Công cuộc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực do Đảng ta khởi xướng đã có nhiều chuyển biến tích cực, đạt được nhiều bước tiến quan trọng chiến lược và khá toàn diện. Đây là thành quả của sự chỉ đạo quyết liệt của Trung ương, sự vào cuộc đồng bộ của các ban, bộ, ngành, địa phương; sự đồng tình, ủng hộ của Nhân dân, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân vào công cuộc đổi mới và phát triển đất nước, làm cho vị thế và uy tín của Việt Nam ngày càng được củng cố và nâng cao trên trường quốc tế.

Trong hơn 10 năm qua đã ghi dấu thắng lợi nổi bật của Đảng ta trong cuộc đấu tranh quyết liệt phòng, chống tham nhũng, cho thấy triển vọng, khả năng mở ra một giai đoạn mới, từng bước đẩy lùi và quyết tâm tiến tới đánh thắng “giặc nội xâm”.

Nhìn lại công tác phòng, chống tham nhũng từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng đến nay, đã thi hành kỷ luật 91 cán bộ diện Trung ương quản lý, trong đó có 17 Ủy viên, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, 23 sĩ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang (tăng gần 2 lần so với nửa đầu nhiệm kỳ Đại hội XII). Ngành Thanh tra, Kiểm toán đã kiến nghị thu hồi, xử lý tài chính hơn 340.000 tỷ đồng (tăng hơn 2 lần so với nửa đầu nhiệm kỳ Đại hội XII), hơn 1.700 ha đất; kiến nghị xử lý trách nhiệm đối với hơn 6.600 tập thể và gần 18.000 cá nhân.

Các cơ quan chức năng đã chuyển gần 1.200 vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật (tăng gần 2 lần so với cả nhiệm kỳ Đại hội XII). Điểm mới trong nhiệm kỳ này là, thực hiện chủ trương của Trung ương, cấp ủy, tổ chức Đảng, cơ quan chức năng đã kiên quyết làm rõ trách nhiệm chính trị của người đứng đầu, cán bộ lãnh đạo, quản lý để xảy ra tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng trong lĩnh vực được giao quản lý, phụ trách; trên cơ sở đó, khuyến khích cán bộ từ chức, xin thôi chức vụ, kịp thời miễn nhiệm, thay thế những cán bộ bị kỷ luật, năng lực hạn chế, uy tín giảm sút.

Đến nay, Trung ương đã xem xét cho thôi giữ chức vụ, nghỉ công tác, bố trí công tác khác đối với 15 cán bộ diện Trung ương quản lý; các địa phương đã cho từ chức, miễn nhiệm, nghỉ công tác, bố trí công tác khác gần 150 trường hợp sau khi bị kỷ luật, trong đó có 4 cán bộ diện Trung ương quản lý, 65 cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ tỉnh ủy, thành ủy quản lý¹.

Tại phiên họp của Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực diễn ra ngày 10/5/2023, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu rõ, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đã được tiến hành rất bài bản, đúng chức năng, nhiệm vụ, thận trọng, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể đó là ai.

Nhiều nơi đã làm tốt, không ỷ lại cấp trên và gương mẫu thực hiện, thể hiện sự thống nhất “trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt”; phối hợp ngày càng nhịp nhàng, chặt chẽ, hiệu quả hơn, thật sự đã trở thành phong trào, xu thế không thể đảo ngược².

Khẳng định quyết tâm của người đứng đầu Đảng ta và sự phấn khởi, tin tưởng của Nhân dân, cũng như dư luận quốc tế hoan nghênh những thành công của Việt Nam trong tình hình thế giới diễn biến rất phức tạp, khó lường.

Hội nghị quán triệt, triển khai thực hiện các quy định mới ban hành của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về công tác tổ chức xây dựng Đảng ngày 26/7. (Ảnh minh họa - Nguồn: TTXVN)

Mới đây, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 114-QĐ/TW ngày 11/7/2023 (thay thế cho Quy định số 205-QĐ/TW) về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ. Quy định trên được kỳ vọng như “nắm đấm thép”, “mũi nhọn” dùng để xuyên phá những lô cốt được cố thủ bởi những “kẻ” có tham vọng củng cố quyền lực bằng cách đưa người thân, phe nhóm của mình vào bộ máy lãnh đạo, hòng hậu thuẫn cho kế hoạch thâu tóm quyền lực, lợi ích, lũng đoạn công tác cán bộ của Đảng.

