Sau gần 4 năm, dàn lãnh đạo của quận Cầu Giấy đã có nhiều sự thay đổi, người đi, người ở, người lên chức, tuy nhiên nỗi đau từ vụ việc thảm khốc và nhiều dấu hỏi lớn về công tác quản lý quy hoạch, trật tự xây dựng trên địa bàn của quận Cầu Giấy vẫn còn đó mà chưa có câu trả lời thỏa đáng. Thậm chí, nhiều công trình có dấu hiệu sai phạm, phá vỡ quy hoạch đô thị với chiều cao ngất ngưởng, mật độ “siêu khủng” vẫn tiếp tục “nở rộ”.
Dư luận cho rằng, bức tranh đô thị quận Cầu Giấy bị “méo mó”, “biến dạng” như hiện nay ngoài sự yếu kém, buông lỏng quản lý còn có sự tiếp tay, “chống lưng” từ các cấp chính quyền từ phường lên đến quận để “thả cửa” cho sai phạm và chiều cao, quy mô những công trình không tuân thủ pháp luật mà tuân theo sự “rủng rỉnh túi tiền” của chủ đầu tư.
Khi “quy hoạch” chạy theo ý của chủ đầu tư
Dư luận đang hoài nghi việc quy hoạch tại quận Cầu Giấy đã phải chạy theo để hợp thức hóa các công trình xây dựng sai phép.
Đa số người dân cho rằng nguyên nhân vụ cháy khiến 13 người thiệt mạng tại quán Karaoke số 68 Trần Thái Tông, phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy, Hà Nội vào tháng 11/2016 là do công tác quản lý phòng cháy chữa, chữa cháy và quản lý văn hóa, xã hội có vấn đề, gặp nhiều bất cập, nhưng ít ai biết rằng, trong suốt một thời gian dài, Quy hoạch tổng mặt bằng đối với ô đất D2* - nơi xảy ra vụ cháy đã khác quá xa so với thực trạng xây dựng hiện nay.
Nguyên nhân của vụ cháy quán Karaoke kinh hoàng xảy ra ngày 01/11/2016 tại số 68 Trần Thái Tông khiến 13 người thiệt mạng được xác định là do trong lúc thợ thi công đang tháo cánh cửa ra vào ở tầng 2, Nguyễn Diệu Linh - chủ quán vẫn cho khách hát tại phòng 502 và 601 từ 12h. Đến 13h30, Hoàng Văn Tuấn, 23 tuổi, trú tại huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An, là thợ hàn cắt (không có bằng cấp, chứng nhận hành nghề) được thuê làm tại tầng 2, cắt bản lề cửa thì lửa và vảy hàn chảy xuống nền nhà, bắn lên vách và gây cháy căn nhà số 68 Trần Thái Tông.
Nếu các công trình được cấp phép xây dựng đúng chiều cao và mật độ theo quy hoạch, có sự kiểm tra, giám sát của cơ quan chức năng quận Cầu Giấy thì liệu vụ cháy thương tâm khiến 13 người thiệt mạng có xảy ra. Ảnh: TL
Sau khi vụ cháy xảy ra, UBND quận Cầu Giấy đã quyết định hình thức kỷ luật khiển trách đối với Phó Chủ tịch UBND quận Cầu Giấy Trịnh Thị Dung; cách chức Phó Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin quận Cầu Giấy đối với bà Nguyễn Thị Xuân Nữ; cách chức Phó Chủ tịch UBND phường Dịch Vọng Hậu đối với bà Nguyễn Thị Ngọc Ánh; cảnh cáo Chủ tịch UBND phường Dịch Vọng Hậu Nguyễn Quang Thắng, khiển trách ông Nguyễn Tiến Huy - công chức phường Dịch Vọng Hậu.
Về trách nhiệm hình sự, Công an Thành phố Hà Nội đã tiến hành khởi tố vụ án, khởi tố 3 bị can. Ngày 12/9/2018, Hội đồng xét xử phúc thẩm TAND cấp cao tại Hà Nội đã tuyên y án sơ thẩm với 3 bị cáo trong vụ án. Theo đó, Nguyễn Diệu Linh bị tuyên phạt 9 năm tù, Hoàng Văn Tuấn và Lê Thị Thì cùng bị tuyên phạt 7 năm tù về tội “Vi phạm các quy định về phòng cháy chữa cháy”.
