Đời sống đồng bào DTTS Khánh Hòa ngày càng nâng cao (Ảnh: Báo Dân tộc và Phát triển)

Ngày 1/2/2024, UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành Quyết định số 355/QĐ-UBND về kế hoạch thực hiện Chương trình năm 2024. Trong năm 2023, tỉnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhờ sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Tỉnh ủy, cùng việc ban hành kịp thời các nghị quyết, cơ chế, chính sách của HĐND tỉnh. UBND tỉnh cũng luôn quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành, nâng cao trách nhiệm của các sở, ngành và địa phương, đồng thời kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Các cấp ủy, chính quyền địa phương đã nỗ lực lãnh đạo, điều hành, phối hợp với Ủy ban MTTQ và các đoàn thể để tuyên truyền, vận động Nhân dân tham gia Chương trình. Những nỗ lực này đã tạo được sự đồng thuận và quyết tâm cao trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân, góp phần hoàn thành nhiều mục tiêu quan trọng.

Năm 2023, tổng vốn thực hiện Chương trình là 256.393,7 triệu đồng, bao gồm 42.644,7 triệu đồng chuyển từ năm 2022 và 213.749 triệu đồng vốn năm 2023. Trong đó, ngân sách Trung ương đóng góp 180.921 triệu đồng, còn ngân sách địa phương là 32.828 triệu đồng. Tỉnh cũng đã đạt các mục tiêu quan trọng như 100% xã có đường ô tô đến trung tâm được rải nhựa hoặc bê tông; 100% thôn có đường ô tô đến trung tâm được cứng hóa; 100% số hộ dân sử dụng điện lưới quốc gia hoặc các nguồn điện phù hợp; 100% đồng bào DTTS được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh, xem truyền hình và nghe đài phát thanh. Ngoài ra, 33% trẻ DTTS trong độ tuổi nhà trẻ và 100% trẻ học tiểu học đã được huy động ra lớp; 98,5% phụ nữ sinh con tại cơ sở y tế hoặc có sự trợ giúp của cán bộ y tế; 100% đồng bào DTTS tham gia bảo hiểm y tế, vượt các mục tiêu đặt ra tại Nghị quyết 09-NQ/TU.

Năm 2024, tỉnh Khánh Hòa đặt mục tiêu giải quyết cơ bản tình trạng thiếu nhà ở, đất ở cho hộ nghèo vùng đồng bào DTTS và miền núi. Trong khuôn khổ Dự án 1, tỉnh triển khai các nội dung cụ thể như sau: hỗ trợ đất ở cho 36 hộ, hỗ trợ xây dựng nhà ở cho 1.231 hộ, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho 348 hộ, và đầu tư xây dựng 5 công trình nước sinh hoạt tập trung tại các địa phương Khánh Vĩnh, Cam Lâm, và thành phố Cam Ranh.

Tổng vốn thực hiện Dự án 1 trong năm 2024 là 172.260 triệu đồng, bao gồm 67.934 triệu đồng từ ngân sách Trung ương, 58.686 triệu đồng từ ngân sách địa phương, và 45.640 triệu đồng từ nguồn vốn tín dụng chính sách. Để đạt được mục tiêu đề ra, tỉnh Khánh Hòa đã xây dựng và triển khai kế hoạch thực hiện các dự án, tiểu dự án và nội dung thành phần của Chương trình năm 2024 một cách hiệu quả. Các trọng tâm bao gồm giải quyết vấn đề nhà ở, đất sản xuất, chuyển đổi nghề, cung cấp nước sinh hoạt; xây dựng mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị; hỗ trợ phát triển sản xuất và đa dạng hóa sinh kế cộng đồng; thúc đẩy khởi nghiệp và thu hút đầu tư...

Để cụ thể hóa các chính sách hỗ trợ trong khuôn khổ Dự án 1, UBND tỉnh Khánh Hòa đã ban hành Quyết định số 04/2024/QĐ-UBND. Quyết định này quy định chi tiết các điều kiện, định mức hỗ trợ về đất ở và đất sản xuất cho các hộ đồng bào DTTS nghèo sống tại vùng đồng bào DTTS và miền núi, cũng như hộ nghèo dân tộc Kinh tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn. Theo quy định, các hộ chưa có đất ở sẽ được xem xét hỗ trợ đất ở. Đối với hộ sinh sống bằng nghề nông, lâm, ngư nghiệp chưa có đất sản xuất, chính quyền địa phương sẽ bố trí đất sản xuất trực tiếp hoặc hỗ trợ vay vốn tín dụng ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội trong trường hợp không thể bố trí đất. Đặc biệt, những hộ thiếu trên 50% đất sản xuất theo định mức, hoặc có nhu cầu chuyển đổi nghề, cũng sẽ được xem xét hỗ trợ phù hợp, đảm bảo đáp ứng nhu cầu thực tế và góp phần cải thiện đời sống bền vững cho đồng bào DTTS và hộ nghèo trong giai đoạn từ 2021 đến 2025.