Thực tế này đòi hỏi hệ thống chính trị phải trung thực, dũng cảm, thẳng tay loại bỏ những con sâu mọt, cơ hội chính trị, sống kí sinh vào bộ máy công quyền; minh bạch hóa việc quy hoạch, quy trình bổ nhiệm cán bộ để dân biết, dân kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy rằng: Một khi đã có đường lối cách mạng đúng đắn thì cán bộ là khâu quyết định. Người viết: “Muốn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”, “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”³.

Công tác cán bộ được coi là cái gốc của mọi công việc, “muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”. Gốc có vững, cây mới xanh tươi, bền vững. Do vậy, Quy định 114-QĐ/TW ra đời vừa có tính kế thừa quy định trước đó về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ, vừa bổ sung những điểm mới chi tiết, rõ ràng và đầy đủ hơn.

Đặc biệt, việc ban hành Quy định 114-QĐ/TW trong thời điểm hiện nay là rất kịp thời, phù hợp, được cán bộ, đảng viên, Nhân dân đồng tình ủng hộ và đặt nhiều kỳ vọng. Bởi những vụ việc tham nhũng, tiêu cực xảy ra trong thời gian qua như vụ Việt Á, “Chuyến bay giải cứu” khiến người dân không khỏi băn khoăn, lo lắng, đặt ra những câu hỏi, hoài nghi trong công tác đánh giá, lựa chọn cán bộ. Trong các vụ việc nổi cộm nêu trên đã có hàng loạt cán bộ bị kỷ luật, hoặc thôi chức để nhận trách nhiệm chính trị, trong đó có đến 3 Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII bị xử lý hình sự.

Quy định 114-QĐ/TW cũng làm cơ sở, căn cứ để xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt là cán bộ cấp chiến lược theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng. Đồng thời, thể hiện quyết tâm chính trị của Đảng, Nhà nước về kiểm soát quyền lực trong hệ thống chính trị và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.

Quy định 114-QĐ/TW góp phần hiện thực hóa văn kiện Đại hội XIII của Đảng về công tác cán bộ và kiểm soát quyền lực cũng như phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Cụ thể, so với Quy định số 205-QĐ/TW, Quy định 114-QĐ/TW có sự kế thừa và phát triển, bổ sung nhiều nội dung mới để đồng bộ với các quy định và tình hình hiện nay về công tác cán bộ, kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực với những điểm mới cơ bản.

Quy định mới đã làm rõ các khái niệm về quyền lực trong công tác cán bộ và thế nào là kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, cũng như người có quan hệ gia đình gồm những ai theo quy định của pháp luật.

Theo đó: "Quyền lực trong công tác cán bộ là thẩm quyền của tổ chức, cá nhân trong các khâu liên quan đến công tác cán bộ, gồm: Tuyển dụng, đánh giá, lấy phiếu tín nhiệm, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, tuyển chọn, bố trí, phân công, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, giới thiệu ứng cử, tái cử, chỉ định, điều động, luân chuyển, biệt phái; phong, thăng, giáng, tước quân hàm; cho thôi giữ chức vụ, thôi làm nhiệm vụ đại biểu Quốc hội, hội đồng nhân dân; tạm đình chỉ, đình chỉ chức vụ, cho từ chức, miễn nhiệm, cách chức; khen thưởng, kỷ luật; kiểm tra, giám sát, giải quyết khiếu nại, tố cáo; thực hiện chế độ, chính sách đối với cán bộ và bảo vệ chính trị nội bộ.

Kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ là việc sử dụng cơ chế, biện pháp nhằm bảo đảm thực hiện nghiêm nguyên tắc, quy định, quy trình, quy chế, quyết định về công tác cán bộ và phòng ngừa, ngăn chặn, phát hiện, xử lý các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ".

Quy định này quy định rõ các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ. Theo đó, có 19 hành vi được xác định là hành vi tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ, gồm ba nhóm chính: Hành vi lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn; Hành vi chạy chức, chạy quyền và các hành vi tiêu cực khác.