Tuy nhiên, còn một vấn đề đặc biệt nghiêm trọng có dấu hiệu bỏ sót cán bộ có trách nhiệm liên quan. Cụ thể, đó là việc buông lỏng quản lý trật tự xây dựng, quy hoạch đô thị.
Tại Quyết định 1129/QĐ-UBND ngày 18/6/2008 của Chủ tịch UBND quận Cầu Giấy thời đó là ông Bùi Trương Luân ký phê duyệt điều chỉnh cục bộ Quy hoạch tổng mặt bằng đối với ô đất D6, D11, D2*.
Theo tìm hiểu, số nhà 68, 70, 72… Trần Thái Tông thuộc ô đất đấu giá D2* với chức năng là công trình nhà ở. Tại Quyết định 1129/QĐ-UBND ngày 18/06/2008 của Chủ tịch UBND quận Cầu Giấy thời đó là ông Bùi Trương Luân ký phê duyệt điều chỉnh cục bộ Quy hoạch tổng mặt bằng đối với ô đất D6, D11, D2*.
Trong đó, ô đất D2* được điều chỉnh từ chỉ tiêu quy hoạch đã được UBND thành phố phê duyệt từ mật độ xây dựng 60%, cao 4 tầng sang chỉ tiêu quy hoạch mới với chiều cao cho phép lên đến 6 tầng, 1 hầm, 1 tum, mật độ xây dựng không quá 60%. Theo đó, Trưởng phòng Quản lý Đô thị quận Cầu Giấy chịu trách nhiệm xác nhận hồ sơ, bản vẽ thiết kế kèm theo quyết định phê duyệt để thực hiện quản lý, kiểm tra, giám sát, xây dựng theo quy hoạch và xử lý các trường hợp sai quy hoạch.
Quy định là vậy nhưng thực tế các công trình khi xảy ra vụ cháy đều xây dựng cao từ 8-10 tầng. Trong đó, nhà số 68 Trần Thái Tông xây dựng lên 8 tầng và 1 tum, mật độ xây dựng, chiều cao công trình đều có dấu hiệu sai nghiêm trọng.
Vậy đây có phải là một phần nguyên nhân dẫn đến cháy nổ kinh hoàng khiến 13 người thiệt mạng? Trách nhiệm của lãnh đạo UBND quận Cầu Giấy, Trưởng phòng Quản lý đô thị, lực lượng Thanh tra Xây dựng qua các thời kỳ ở đây là gì? Ai cho phép các công trình tại ô đất D2* - nơi xảy ra vụ cháy được xây dựng như thế?
Khi nỗi đau quá khứ không là bài học cho hiện tại
Sau vụ cháy thảm khốc, nhiều cán bộ, lãnh đạo chủ chốt của quận Cầu Giấy không những thoát án kỷ luật mà còn được điều động, luân chuyển, đảm nhận các chức vụ cao hơn. Cụ thể, ông Dương Cao Thanh là Chủ tịch UBND quận Cầu Giấy không phải nhận một hình thức kỷ luật nào và hiện đang làm Bí thư Huyện ủy Ba Vì.
Và ông Bùi Tuấn Anh, Phó Chủ tịch UBND quận lại không hề phải chịu trách nhiệm mà còn được “chễm trệ” ngồi chức Chủ tịch UBND quận Cầu Giấy thay ông Dương Cao Thanh.
Kể từ khi đảm nhận chức vụ Chủ tịch UBND quận, dưới thời ông Bùi Tuấn Anh, thực trạng quản lý trật tự xây dựng, đô thị, quy hoạch - kiến trúc tại quận Cầu Giấy hiện nay đã bộc lộ nhiều tồn tại, bất cập, yếu kém, phát sinh đơn thư, khiếu kiện vượt cấp.
Các công trình xây dựng mới tại quận Cầu Giấy ngày càng cao hơn và tăng về mật độ xây dựng so với các công trình trước đó.
Nhiều công trình nằm trong Khu đô thị Cầu Giấy có dấu hiệu “vượt rào”, phá vỡ nghiêm trọng quy hoạch đô thị.
Tại Khu đô thị mới Cầu Giấy (phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy, Hà Nội) xuất hiện hàng loạt công trình xây dựng “khủng” có dấu hiệu vi phạm trật tự xây dựng, phá vỡ quy hoạch đã được phê duyệt.
