Chủ đề của Ngày Quốc tế Người khuyết tật năm nay là "Tăng cường vai trò lãnh đạo của người khuyết tật vì một tương lai toàn diện và bền vững". (Ảnh: WHO)

Ngày 3/12/2024, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cùng các đối tác trên toàn thế giới kỷ niệm Ngày Quốc tế Người khuyết tật với chủ đề "Tăng cường vai trò lãnh đạo của người khuyết tật vì một tương lai toàn diện và bền vững".

Theo số liệu do WHO công bố, người khuyết tật chiếm 16% dân số toàn cầu, nhưng họ hiếm khi tiếp cận được các vai trò lãnh đạo trong lĩnh vực y tế. Người khuyết tật thường phải đối mặt với nhiều rào cản ngăn cản họ tiếp cận các vai trò này, chẳng hạn như phân biệt đối xử, kỳ thị hoặc bị loại khỏi các cơ hội giáo dục và việc làm. Theo WHO, việc tăng cường vai trò lãnh đạo của người khuyết tật là điều cần thiết để đạt được tiến bộ có ý nghĩa trong việc đạt được các mục tiêu y tế toàn cầu, thúc đẩy công bằng y tế cho tất cả mọi người và xây dựng một tương lai toàn diện và bền vững hơn. Để hỗ trợ các chính phủ và các đối tác trong lĩnh vực y tế thúc đẩy công bằng y tế, WHO đã công bố một công cụ lập kế hoạch chiến lược hệ thống y tế mới, tạo điều kiện cho sự tham gia có ý nghĩa của những người khuyết tật theo các cách tiếp cận dựa trên quyền con người.

Năm 1992, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã lấy ngày 3/12 hàng năm là Ngày Quốc tế Người khuyết tật nhằm thúc đẩy sự hiểu biết về các vấn đề khuyết tật và huy động sự ủng hộ cho phẩm giá, quyền lợi và hạnh phúc của người khuyết tật. Theo Liên hợp quốc, vai trò lãnh đạo của người khuyết tật được thể hiện rõ qua khẩu hiệu của phong trào bảo vệ quyền của người khuyết tật toàn cầu “Nothing About Us Without Us” (Không có việc gì về chúng tôi mà thiếu chính chúng tôi). Khẩu hiệu này hàm ý những yêu cầu cơ bản về sự tham gia, đại diện và hòa nhập, đồng thời kêu gọi người khuyết tật chủ động định hình các điều kiện sống của họ.

Một trong những ưu tiên của chương trình nghị sự toàn cầu về người khuyết tật là thúc đẩy năng lực hành động và vai trò lãnh đạo của người khuyết tật. Trong những thập kỷ qua, người khuyết tật và các tổ chức của người khuyết tật (OPD) đã đấu tranh cho những thay đổi trong cộng đồng của họ và đã lãnh đạo nhiều sáng kiến do cộng đồng lãnh đạo không chỉ nhằm thúc đẩy quyền lợi và phúc lợi của chính họ mà còn thúc đẩy phát triển toàn diện, trong đó gồm cả việc cho phép tất cả mọi người tiếp cận phổ cập các dịch vụ cơ bản.

Ngày Quốc tế Người khuyết tật năm nay diễn ra trong bối cảnh thế giới sắp chứng kiến nhiều sự kiện mang tính bước ngoặt, từ Hội nghị thượng đỉnh Tương lai đến Hội nghị thượng đỉnh Thế giới lần thứ 2 về Phát triển xã hội. Các Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu quan trọng này sẽ bổ sung cho nhau trong việc cung cấp lộ trình liên tục hướng tới hòa bình và phát triển bền vững và hòa nhập người khuyết tật. Bằng cách nhấn mạnh tính bổ sung này, chủ đề của Ngày Quốc tế Người khuyết tật năm nay nhằm mục đích nhấn mạnh tầm quan trọng của việc huy động vai trò lãnh đạo của người khuyết tật để đảm bảo hòa bình và phát triển bền vững và hòa nhập cho tất cả mọi người.

Khi đưa ra Chiến lược hòa nhập người khuyết tật của Liên hợp quốc vào tháng 6/2019, Tổng Thư ký Liên hợp quốc đã nhấn mạnh vai trò đi đầu của tổ chức đa phương này trong nỗ lực thúc đẩy sự hòa nhập người khuyết tật trên tất cả các trụ cột.

Chiến lược hòa nhập người khuyết tật của Liên hợp quốc cung cấp nền tảng cho tiến trình chuyển đổi bền vững và mang tính chuyển đổi về hòa nhập người khuyết tật thông qua tất cả các trụ cột công việc của Liên hợp quốc. Thông qua Chiến lược, hệ thống Liên hợp quốc tái khẳng định rằng việc thực hiện đầy đủ và toàn diện các quyền con người của tất cả những người khuyết tật là một phần không thể chuyển nhượng, không thể tách rời và không thể chia cắt của tất cả các quyền con người và các quyền tự do cơ bản.

