Lãnh đạo tỉnh Ninh Thuận tham quan Nhà máy Điện mặt trời BP Solar 1, xã Phước Hữu (Ninh Phước) trong ngày dự lễ khánh thành. Ảnh: TL

Tỉnh Ninh Thuận được tái lập từ ngày 1/4/1992 theo Nghị quyết kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa VIII. Khi mới tái lập, hệ thống hạ tầng, cơ sở vật chất thiếu thốn, đời sống người dân còn gặp nhiều khó khăn.

Trong bối cảnh đó, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo sớm ổn định bộ máy, ổn định tư tưởng cho cán bộ, công chức, viên chức; đồng thời tập trung chỉ đạo thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Đặc biệt, để phát huy tiềm năng, nội lực hướng đến phát triển bền vững, trong từng giai đoạn, tỉnh đã đánh giá, nhận diện và tranh thủ các nguồn lực để từng bước khai thác có hiệu quả các tiềm năng, lợi thế.

Năm 2010, tỉnh đã thuê nhà tư vấn nước ngoài: Tập đoàn Monitor của Mỹ và Arup của Anh lập Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1222/QĐ-TTg ngày 22/7/2011. Đây là bước đi tiên phong, qua đó giúp tỉnh xác định 6 nhóm, ngành, sản phẩm ưu tiên để biến bất lợi thành lợi thế phát triển phù hợp.

Rút kinh nghiệm từ các địa phương đi trước, trong những năm gần đây, tư duy phát triển kinh tế của Ninh Thuận đã được các đồng chí lãnh đạo tỉnh mở rộng ra nhiều lĩnh vực. Đặc biệt, trong công tác quy hoạch, xúc tiến, mời gọi đầu tư tỉnh đã đổi mới mang tính chủ động, có chiều sâu để chọn lựa những nhà đầu tư có quyết tâm và năng lực tốt nhất.

Đi liền với đó, tỉnh còn chủ động đề xuất, kiến nghị các cơ chế, chính sách đối với Trung ương, nhờ đó tháng 8/2018, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 115/NQ-CP về thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ tỉnh phát triển kinh tế - xã hội, ổn định sản xuất, đời sống Nhân dân giai đoạn 2018 - 2023. Đây là những cơ chế, chính sách tập trung vào các nhóm ngành đột phá, trụ cột của tỉnh về phát triển năng lượng tái tạo, thủy điện tích năng, tổ hợp điện khí, du lịch, nông nghiệp công nghệ cao.... qua đó, mở ra cơ hội có một không hai đối với các nhà đầu tư trong việc tham gia đầu tư vào địa bàn tỉnh.

Nhờ quyết tâm cải cách mạnh mẽ, đến nay Ninh Thuận đã mang một diện mạo hoàn toàn khác; tốc độ tăng trưởng sản phẩm nội tỉnh (GRDP) hàng năm cao dần đều. Đà tăng trưởng được xác lập vững, sức hấp dẫn đầu tư của tỉnh tăng rõ nét. Cụ thể, nếu giai đoạn 1992 - 2016, GRDP bình quân đạt 8,7%/năm thì đến năm 2018 đạt 10,25%; đặc biệt năm 2019, GRDP của tỉnh đạt 13,18% (thuộc nhóm 5 tỉnh có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhất cả nước); đây cũng là năm thứ hai liên tiếp tỉnh thực hiện hoàn thành vượt mức 15/15 chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Riêng quý I/2020, tổng giá trị sản xuất các ngành đạt trên 7.915 tỷ đồng, tăng 10,8% so với cùng kỳ. Đáng chú ý là thu ngân sách, chỉ đạt vài chục tỷ đồng vào năm 1992, đến năm 2011 vượt qua ngưỡng 1.000 tỷ đồng và năm 2019 đã đạt con số trên 4.270 tỷ đồng, tăng gấp hàng chục lần so với năm 1992; trong đó thu nội địa đạt hơn 2.895 tỷ đồng, tăng 16,8% so với số thu năm 2018, hoàn thành trước 3 năm so với kế hoạch của cả nhiệm kỳ 5 năm (2015-2020).