Nói là khu đô thị nhưng những công trình ở đây xuất hiện tình trạng cái cao, cái thấp, thiếu đồng bộ, ảnh hưởng rất lớn tới mỹ quan chung. Nhiều công trình có chiều cao “khủng” lên đến 9 - 10 tầng, lấn át cả các tòa chung cư xung quanh đã thi công xong và đưa vào sử dụng. Ngoài ra, không ít công trình được đang gấp rút hoàn thiện, điều này khiến dư luận hoài nghi có hay không sự “bao che”, chống lưng của chính quyền sở tại.
Trên địa bàn phường Dịch Vọng, hàng loạt biệt thự, nhà liền kề có dấu hiệu vi phạm trật tự xây dựng, phá vỡ quy hoạch vẫn đang thi công rầm rộ.
Với chiều cao “khủng”, kiến trúc độc lạ, công trình 94 - 96 phố Khúc Thừa Dụ “đè bẹp” không gian của các căn nhà xung quanh.
Công trình 31 Trương Công Giai có chiều cao lấn át các công trình liền kề.
Điển hình là các công trình 31 phố Trương Công Giai, 94 - 96 phố Khúc Thừa Dụ có chiều cao lên đến từ 8 - 10 tầng, mật độ xây dựng khủng khiếp, áp đảo về không gian so với các công trình liền kề, lạc lõng về thiết kế, cảnh quan kiến trúc nhưng chủ đầu tư vẫn thản nhiên thi công nhiều tháng nay. Xung quanh công trình, vật liệu xây dựng tràn lan, gây mất mỹ quan đô thị đồng thời không đảm bảo an toàn cho người tham gia giao thông. Suốt thời gian dài, những công trình này thi công nhưng không bị chính quyền phường, quận “sờ gáy”.
Cách đó không xa là các căn biệt thự nằm trong Khu đô thị Dịch Vọng. Cả một dãy biệt thự liền kề nhau nhưng hầu hết không đồng nhất về kiến trúc. Các căn biệt thư này đều cơi nới mở rộng diện tích ban công của căn hộ, đáng chú ý, nhiều chủ sở hữu còn cấy thêm dầm, dựng cột bê tông, ghép cốt pha, xây tường, xây dựng vượt tầng, không đúng với hồ sơ cấp phép và thiết kế đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Bằng mắt thường ai ai cũng có thể nhận thấy sai phạm nghiêm trọng tại các công trình, vậy tại sao UBND phường Dịch Vọng dễ dàng bị “qua mặt”? Liệu có hay không việc “bảo kê”, “chống lưng” cho tình trạng vi phạm trật tự xây dựng diễn ra tràn lan mà không bị xử lý hoặc chỉ bị xử lý “trên giấy”?
Tòa nhà London Hotel và nhiều công trình khác có chiều cao lấn át cả khu chung cư cao tầng bên cạnh.
Tầm nhìn quy hoạch quyết định tương lai đô thị, nhưng với thực trạng xây dựng hiện nay tại quận Cầu Giấy đã đi quá xa so với quy hoạch ban đầu. Bởi lẽ, theo Quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 được UBND Thành phố Hà Nội phê duyệt, các ô đất tại Khu đô thị mới Cầu Giấy (phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy) được dành thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất gồm D2, D4, D5, D6, D7, D11, D13, D18, D21, D23; đây là vị trí được quy hoạch xây dựng biệt thự, nhà vườn.
Biệt thự trong khu đô thị này phải tuân thủ các tiêu chí: Có diện tích 200-300m2, mật độ xây dựng 50-60%, chiều cao 3 tầng, chỉ giới xây dựng lùi 3m so với chỉ giới đường đỏ. Trước khi tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất, UBND Thành phố Hà Nội điều chỉnh quy hoạch các lô đất biệt thự diện tích 200 - 300m2/lô thành các lô đất nhà vườn diện tích khoảng 150m2/lô, nhưng vẫn giữ nguyên tiêu chuẩn về chiều cao, mật độ xây dựng nhằm giữ gìn cảnh quan và môi trường cho khu đô thị.
Các căn biệt thự nằm trong Khu đô thị Dịch Vọng bị cải tạo, sửa chữa vô tội vạ khiến bộ mặt của cả khu đô thị bị biến dạng nghiêm trọng.
Có thể thấy, để xảy ra tình cảnh bi đát nêu trên không thể tách rời trách nhiệm chính của các lãnh đạo quận Cầu Giấy, khiến dư luận đang bức xúc, hoài nghi về năng lực quản lý địa bàn của các lãnh đạo quận này? Phải chăng vì yếu kém trình độ, thiếu chuyên môn, nghiệp vụ nên lãnh đạo UBND quận Cầu Giấy và UBND các phường trực thuộc đang phải “mặc chiếc áo quá rộng”?
