Công nghệ nano - Bioreactor làm sạch sông Tô Lịch. Ảnh: Thanh Hải
JVE chưa từng tuyên bố từ bỏ xử lý ô nhiễm, cải tạo sông Tô Lịch
Trước thông tin mới đây, ông Hoàng Cao Thắng - PGĐ Sở Xây dựng Hà Nội nói rằng "JVE đã từ bỏ việc xử lý sông Tô Lịch", đại diện JVE khẳng định phát ngôn đó là không chính xác. "JVE chưa từng có phát ngôn hay có công văn nào nói rằng chúng tôi từ bỏ việc xử lý ô nhiễm, cải tạo sông Tô Lịch và qua đây chúng tôi khẳng định, ông Hoàng Cao Thắng - PGĐ Sở XD Hà Nội không phải là "người phát ngôn" của JVE".
Theo một số người dân, việc chuyên gia Nhật Bản giúp xử lý hết mùi hôi thối của sông Tô Lịch là rất đáng quý. Họ phải bỏ công sức, tiền bạc, thời gian với mong muốn làm sạch, đẹp sông Tô Lịch, vì thế những tranh cãi hay thái độ họ nhận lại từ các cơ quan chức năng của Hà Nội như trên là rất đáng tiếc.
Đơn vị Nhật Bản, JVE đang chuẩn bị báo cáo đề án cải tạo tổng thể sông Tô Lịch
Vừa qua, các đơn vị liên quan của Hà Nội đã tiến hành động thổ gói thầu xây dựng hệ thống cống gom nước thải dọc sông Tô Lịch. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, hiện nay sông Tô Lịch có 2 nguồn gây ô nhiễm:
+ Nguồn ô nhiễm do nước thải ở bên ngoài: Đã có dự án xây dựng cống ngầm thu gom nước thải đưa về nhà máy xử lý nước thải tập trung.
+ Nguồn ô nhiễm ở bên trong: Theo đánh giá của chuyên gia Nhật Bản, ngay cả việc khoan cống ngầm thu gom nước thải dọc sông Tô Lịch thì cũng mới giải quyết được ô nhiễm ở bên ngoài, còn phần bên trong đã và đang bị ô nhiễm ở bên trong thì chưa xử lý được. Nếu việc xây cống bao thu gom nước thải đó làm trước khi sông Tô Lịch bị ô nhiễm (như trước khi cơ thể sống bị ung thư) thì có thể chỉ cần thu gom nước thải ở bên ngoài là đã xử lý được ô nhiễm, tuy nhiên việc xây cống bao thu gom nước thải được thực hiện sau khi sông Tô Lịch bị ô nhiễm (như kiểu sau khi cơ thể sống đã bị ung thư, đã hình thành tế bào ung thư ở bên trong) thì chỉ thu gom thôi là chưa đủ vì không tác động xử lý ở bên trong thì không thể hết được ô nhiễm (tức không thể hết được ung thư ở bên trong), nếu như không có giải pháp như áp dụng công nghệ sục khí nano Nhật Bản để phân hủy toàn bộ chất hữu cơ ô nhiễm nổi váng trên bề mặt, phân hủy tầng bùn hữu cơ ở đáy và phân hủy tận gốc các yếu tố gây ra mùi hôi thối bốc lên là các khí độc như H2S, NH3, CH4.
Ngoài ra, chuyên gia cũng lo ngại về việc bổ cập cấp nước cho sông Tô Lịch sau khi đã thu gom hết nước thải theo cách mà các đơn vị của Hà Nội đưa ra bằng cách bổ cập nước từ Hồ Tây hay giải pháp bổ cập nước sau xử lý tại Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá qua kênh dẫn N1, N2 trước thượng lưu đập Thanh Liệt khoảng 5km bằng phương pháp đóng cửa đập Thanh Liệt để dâng nước sau xử lý lên mức nước khống chế làm cho sông Tô Lịch có tác dụng trữ nước như một "Hồ dài cảnh quan - hồ Tô Lịch". Theo một số chuyên gia, khi đó nước trong "hồ Tô Lịch" sẽ không được lưu thông, nước tĩnh và tù túng, từ đó phát sinh ô nhiễm và biến thành một "hồ tù" nếu như không có giải pháp sục khí nano để xử lý tận gốc chất ô nhiễm hữu cơ, mùi hôi thối do các khí độc như H2S, NH3, CH4 tích tụ trong tầng bùn đáy ở cả bên trong "hồ Tô Lịch" thì vẫn không hết được ô nhiễm.
Trước tình hình đó, hiện nay phía đơn vị Nhật Bản đang xây dựng phương án xử lý tổng thể kết hợp giữa cả việc thu gom nước thải bên ngoài bằng cống ngầm hiện nay và giải pháp xử lý triệt để tận gốc ô nhiễm (ung thư) ở bên trong „cơ thể sống“ của sông Tô Lịch. Từ đó, phía Nhật Bản sẽ báo cáo lãnh đạo Thành ủy Hà Nội về Dự án cải tạo sông Tô Lịch thành một khu thăm quan du lịch đẹp và ý nghĩa như dòng suối Cheonggyecheon giữa lòng thủ đô Seoul, Hàn Quốc.