Năm 2024, Tổng Thư ký Liên hợp quốc đưa ra báo cáo thứ năm về hòa nhập người khuyết tật trong hệ thống Liên hợp quốc. Báo cáo phản ánh tiến độ thực hiện để thúc đẩy hòa nhập người khuyết tật, nêu bật những thách thức và cơ hội mới hoặc đang diễn ra thông qua việc thực hiện Chiến lược, đồng thời nhấn mạnh các lĩnh vực trọng tâm để hướng tới một thế giới hòa nhập, dễ tiếp cận và bền vững cho tất cả mọi người.

Cùng hành động để hướng tới một tương lai hòa nhập và bền vững cho tất cả mọi người

Vận động viên chạy nước rút khiếm thị người Cameroon - anh Guillaume Junior Atangana (phải) và người hướng dẫn Donard Ndim Nyamjua tham gia thi đấu tại Thế vận hội dành cho người khuyết tật 2024 ở Paris, Pháp. (Ảnh: IPC)

Kỷ niệm Ngày Quốc tế Người khuyết tật 3/12/2024, Tổng Thư ký Liên hợp quốc António Guterres đã nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải tăng cường vai trò lãnh đạo của người khuyết tật trong việc giải quyết các thách thức toàn cầu, coi đây là yếu tố cần thiết để định hình những tiến bộ công nghệ và các quyết định chính sách.

“Ngày Quốc tế năm nay nhắc nhở chúng ta rằng chúng ta cần sự lãnh đạo của những người khuyết tật hơn bao giờ hết” - ông Guterres nói, đồng thời nhấn mạnh vai trò quan trọng của những người khuyết tật là những người tạo ra sự thay đổi và lãnh đạo cộng đồng trên toàn thế giới.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc nhấn mạnh, Ngày Quốc tế Người khuyết tật năm nay diễn ra trong bối cảnh ngày càng có nhiều sự công nhận về nhu cầu xóa bỏ các rào cản ngăn cản người khuyết tật tham gia vào mọi khía cạnh của xã hội.

Bên cạnh đó, người đứng đầu Liên hợp quốc cũng cảnh báo rằng người khuyết tật đang tiếp tục "phải hứng chịu gánh nặng không cân xứng bởi các cuộc khủng hoảng đang làm tổn thương thế giới của chúng ta - từ xung đột và thảm họa khí hậu đến đói nghèo và bất bình đẳng". Ông lưu ý rằng những thách thức này trở nên trầm trọng hơn do "sự phân biệt đối xử dai dẳng, kỳ thị và rào cản đối với các quyền và dịch vụ cơ bản của người khuyết tật”, thậm chí họ còn bị từ chối quyền đóng góp vào các giải pháp cho những cuộc khủng hoảng này.

Trong thông điệp phát đi nhân Ngày Quốc tế Người khuyết tật năm nay, Tổng Thư ký Liên hợp quốc cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của người khuyết tật trong tiến bộ công nghệ.

“Điều này bao gồm việc công nhận vai trò thiết yếu của người khuyết tật trong việc định hình tương lai của công nghệ kỹ thuật số và công nghệ hỗ trợ… thúc đẩy sự thay đổi trong cộng đồng” - ông Guterres nêu rõ.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc nhấn mạnh người khuyết tật phải tích cực tham gia vào việc “ủng hộ vị trí hợp pháp của họ trong các quá trình ra quyết định ảnh hưởng đến cuộc sống của họ”, đặc biệt là khi các công nghệ mới nổi ngày càng được tích hợp vào cuộc sống hàng ngày.

Đề cập tới Hội nghị thượng đỉnh về phát triển xã hội sẽ diễn ra vào năm tới, ông Guterres coi đây là cơ hội để thúc đẩy hơn nữa các cam kết này.

“Trong mọi cộng đồng, người khuyết tật là những người tạo ra sự thay đổi và hòa bình. Họ cũng là những nhà lãnh đạo” - người đứng đầu Liên hợp quốc nhấn mạnh. Ông đồng thời kêu gọi hành động tập thể để đảm bảo sự hòa nhập và vai trò đại diện của người khuyết tật ở mọi cấp độ của xã hội.

Theo ông Guterres, không chỉ vào dịp quan trọng này mà còn mỗi ngày, chúng ta hãy cùng người khuyết tật hành động để hướng tới một tương lai hòa nhập và bền vững cho tất cả mọi người./.