Ngoài ra, cũng cần làm rõ, có hay không việc cán bộ, đảng viên “đứng sau” các công trình có dấu hiệu sai phạm này? Tiếp tay hoặc trực tiếp can thiệp, tác động để cho công trình sai phạm không bị xử lý? Tại sao những công trình này lại có thể “trơ trẽn” đứng trên pháp luật, phớt lờ dư luận được như vậy hay chỉ cần có quyền, có tiền thì họ muốn làm gì thì làm?
Tại Phiên họp thứ 12 Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng tổ chức ngày 31/7/2017, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh “Lò nóng lên rồi thì củi tươi vào cũng phải cháy”. Đây là một hình tượng rất sống, rất hay và rất thực tế. Nó thể hiện sự kiên quyết không thể gì lay chuyển của Tổng Bí thư, trong cuộc đấu tranh chống tham nhũng hiện nay.
Ngày 3/10/2017, Ban chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Quyết định số 99-/QĐ/TW hướng dẫn khung để cấp ủy, tổ chức Đảng trực thuộc Trung ương tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Trong đó, nêu rõ nội dung, hình thức công khai, để nhân dân biết và trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức Đảng. Công khai kết luận kiểm tra, thanh tra, kết quả giải quyết những vấn đề bức xúc của tổ chức và nhân dân…
Liên quan đến các vụ việc này, đã đến lúc Thành ủy, UBND Thành phố Hà Nội, Ủy ban Kiểm tra Thành ủy, Sở Xây dựng, Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Thanh tra Thành phố, Quận ủy, UBND quận Cầu Giấy cần khẩn trương vào cuộc, tiếp tục làm rõ, xác định và xử lý trách nhiệm của các cán bộ, đối tượng có liên quan trong vấn đề buông lỏng quản lý trật tự xây dựng, quy hoạch, kiến trúc trên địa bàn quận Cầu Giấy. Đồng thời công khai kết quả xử lý kiểm điểm cán bộ qua các thời kỳ để xảy ra tình trạng xây dựng có dấu hiệu sai phép, sai quy hoạch dẫn đến hệ lụy nghiêm trọng khiến 13 người thiệt mạng.
Hai là, nhiều ý kiến cho rằng, cần mạnh tay hơn nữa trong xử lý các công trình vi phạm trật tự xây dựng như cắt điện, cắt nước, cưỡng chế phá dỡ và phải làm quyết liệt chứ không làm nửa vời.
Đối với các trường hợp vi phạm nhiều lần, mức độ vi phạm nghiêm trọng, có dấu hiệu trục lợi, gây ảnh hưởng xấu đến quy hoạch chung, gây mất an ninh trật tự trên địa bàn… lãnh đạo các tỉnh, thành phố cần chỉ đạo lực lượng chức năng khẩn trương xác minh, xử lý, thậm chí cá nhân, chủ thể vi phạm có thể phải chịu những chế tài nặng hơn ở khung pháp luật hình sự.
Ba là, việc xây dựng không phép, trái phép phải cần phải được phát hiện xử lý ngay, không để dây dưa, kéo dài với phương châm lấy dân làm gốc, các cấp chính quyền, hệ thống Mặt trận, các đoàn thể chính trị - xã hội ở cơ sở, lực lượng chuyên trách cần có cơ chế phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ. Mặt khác, cán bộ, công chức, đảng viên phải làm đúng chức trách và nếu làm sai phải chịu trách nhiệm và bị xử lý.
Tạp chí Mặt trận sẽ tiếp tục thông tin về tình trạng sai phạm xây dựng, quy hoạch, sử dụng đất sai mục đích tràn lan trên địa bàn quận Cầu Giấy trong suốt thời gian dài vừa qua, tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ, đe doạ tính mạng, tài sản của người dân mà cử tri hết sức lo lắng!
(*) Bài viết nhằm hưởng ứng Giải báo chí toàn quốc “Báo chí với công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí” lần thứ ba, năm 2020-2021 do Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức.
Phan Anh Tuấn
(Mặt trận) - Những tháng gần đây, người dân tổ dân phố 40 + 41 (nay là tổ 38 + 39), phường Yên Hòa, quận...
(Mặt trận) - Ai cũng có quyền được sống trong môi trường trong sạch, lành mạnh, tuy nhiên những vụ việc làm ảnh hưởng đến...