Về cơ cấu kinh tế đã có sự chuyển dịch đúng hướng, tỷ trọng ngành công nghiệp và xây dựng (CN&XD) tăng từ 15,8% năm 1992 lên 44,2% vào năm 2019; khu vực dịch vụ tăng từ 29,4% lên trên 40% và ngành nông, lâm, thủy sản giảm từ 54,8% năm 1992 xuống còn 39,5% năm 2019. Thu nhập bình quân đầu người liên tục tăng, từ 1,37 triệu đồng/người năm 1995 đến năm 2019 tăng lên 50,4 triệu đồng/người/năm. Tổng mức đầu tư toàn xã hội tăng từ 67,8 tỷ đồng năm 1992 lên trên 22.000 tỷ đồng vào năm 2019. Nhiều hồ, đập thủy lợi được đầu tư đưa vào khai thác, góp phần đưa diện tích gieo trồng tăng từ 47.708 ha năm 1992 lên trên 82.260 ha vào năm 2019.

Vùng “đất thép” với nhiều tiềm năng phát triển đột phá

Tiềm năng du lịch dồi dào, chính sách “trải thảm đỏ” giúp Ninh Thuận thu hút đầu tư.

Trong giai đoạn 2016 - 2020, tỉnh Ninh Thuận định hướng phát triển theo mô hình “kinh tế xanh, kinh tế sạch”, gắn với yếu tố bền vững, nâng cao khả năng cạnh tranh và hiệu quả của nền kinh tế.

Theo đó, ưu tiên phát triển 6 nhóm ngành trụ cột gồm: (1) năng lượng; (2) du lịch; (3) nông lâm, thủy sản; (4) công nghiệp; (5) giáo dục và đào tạo và (6) xây dựng và kinh doanh bất động sản với mục tiêu phấn đấu đến năm 2020, 06 nhóm ngành này đóng góp 91% GDP và giải quyết 85% lao động xã hội.

Để khai thác hết tiềm năng, lợi thế to lớn từ 6 nhóm trụ cột này, cuối năm 2019, Ninh Thuận đã tổ chức Hội thảo “Định hướng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Ninh Thuận giai đoạn 2020 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030”. Tại hội thảo này, nhiều nhà khoa học, chuyên gia kinh tế hàng đầu của Việt Nam được tỉnh mời tham dự. Qua đó, tỉnh đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp, nhiều gợi mở định hướng, cách tiếp cận mới để thực hiện có hiệu quả định hướng phát triển trong giai đoạn tới.

Đồng chí Lưu Xuân Vĩnh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận cho biết: Trên cơ sở các ý tưởng hay, có giá trị thực tiễn đã được trình bày, thảo luận tại hội thảo, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tiếp thu, nghiên cứu để bổ sung, phát triển thành các đề án, giải pháp cụ thể để tổ chức triển khai thực hiện. Theo đó, nhiệm vụ trọng tâm mà tỉnh ưu tiên trong 5 năm tới, đó là tiếp tục tận dụng có hiệu quả các cơ chế, chính sách mà Chính phủ đã ban hành tại Nghị quyết số 115/NQ-CP để phát triển ngành năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời) trở thành trung tâm đi đầu trong cả nước. Trước mắt trong năm 2020 chủ động phối hợp Bộ Công Thương và Tập đoàn điện lực Việt Nam để đẩy nhanh tiến độ đầu tư các công trình truyền tải, đảm bảo giải tỏa công suất nguồn năng lượng tái tạo đã được phê duyệt, bổ sung quy hoạch.

Đối với từng dự án, tỉnh thể hiện quyết tâm tạo sự đồng thuận về mục tiêu phát triển; thực hiện tốt việc an dân trong các vùng dự án; đồng thời chứng minh cho người dân thấy được lợi ích khi chuyển đổi cơ cấu kinh tế, thay đổi nghề nghiệp ở các vùng dự án bằng cách tập trung việc đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho hộ dân các vùng dự án. Bên cạnh đó, tỉnh đẩy mạnh khai thác tiềm năng, lợi thế dọc hai bên tuyến đường ven biển để phát triển kinh tế biển; thực hiện tốt công tác giải phóng mặt bằng cho tuyến cao tốc Bắc - Nam đoạn qua tỉnh; chủ động trong các chương trình liên kết vùng, tập trung xây dựng đề xuất phát triển các chương trình phát triển du lịch chung của vùng tam giác Nha Trang - Phan Rang - Đà Lạt... Phấn đấu kết thúc năm 2020 đưa tốc độ tăng trưởng GRDP đạt 11-12%; GRDP bình quân đầu người đạt 59 - 60 triệu đồng; tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt khoảng 23.000 – 25.000 tỷ đồng; giải quyết việc làm mới cho khoảng 16.500 lao động; giảm tỷ lệ hộ nghèo (theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều) từ 1-1,5%....

