Chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta thời kỳ đổi mới

Đảng Cộng sản Việt Nam luôn coi công tác dân tộc là nhiệm vụ chiến lược của Đảng. Trong suốt quá trình phát triển, đặc biệt từ thời kỳ đổi mới, từ Đại hội Đảng VI đến nay quan điểm của Đảng về chính sách dân tộc là nhất quán theo nguyên tắc các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tương trợ nhau cùng phát triển.

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI khẳng định: Thực hiện đúng chính sách giai cấp và chính sách dân tộc. Trong việc phát triển kinh tế - xã hội ở những nơi có đông đồng bào các dân tộc thiểu số, cần thể hiện đầy đủ chính sách dân tộc, phát triển mối quan hệ gắn bó tốt đẹp giữa các dân tộc trên tinh thần đoàn kết, bình đẳng, giúp đỡ nhau cùng làm chủ tập thể.

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII đã vạch ra những nội dung cơ bản về chính sách phát triển kinh tế - xã hội và quan hệ dân tộc và làm rõ thêm: Đoàn kết, bình đẳng, giúp đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc, cùng xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc, đồng thời giữ gìn và phát huy bản sắc tốt đẹp của mỗi dân tộc là chính sách nhất quán của Đảng và Nhà nước ta.

Cùng với tiến trình đổi mới, vấn đề dân tộc và chính sách dân tộc ở nước ta tiếp tục được Đảng ta bổ sung và cụ thể hóa. Đại hội Đảng lần thứ VIII xác định: Thực hiện đại đoàn kết dân tộc, phát huy vai trò làm chủ của nhân dân... Thực hiện bình đẳng, đoàn kết, tương trợ’’ giữa các dân tộc trong sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước… Trên cơ sở đó, Đại hội lần thứ IX của Đảng, Đảng ta tiếp tục chủ trương đối với các dân tộc thiểu số cần phải: xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, phát triển kinh tế hàng hóa, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần, xóa đói giảm nghèo, mở mang dân trí….’’.

 Đại hội X, XI tiếp tục khẳng định: “Vấn đề dân tộc và đoàn kết các dân tộc có vị trí chiến lược lâu dài trong sự nghiệp cách mạng nước ta”. Các dân tộc trong đại gia đình Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ; cùng nhau thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, vì dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Nhằm phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đại hội XII tiếp tục xác định: Đoàn kết các dân tộc có vị trí chiến lược trong sự nghiệp cách mạng của nước ta. Tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách, tạo chuyển biến rõ rệt trong phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội vùng dân tộc thiểu số... Nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, chất lượng nguồn nhân lực và chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số… Chống kỳ thị dân tộc; nghiêm trị những âm mưu, hành động chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc.

Quan điểm chỉ đạo của Đại hội XIII nhấn mạnh: Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Như vậy, xuyên suốt trong các nghị quyết của Đảng là tư tưởng khẳng định sự bình đẳng, đoàn kết, tương trợ giữa các dân tộc ở nước ta, chống mọi sự kỳ thị, chia rẽ dân tộc. Quan điểm của Đảng về công tác dân tộc đã được cụ thể hóa trong các văn bản pháp luật của Nhà nước.

Truyền thông chính sách dân tộc ở nước ta hiện nay

Ảnh minh họa: Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến và Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Hữu Dũng tặng cuốn sách của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho đại biểu tham dự Lễ ra mắt cuốn sách "Phát huy truyền thống đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng giàu mạnh, văn minh, hạnh phúc" của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Công tác truyền thông chính sách dân tộc cần đảm bảo tuyên truyền thường xuyên, có trọng tâm, trọng điểm; nội dung tuyên truyền thiết thực, hiệu quả, đúng đối tượng. Tuyên truyền công tác dân tộc và chính sách dân tộc gắn với thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của cơ quan công tác dân tộc bằng nhiều hình thức, biện pháp khác nhau đảm bảo đạt kết quả tốt. Đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền phù hợp với nhu cầu, đặc điểm tình hình và phong tục tập quán, văn hóa truyền thống của từng dân tộc, vùng, miền để đồng bào các dân tộc dễ hiểu, dễ làm theo. Kết hợp, lồng ghép có hiệu quả với các chương trình, chính sách dân tộc có liên quan. Hiện nay, truyền thông về công tác dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc tập trung vào những nội dung cơ bản sau:

Tuyên truyền Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 và giai đoạn 2021 - 2025.