Quy định 114-QĐ/TW siết chặt hơn nữa quy trình công tác cán bộ, đặt ra yêu cầu rất cao về trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan nhằm bảo đảm xây dựng được đội ngũ cán bộ thật sự có phẩm chất, năng lực, uy tín ngang tầm nhiệm vụ.

Theo Quy định số 114-QĐ/TW, hành vi lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn được quy định rất cụ thể, chi tiết. Đó là dùng uy tín, ảnh hưởng của bản thân và người có quan hệ gia đình gợi ý, tác động, gây áp lực để người khác quyết định, chỉ đạo, tham mưu, đề xuất, nhận xét, đánh giá, biểu quyết, lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu giới thiệu nhân sự, bỏ phiếu bầu theo ý mình.

Đó cũng việc để người có quan hệ gia đình, người có mối quan hệ thân quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn, uy tín của bản thân tác động, thao túng, can thiệp vào các khâu trong công tác cán bộ. Đó là việc lồng ghép ý đồ cá nhân khi thực hiện các khâu trong công tác cán bộ vì động cơ, mục đích vụ lợi hoặc có lợi cho nhân sự trong quá trình thực hiện công tác cán bộ. Đó là chỉ đạo, tham mưu các khâu trong công tác cán bộ đối với nhân sự không đủ điều kiện, tiêu chuẩn…

Quy định 114-QĐ/TW nói rõ không được bố trí người có quan hệ gia đình đồng thời đảm nhiệm các chức danh thành viên trong cùng Ban Thường vụ cấp ủy, Ban cán sự Đảng, Đảng đoàn; tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị; không bố trí người có quan hệ gia đình đồng thời là người đứng đầu và cấp phó của người đứng đầu trong cùng địa phương, cơ quan, đơn vị; không bố trí người có quan hệ gia đình đồng thời đứng đầu các cơ quan ở 13 ngành gồm nội vụ, thanh tra, tài chính, ngân hàng, thuế, hải quan, công thương, kế hoạch và đầu tư, tài nguyên và môi trường, quân đội, công an, tòa án, viện kiểm sát ở Trung ương hoặc cùng cấp ở một địa phương, cũng sẽ không được bố trí đảm nhiệm các chức danh liên quan nếu có mối quan hệ gia đình.

Có thể khẳng định với việc ban hành Quy định 114-QĐ/TW ngày 11/7/2023 của Bộ Chính trị, các quy trình về công tác cán bộ ngày càng thống nhất, đồng bộ. Điều này sẽ khắc phục được tình trạng lạm quyền, lợi dụng quyền lực, thao túng trong công tác cán bộ; sử dụng quyền lực được giao để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc bao che, tiếp tay cho tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ gây bức xúc trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân như đã từng xảy ra trong nhiều năm qua.

Đại hội XIII của Đảng xác định: “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Hoàn thiện thể chế, quy định về công tác cán bộ, tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí, cơ chế đánh giá cán bộ. Xây dựng đội ngũ cán bộ, trước hết là người đứng đầu có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức trong sáng, năng lực nổi bật, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, dám hành động vì lợi ích chung, có uy tín cao và thực sự tiên phong, gương mẫu, là hạt nhân đoàn kết; cán bộ, đảng viên phải thực hiện trách nhiệm nêu gương theo phương châm chức vụ càng cao càng phải gương mẫu, nhất là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương”.

Bên cạnh đó, Đại hội XIII của Đảng xác định: “Xây dựng quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác cán bộ và quản lý cán bộ; thực hiện tốt quy định về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, chống chạy chức, chạy quyền; xử lý nghiêm minh, đồng bộ kỷ luật Đảng, kỷ luật hành chính và xử lý bằng pháp luật đối với cán bộ có vi phạm, kể cả khi đã chuyển công tác hoặc nghỉ hưu”. Công tác cán bộ luôn được Đảng ta quan tâm một cách xứng tầm, thực sự là công việc “then chốt của then chốt”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng của cán bộ và công tác cán bộ. Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên quan điểm: “Đảng ta là Đảng của giai cấp, đồng thời cũng là của dân tộc, không thiên tư, thiên vị. Đảng không lo riêng cho một đồng chí nào hết. Đảng lo việc cho cả nước”. Do vậy, phải phòng và chống chủ nghĩa cá nhân. Người yêu cầu những người làm công tác cán bộ trước hết phải tự biết mình, vì: “Đã không tự biết mình thì khó mà biết người, vì vậy, muốn biết đúng sự phải trái ở người ta, thì trước hết phải biết đúng sự phải trái của mình. Nếu không biết sự phải trái ở mình, thì chắc chắn không thể nhận rõ người cán bộ tốt hay xấu.

