ru truyền thống, người hát có thể thêm vào phần lời mới do mình tự sáng tác thêm để lời hát có ý nghĩa, truyền tải được tình cảm của cá nhân gửi gắm trong lời ru.

Làn điệu hát ru của người Tày ở Bắc Kạn được truyền miệng lại từ xa xưa, nhưng trên thực tế hiện nay đã bị mai một ở nhiều địa phương. Được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nghệ thuật trình diễn dân gian hát ru giúp cộng đồng dân tộc Tày nói chung, dân tộc Tày ở xã Giáo Hiệu, Pác Nặm nói riêng có cơ hội, điều kiện nhân rộng làn điệu hát ru, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc.

Như vậy, đến nay, tỉnh Bắc Kạn có 6 di sản được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, bao gồm: Hát Pá Dung, Lễ cấp sắc của người Dao; Lễ Kỳ Yên, Múa bát của người Tày; hát Sli của người Nùng và Nghệ thuật trình diễn dân gian “Hát ru của người Tày xã Giáo Hiệu, huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn”. Ngoài ra còn có 1 di sản được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại đó là “Thực hành Then của người Tày - Nùng - Thái ở Việt Nam”.

Tuệ An