Để đạt được mục tiêu trên, Ninh Thuận cần phải có một quyết tâm chính trị cao; cần đề ra nhiều chính sách để huy động nguồn lực, trước mắt tận dụng thời cơ, tạo bước đột phá với 3 trụ cột kinh tế (năng lượng, du lịch, nông ngư nghiệp và công nghiệp chế biến). Đi liền với đó phải tạo môi trường đầu tư mang tính cạnh tranh vượt trội, ưu tiên cải thiện 3 nhân tố: chính sách, thể chế; đào tạo nguồn nhân lực và chính sách thu hút nguồn nhân lực; đẩy mạnh đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông. Đồng thời, phải thu hút được các doanh nghiệp, các tập đoàn kinh tế lớn, phải mở rộng liên kết vùng và tận dụng được các cơ chế, chính sách để Trung ương trao thêm quyền, thêm lực, quyết tâm tạo sự bứt phá, “vượt đích” các chỉ tiêu KT-XH mà UBND tỉnh đã đề ra. Kết quả này không chỉ tạo đà cho nhiệm kỳ mới 2020-2025, đây còn là động lực để Ninh Thuận hướng đến phát triển ngang tầm các tỉnh, thành phố trong khu vực và cả nước.

Định hướng trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước

Ninh Thuận là cửa ngõ nối vùng kinh tế trọng điểm kinh tế Đông Nam bộ với các tỉnh Tây nguyên và Nam Trung Bộ. Ninh Thuận được xem là vùng đất có nhiều tiềm năng và lợi thế có thể khai thác, thu hút đầu tư.

Mô hình điện gió của Nhà máy Điện gió Trung Nam. Ảnh: NLĐ

Năm 2018, thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của tỉnh đạt 8.000 tỷ đồng và lần đầu tiên nằm trong tốp 10 tỉnh có thu hút đầu tư FDI cao nhất cả nước. Năm 2019, thu hút vốn đăng ký đầu tư của tỉnh tiếp tục cán đích 24.000 tỷ đồng, với 34 dự án. Riêng lĩnh vực năng lượng, đến thời điểm đầu năm 2020, trong tổng số 31 dự án được cấp quyết định chủ trương đầu tư đã có 3 dự án điện gió, 18 dự án điện mặt trời đưa vào vận hành, khai thác, với tổng công suất hòa lưới điện quốc gia đạt trên 1.330MW.

Về kinh tế biển: Nằm ở ngã ba vùng trọng điểm du lịch quốc gia (Đà Lạt - Phan Rang - Nha Trang) nên Ninh Thuận được xác định là một trong những trọng điểm trong chiến lược phát triển du lịch của cả nước. Ninh Thuận là vùng đất nổi tiếng về các công trình kiến trúc cổ Chămpa còn nguyên vẹn, với nhiều lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Với chiều dài bờ biển 105 km, có nhiều bãi tắm đẹp, đã nổi tiếng từ lâu như bãi tắm Ninh chữ, Cà Ná; một số bãi biển đang thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư và khách du lịch như Vĩnh Hy, Bình Tiên, Mũi Dinh và Nam Cương gắn với các vùng sinh thái đặc thù vùng khô hạn, những điều kiện đó tạo thuận lợi cho Ninh Thuận phát triển nhiều loại hình du lịch. Ninh Thuận chủ trương phát triển du lịch toàn diện, phấn đấu đưa du lịch thật sự trở thành ngành kinh tế quan trọng của tỉnh.

Ngư trường Ninh Thuận được xác định là một trong 4 ngư trường lớn của cả nước với nhiều hải sản có giá trị kinh tế cao và khai thác được quanh năm, đồng thời còn là nơi sản xuất các loại giống thủy sản có chất lượng cao, nhất là tôm giống và ốc hương. Hạ tầng phục vụ khai thác và dịch vụ hậu cần nghề cá được đầu tư tương đối hoàn chỉnh, trong đó cảng cá Cà Ná đang đầu tư trở thành Trung tâm nghề cá của tỉnh và khu vực, cảng Ninh Chữ được xây dựng thành nơi neo đậu an toàn cho tàu thuyền khu vực miền Trung.

Ngoài ra, Ninh Thuận còn được biết đến là địa bàn lý tưởng để sản xuất muối công nghiệp, trong vài năm tới diện tích sản xuất muối của tỉnh sẽ đạt trên 4.000 ha, sản lượng trên 500 ngàn tấn muối công nghiệp/năm. Với sản lượng trên đảm bảo cung cấp nguyên liệu cho ngành công nghiệp hóa chất sau muối và chế biến muối tinh là lĩnh vực tỉnh đang khuyến khích đầu tư.