Do đại dịch Covid-19, đơn vị Nhật Bản chưa thể sang Việt Nam và báo cáo
Về thông tin tài liệu liên quan mà các cơ quan của Hà Nội yêu cầu, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, nên các chuyên gia Nhật Bản chưa thể nhập cảnh vào Việt Nam và tiến hành các nội dung như đã đề cập. JVE không có thẩm quyền thay thế phía đơn vị Nhật Bản để hoàn thành các yêu cầu mà các cơ quan của Hà Nội đưa ra.
Về việc Hà Nội hoài nghi công nghệ nano và giao xử lý một ao tù
Do gặp nhiều rào cản trong việc thực hiện làm sạch sông Tô Lịch, nên thay vì chứng minh giảm mùi hôi thối và phân hủy chất hữu cơ tại một ao tù như đề nghị của Hà Nội, phía đơn vị Nhật Bản đã được một địa phương khác mời và thực hiện xử lý tại một nơi mà nồng độ ô nhiễm và mùi hôi thối gấp hàng chục lần ô nhiễm của một ao tù thông thường như đề xuất của Hà Nội (cụ thể chi tiết ở dưới).
Ảnh trước xử lý, mùi hôi thối ở điểm xử lý này rất nồng nặc (chỉ số mùi: 999)
Ảnh trước xử lý, chất hữu cơ váng xanh nổi kín mặt hồ Trung Hòa.
Sau xử lý 2 tuần, toàn bộ lượng chất hữu cơ váng xanh tại điểm xử lý này đã bị phân hủy.
Trước khi áp dụng công nghệ nano mùi tại bờ hồ Trung Hòa là rất nồng nặc, nhưng chỉ sau 3 ngày vận hành hệ thống máy nano thì mùi tại khu vực xử lý đo bằng thiết bị đo mùi chuyên dụng của Nhật Bản đã giảm mạnh theo từng ngày. Sau khoảng 10 ngày thì giá trị mùi đã giảm nhiều nhất khoảng 1.000 lần (999 giảm về 1), mùi đã giảm rõ rệt cả về cảm quan lẫn định lượng qua con số thực tế. Ngoài ra, toàn bộ chất ô nhiễm hữu cơ đã bị phân hủy, các chỉ số COD, BOD5... đạt quy chuẩn cho phép.
Mùi hôi thối phát sinh từ đâu và tại sao sục khí nano lại hết mùi nhanh chóng?
Trao đổi với chúng tôi, chuyên gia kỹ thuật của JVE cho biết: “Nước thải mới chảy đến không phải là tác nhân gây ra mùi hôi thối ngay. Mà căn nguyên mùi hôi thối là do chất hữu cơ, lớp bùn tầng đáy tích tụ trong môi trường yếm khí và sinh ra các khí độc như H2S, NH3, CH4 và chính các khí này bốc lên tạo ra mùi hôi thối và bọt sủi tăm lên mặt nước.
Do vậy, không phải cứ sục khí đưa oxy vào bằng máy sục khí thông thường là khử được mùi hôi thối mà mấu chốt nằm ở chỗ chúng ta đưa oxy vào nhưng oxy đó phải tồn tại lâu được dưới tầng đáy thì mới phân hủy được các khí gây ra mùi ở trên.
+ Sục khí thông thường: Tạo ra bọt khí to chỉ tồn tại khoảng 5 giây là nổi lên mặt nước và vỡ ra. Do vậy, bọt khí oxy thông thường không tồn tại ở dưới đáy được nên không phản ứng được với các khí gây ra mùi hôi hối ở tầng bùn đáy. Do vậy, nếu sục khí thông thường (như tại một địa phương ở miền Trung đã làm tại một hồ) thì càng sục càng hôi thối vì các khí độc chưa được phân hủy và và bay lên.
+ Sục khí nano: Tạo ra bọt khí siêu nhỏ kích thước nano (đường kính <50nm), tồn tại tối thiểu 8 tiếng (tức thời gian tồn tại lâu gấp 5.760 lần so với bọt khí thông thường) trong tầng bùn đáy và phân hủy các khí độc như H2S, NH3, CH4 tức thì, do vậy hiệu quả xử lý mùi rất nhanh chỉ trong một vài ngày và càng sục càng hết mùi hôi thối.
Mô phỏng so sánh sự khác nhau giữa sục khí thông thường và sục khí nano
Trước đó, dự án thí điểm làm sạch sông Tô Lịch bằng công nghệ Nano-Bioreactor bắt đầu từ giữa tháng 5/2019 trên đoạn sông 300 m. Công nghệ này gồm hai yếu tố là máy sục khí nano tạo ra oxy trực tiếp kích hoạt vi sinh vật; các tấm vật liệu bioreactor là chất xúc tác, cung cấp giá thể, tạo môi trường sống cho vi sinh vật. Hai yếu tố kết hợp thúc đẩy quá trình tự làm sạch nước, phân hủy bùn.
Sau gần 6 tháng, các thiết bị phục vụ thí điểm đã được tháo dỡ. Đơn vị tổ chức thí điểm công bố đạt được một số mục tiêu quan trọng như: xử lý mùi hôi thối; phân hủy một phần bùn hữu cơ tồn đọng lâu năm dưới lòng sông; bảo tồn hệ sinh thái…
Văn Đông