Người ta thường phạm những chứng bệnh: 1. Tự cao tự đại; 2. Ưa người ta nịnh mình; 3. Đem lòng yêu, ghét của mình mà đối với người; 4. Đem một cái khuôn khổ nhất định, chật hẹp mà lắp vào tất cả mọi người khác nhau. Phạm vào một trong bốn bệnh đó thì cũng như mắt đã mang kính có màu, không bao giờ thấu rõ cái mặt thật của những cái mình trông. Muốn biết rõ cán bộ, muốn đối đãi một cách đúng đắn các hạng người, trước hết phải sửa những khuyết điểm của mình".

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Vấn đề cán bộ là một vấn đề rất trọng yếu, rất cần kíp”. Hiện nay, nếu xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt thì công tác cán bộ là khâu then chốt của nhiệm vụ then chốt vì chất lượng của công tác cán bộ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đội ngũ cán bộ. Để nâng cao chất lượng công tác cán bộ, người tham gia vào công tác cán bộ phải có trí tuệ, công tâm, khách quan “càng ít khuyết điểm thì xem xét cán bộ càng đúng”⁴.

Công tác cán bộ là một khâu rất quan trọng, “Là nguyên nhân của mọi nguyên nhân, là gốc của mọi công việc, then chốt của then chốt” (lời Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng), song lâu nay vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế chậm được khắc phục. Một trong những nguyên nhân đó là chưa xác lập đúng đắn vị trí, phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu trong công tác này⁵.

Để kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ cần tập trung thực hiện tốt các giải pháp cơ bản sau:

Một là, để kiểm soát quyền lực đạt được hiệu lực, hiệu quả thì vấn đề đặt ra là phải cụ thể hóa nguyên tắc, công cụ kiểm soát quyền lực thành những cơ chế, thiết chế cụ thể. Dù chỉ có “một con sâu đã làm rầu nồi canh”, những con sâu sẽ làm ảnh hưởng đến uy tín cả ngành, cả tập thể.

Do đó, cấp thiết đòi hỏi phải có sự kiểm soát giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp gồm: Chức năng giám sát tối cao của Quốc hội; Chức năng thanh tra của Thanh tra Chính phủ; Hoạt động kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước; Hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội.

Hai là, căn bệnh “cục bộ, bè phái” trong công tác cán bộ hiện nay biểu hiện hết sức tinh vi, gắn chặt với những căn bệnh “chạy chức, chạy quyền”, lợi dụng, lạm dụng quyền hạn, chủ nghĩa cá nhân, quan liêu, tham nhũng. Để ngăn chặn, xử lý dứt điểm tình trạng “địa phương hóa Trung ương”, “lợi ích nhóm”, đề cao cá nhân, độc đoán, chuyên quyền, kéo bè, kéo cánh cần phải đổi mới công tác lãnh đạo, chỉ đạo và các khâu, bước, quy trình công tác cán bộ.

Trên thực tế, tình trạng “cục bộ, bè phái” đã tiềm ẩn nguy cơ gây mất đoàn kết nội bộ. Vì vậy, để người tài thực sự được trọng dụng thì họ phải được sự tôn trọng, có hình thức đãi ngộ xứng đáng, có điều kiện làm việc và phát triển đầy đủ. Có như vậy, người tài mới yên tâm để tận tâm, tận lực đóng góp cho cơ quan, đơn vị và cho xã hội.

Vấn đề này đòi hỏi người đứng đầu phải thực sự quan tâm, có phương cách để người tài vượt lên trên những ganh ghét, đố kị nhỏ nhen của lợi ích nhóm, nạn bè phái, những tư duy bảo thủ, cố hữu trong các cơ quan, đơn vị.