Về công nghiệp năng lượng: Ninh Thuận còn có lợi thế về phát triển điện gió và năng lượng mặt trời. Theo nghiên cứu của Ngân hàng thế giới (WB), Ninh Thuận là tỉnh có tốc độ gió lớn nhất cả nước, trung bình 7,5m/s, đây là điều kiện lý tưởng để phát triển điện gió. Ngoài ra, với số giờ nắng trung bình trong ngày cao nhất cả nước (7,7 giờ mỗi ngày), cường độ lớn, Ninh Thuận cũng là địa bàn lý tưởng phát triển năng lượng mặt trời, đây là lĩnh vực tỉnh đang ưu tiên kêu gọi đầu tư.

Hướng tới thành công, trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước, thời gian qua tỉnh tập trung huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, đẩy mạnh cải thiện môi trường đầu tư nên đã thu hút được các tập đoàn, tổng công ty lớn, có thương hiệu, năng lực, uy tín trong và ngoài nước. Các dự án điện gió, điện mặt trời đầu tư xây dựng và đưa vào vận hành giai đoạn 2018 - 2019 với tiến độ đầu tư nhanh, an toàn đã bổ sung kịp thời nguồn điện mới cho hệ thống điện quốc gia, góp phần quan trọng đảm bảo cung ứng điện cho phát triển kinh tế - xã hội và nhu cầu sinh hoạt của người dân.

Về tài nguyên khoáng sản: Ninh Thuận có đá Granitte là loại khoáng sản có trữ lượng lớn, độ nguyên khối và lộ thiên dễ khai thác, thuận lợi về vận chuyển, đạt chuẩn về độ mịn, độ bóng và độ cứng, có nhiều màu sắc đẹp, có thể chế biến thành các sản phẩm phục vụ cho xây dựng trong nước và xuất khẩu. Đây là một lợi thế của tỉnh trong khi nhu cầu thị trường đang rất lớn, tỉnh chủ trương thu hút vốn đầu tư vào khai thác và chế biến đá granitte, xây dựng sản phẩm đá granitte trở thành sản phẩm chủ lực có quy mô lớn.

Về sản xuất công nghiệp: Đã hình thành ngành công nghiệp chế biến nông lâm thủy sản, sản xuất vật liệu xây dựng, khai thác và chế biến khoáng sản, may mặc và sản xuất hàng tiểu thủ công nghiệp. Đã hình thành 02 khu công nghiệp Du Long và Phước Nam với quy mô 400ha/khu, các cụm công nghiệp Tháp Chàm, Thành Hải sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư khi đến Ninh Thuận đầu tư.

Về nông nghiệp: Ninh Thuận được biết đến như một vùng khô hạn nhất nước, nhưng đó lại là một lợi thế để phát triển một số cây trồng vật nuôi có năng suất, chất lượng cao, cho các sản phẩm đặc thù như: Nho, bông, mía, thuốc lá, điều, neem chịu hạn và dê, cừu. Việc đầu tư chế biến sản phẩm từ nho, thịt gia súc gia cầm là lĩnh vực tỉnh đang kêu gọi đầu tư.

Với tiềm năng, lợi thế sẵn có, Ninh Thuận đã và đang sẵn sàng hợp tác, tạo mọi điều kiện thuận lợi, dành nhiều ưu đãi cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước đến đầu tư và hoạt động kinh doanh đạt hiệu quả cao tại Ninh Thuận.

Tuy nhiên, khi cơ chế chính sách còn những bất cập, chưa đồng bộ thì để đáp ứng được yêu cầu của Nhân dân, doanh nghiệp và xã hội cần phải có những người lãnh đạo có tư duy đổi mới, đột phá, dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung. Song “lằn ranh” của sự đổi mới, đột phá đó cũng chứa đựng không ít những rủi ro mà những người đi tiên phong có thể mắc phải.

Hơn 28 năm quá trình tái lập tỉnh Ninh Thuận cho thấy, nếu không có những người dám đột phá thoát khỏi cơ chế cũ kỹ, lạc hậu thì không tạo ra tiền đề cho công cuộc đổi mới. Song, cũng vì sự dấn thân, đi đầu đó mà nhiều người đã phải đối diện với rủi ro về mặt pháp lý và chính trị. Song sự bứt phá và tiếp tục đưa Ninh Thuận đi đúng hướng sẽ luôn được cả Đảng bộ tỉnh và nhân dân ủng hộ bởi tiêu chuẩn của người cán bộ là phải có đủ đức tài. Trong chữ “đức” có cả yếu tố dám làm, dám chịu trách nhiệm, có cả yếu tố chủ động quyết liệt trong công việc.

PV