Tuyên truyền, vận động đồng bào thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân tộc, chính sách dân tộc; Nghị quyết của Chính phủ, Quyết định, Kết luận, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về công tác dân tộc và chính sách dân tộc; Chương trình 135; Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; Chỉ thị số 1971/CT-TTg ngày 27/10/2010 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác dân tộc trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Chỉ thị số 28/CT-TTg ngày 10/9/2014 của Thủ tướng Chính phủ về nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về công tác dân tộc.

Tuyên truyền Nghị định số 66/2022/NĐ-CP ngày 20/9/2022 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban Dân tộc; Nghị quyết Đại hội Đảng bộ cơ quan Ủy ban Dân tộc nhiệm kỳ 2021 - 2025; phương hướng đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng.

Đẩy mạnh tuyên truyền kết quả đạt được trong việc thực hiện các chương trình, đề án, chính sách dân tộc, nhất là các chính sách mới được phê duyệt; những kinh nghiệm, mô hình hay; cách làm hiệu quả; các điển hình tiên tiến trong các lĩnh vực ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Tiếp tục tuyên truyền Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; công tác hội nhập quốc tế và thông tin đối ngoại của Ủy ban Dân tộc về công tác dân tộc, chính sách dân tộc nhất quán và đúng đắn của Đảng, Nhà nước ta; quảng bá hình ảnh cộng đồng các dân tộc Việt Nam, những thành tựu về công cuộc xóa đói giảm nghèo với bạn bè quốc tế, đồng thời vận động thu hút các nguồn lực của các tổ chức quốc tế đối với các địa phương vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Tuyên truyền phản bác những luận điệu sai trái và làm rõ những thủ đoạn thâm độc, lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền để chống phá Đảng, Nhà nước, gây chia rẽ và hận thù dân tộc để đồng bào vùng dân tộc thiểu số và miền núi nhận biết và không nghe theo kẻ xấu; cảnh giác trước âm mưu “diễn biến hòa bình” của các thế lực phản động; tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc; thực hiện phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; nâng cao nhận thức về chủ quyền, an ninh biên giới.

Tuyên truyền về “Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc” ở khu dân cư tại các địa phương, kịp thời phản ánh những hoạt động tổ chức ngày hội ở các địa phương vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Tuyên truyền và tổ chức các hoạt động chào mừng kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước; tuyên truyền các sự kiện chính trị - xã hội lớn trong lĩnh vực công tác dân tộc.

Phát huy vai trò của truyền thông chính sách dân tộc nhằm tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, xây dựng đồng thuận xã hội, phát huy sức mạnh mềm Việt Nam

Chủ trương xây dựng sự đồng thuận xã hội về vấn đề dân tộc được Đảng ta đưa ra có cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm đưa đất nước phát triển lên một tầm cao mới. Đồng thuận xã hội là sự đồng tình, nhất trí với nhau của đại đa số thành viên trong xã hội về một hoặc một số vấn đề nào đó nhằm đạt được mục tiêu, mục đích chung. Để đạt được đồng thuận xã hội, nhiều cách thức, biện pháp đã được chỉ ra, trong đó, một trong những giải pháp quan trọng được đề cập đó là đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước để các giai cấp, tầng lớp nhân dân, các lực lượng xã hội tự nguyện thống nhất với nhau về các vấn đề cơ bản, vì mục tiêu và lợi ích chung của đất nước.

Xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên cơ sở đồng thuận xã hội đòi hỏi chúng ta phải đặc biệt chú ý đến vấn đề truyền thông về chính sách dân tộc và đoàn kết các dân tộc. Truyền thông chính sách dân tộc sẽ làm cho Nhân dân hiểu rõ vấn đề cốt lõi trong quan điểm của Đảng và Nhà nước về vấn đề dân tộc là khơi dậy và phát huy đến mức cao nhất sức mạnh dân tộc, đặt lợi ích chung của dân tộc, của đất nước và của con người lên hàng đầu, lấy đó làm cơ sở đồng thuận xã hội để xây dựng các chủ trương, chính sách kinh tế - xã hội. Và thực tế Đảng và Nhà nước ta đã thường xuyên chăm lo đời sống vật chất và tinh thần, thực hiện chính sách xoá đói, giảm nghèo, mở mang dân trí, làm giàu và phát huy bản sắc văn hoá và truyền thống tốt đẹp của các dân tộc, thực hiện công bằng xã hội giữa các dân tộc, giữa các vùng, miền trong cả nước; đồng thời chống kỳ thị, chia rẽ dân tộc, chống tư tưởng dân tộc lớn, dân tộc hẹp hòi, dân tộc cực đoan, khắc phục tư tưởng tự ti, mặc cảm dân tộc, nhờ đó mà đồng thuận xã hội được tạo lập và củng cố.

Điều đó không chỉ cho thấy sự nhất quán trong quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên cơ sở đồng thuận xã hội, mà còn cho thấy rõ nguyên tắc nền tảng để xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đó là, đoàn kết phải được xây dựng trên cơ sở bảo đảm những lợi ích tối cao của dân tộc và những quyền lợi cơ bản của nhân dân lao động. Bởi lẽ, trong xã hội, dân tộc và quốc tế có rất nhiều mối quan hệ lợi ích chồng chéo: cá nhân và tập thể, gia đình và xã hội, bộ phận và toàn thể, giai cấp và dân tộc, quốc gia và quốc tế…, và do vậy, chỉ khi nhận thức và giải quyết đúng đắn những mối quan hệ lợi ích này mới có thể xây dựng được khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên cơ sở đồng thuận xã hội.

Đảng, Nhà nước ta xác định, truyền thông chính sách dân tộc nhằm đẩy mạnh tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nghị quyết của Chính phủ, kết luận, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về công tác dân tộc và chính sách dân tộc; Tuyên truyền các chính sách phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững, chính sách dân tộc và đại đoàn kết toàn dân tộc để đồng bào các dân tộc hiểu rõ và cảnh giác trước âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, xuyên tạc nói xấu Đảng, Nhà nước, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc; Nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật về lĩnh vực công tác dân tộc, chính sách dân tộc cho cán bộ làm công tác dân tộc, đồng bào các dân tộc thiểu số và các tổ chức chính trị - xã hội, nhằm phát huy vai trò của các cấp, các ngành trong việc triển khai và giám sát thực hiện chính sách; Tuyên truyền các mô hình, gương điển hình tiên tiến, phong trào thi đua yêu nước trong vùng dân tộc thiểu số và miền núi; tổ chức các hoạt động kỷ niệm những ngày lễ lớn của đất nước để giáo dục lòng yêu nước, khơi dậy niềm tự hào và ý thức tự cường dân tộc, tạo niềm tin và ý thức trách nhiệm xây dựng quê hương giàu đẹp.

Như vậy, trên cơ sở đẩy mạnh công tác truyền thông chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước sẽ giúp cho các giai cấp, tầng lớp nhân dân, các lực lượng xã hội tự nguyện thống nhất với nhau về vấn đề dân tộc, vì mục tiêu và lợi ích chung của đất nước. Đây chính là cơ sở để xây dựng đồng thuận xã hội nhằm tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện tốt công tác dân tộc.

Cao Thị Dung - Tiến sĩ, Học viện Báo chí và Tuyên truyền