Ngoài mức hỗ trợ 40 triệu đồng/hộ từ ngân sách Trung ương, ngân sách tỉnh Khánh Hòa hỗ trợ 40 triệu đồng/hộ. Như vậy, người dân sẽ được hỗ trợ 80 triệu đồng và được vay thêm vốn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội. Với số tiền này, người dân sẽ đủ kinh phí xây dựng được căn nhà diện tích tối thiểu 30m2, có mái cứng, tường cứng, nền cứng...

Huyện Khánh Vĩnh đã đạt được những kết quả nổi bật trong việc đầu tư phát triển hạ tầng tại vùng đồng bào DTTS. Hiện nay, 100% hộ dân trên địa bàn đã được sử dụng điện lưới quốc gia và các nguồn điện khác phù hợp, đồng thời toàn bộ đồng bào DTTS đã tiếp cận được nước sinh hoạt hợp vệ sinh. Trong khuôn khổ Chương trình, huyện đã bố trí hơn 39,3 tỷ đồng để xây dựng 482 căn nhà cho các hộ DTTS có hoàn cảnh khó khăn. Đến nay, 267 căn nhà đã hoàn thành và được bàn giao đưa vào sử dụng, trong khi các căn còn lại dự kiến hoàn thành trong quý III và quý IV năm 2024.

Tiếp nối những nỗ lực trong việc cải thiện điều kiện sống và thúc đẩy phát triển kinh tế, huyện Khánh Sơn, nơi có 70% dân số là đồng bào dân tộc Raglai, đang từng bước tạo dựng nền tảng cho sự thay đổi bền vững. Trong thời gian qua, từ nguồn vốn thuộc Chương trình, huyện Khánh Sơn đã đầu tư xây dựng và cải tạo 11 công trình nước sinh hoạt và thủy lợi. Những công trình này không chỉ đáp ứng nhu cầu nước sạch cho sinh hoạt mà còn hỗ trợ đắc lực cho hoạt động sản xuất nông nghiệp. Nhờ đó, người dân đã bắt đầu chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tập trung vào các loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao.

Trong quá trình triển khai các nội dung thuộc Dự án 1 như hỗ trợ nhà ở cho đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, nhiều khó khăn và vướng mắc đã nảy sinh, dẫn đến tiến độ giải ngân chậm chạp. Một trong những nguyên nhân chính là các hộ dân thuộc diện thụ hưởng chính sách không có đất ở hoặc đã có đất nhưng chưa thực hiện xong thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng, tách thửa. Cụ thể, trong tổng số 1.470 hộ nghèo thuộc diện hỗ trợ, đến nay huyện Khánh Vĩnh mới xây dựng được hơn 100 căn nhà, trong khi huyện Khánh Sơn đang đối mặt với nhiều vướng mắc, khiến việc triển khai gặp rất nhiều trở ngại.

Để đảm bảo tiến độ thực hiện, tỉnh đề xuất tăng cường sự phối hợp giữa các sở, ngành, nhất là Sở Tài nguyên và Môi trường, nhằm hoàn thiện các thủ tục liên quan đến tách thửa, chuyển đổi mục đích sử dụng đất cho các hộ dân thuộc diện hỗ trợ. Đây là một trong những giải pháp cấp thiết giúp các địa phương như Khánh Sơn và Khánh Vĩnh có thể triển khai nhanh chóng việc xây dựng nhà ở cho đồng bào. Tỉnh cũng kiến nghị có cơ chế linh hoạt hơn trong sử dụng quỹ đất, đặc biệt đối với các khu vực miền núi nơi người dân thường sở hữu quỹ đất lớn nhưng gặp khó khăn trong thủ tục hành chính.

Bên cạnh đó, tỉnh Khánh Hòa kiến nghị có cơ chế, chính sách đặc thù nhằm hỗ trợ hiệu quả hơn cho các khu vực miền núi khó khăn, nơi tập trung đông đồng bào DTTS như Raglai, Ê Đê, và Cơ Ho. Những chính sách này cần chú trọng giải quyết các rào cản pháp lý và hành chính, tạo điều kiện để địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện Dự án 1. Điều này không chỉ góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống của đồng bào DTTS mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững trong khu vực.

Hải Phương