Mặt khác, người đứng đầu phải am hiểu về công tác cán bộ, có tư duy đột phá, tầm nhìn chiến lược, khả năng thuyết phục, thu phục các thành viên khác ủng hộ các quan điểm của mình, đồng thời sẵn sàng chịu trách nhiệm cá nhân về các quyết định trong công tác cán bộ, không để xảy ra tình trạng “quay xe”, đảo chiều quyết định trong công tác cán bộ chỉ vì dư luận, tin đồn thất thiệt hay tư tưởng dĩ hòa vi quý, nể nang trong công tác cán bộ.

Ba là, trong bối cảnh hiện nay, vai trò giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là rất quan trọng. Để làm tốt vai trò trên, hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần phải gương mẫu, đi đầu trong vấn đề “dẹp loạn” bè phái, cục bộ. Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam quy định Mặt trận và các tổ chức thành viên thực hiện giám sát, phản biện xã hội, trong đó có giám sát các cơ quan quyền lực của Nhà nước. Giám sát, phản biện phải gắn với trách nhiệm của người đứng đầu nếu xảy ra tồn tại, khuyết điểm.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của Nhân dân. Nhân dân chính là “tai mắt” và có quyền tham gia vào việc giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước. Do vậy, Mặt trận Tổ quốc các cấp cần phát huy hơn nữa sức mạnh, góp phần làm trong sạch đội ngũ cán bộ, đảng viên, tham gia xây dựng các tổ chức cơ sở đảng, toàn Đảng luôn đoàn kết, thống nhất, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức.

Bốn là, mỗi cán bộ, đảng viên nếu còn có tư tưởng “cục bộ, bè phái” thì phải tự điều trị được thói “ganh ghét, đố kỵ” trong bản thân mình. Tích cực học tập nâng cao trình độ, lý luận, kiên trì bền bỉ rèn luyện bản lĩnh chính trị, đạo đức lối sống, nên chân thành, trung thực, cởi mở với chính mình, với tập thể.

Phải biết khiêm nhường lắng nghe, tiếp nhận những điều hay, lẽ phải vì lợi ích chung, nhưng cũng phải biết đấu tranh trước cái xấu, cái tồn tại; biết chia sẻ, động viên kịp thời với kết quả, thành tích nổi bật của đồng chí, đồng đội; biết nâng niu những việc đồng chí đã làm tốt, đã cống hiến cho tập thể; biết trân trọng, khuyến khích những ý tưởng, giải pháp hay mà đồng nghiệp nỗ lực tạo ra. Đây cũng là một cách để phòng ngừa, ngăn chặn thói “ganh ghét đố kỵ” nảy sinh trong mỗi con người⁶.

Năm là, phải kiểm soát quyền lực một cách thực sự, chặt chẽ, kết hợp kiểm soát từ bên trong và kiểm soát từ bên ngoài; chống chạy chức, chạy quyền, chủ nghĩa cá nhân, cục bộ địa phương, họ hàng trong công tác cán bộ. Đồng thời, cần có cơ chế và chú trọng phát huy vai trò của Nhân dân trong hoạt động giám sát thông qua các tổ chức, đoàn thể chính trị - xã hội. Đây là một trong những kênh, biện pháp rất quan trọng góp phần ngăn chặn tình trạng “cục bộ, bè phái” trong công tác cán bộ.

Chú thích:

1. https://www.qdnd.vn/chinh-tri/tin-tuc/thong-bao-ket-qua-phien-hop-thu-24-ban-chi-dao-trung-uong-ve-phong-chong-tham-nhung-tieu-cuc-738936

2.  https://bocongan.gov.vn/tin-tuc-su-kien/chi-dao-dieu-hanh/tong-bi-thu-nguyen-phu-trong-tiep-tuc-phong-chong-tham-nhung-tieu-cuc-quyet-liet-hieu-qua-hon-d24-t35104.html

3. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự Thật, xuất bản lần thứ 3, H, 2011, t.5, tr. 309.

4.  Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.5, tr.313, 277, 257, 279.

5.  Bài viết “Phát huy vai trò người đứng đầu trong công tác cán bộ”, tác giả Phạm Thị Vui, đăng Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, ngày 31/1/2018.

6.  Bài viết ““Ganh ghét, đố kỵ”: Căn nguyên của mất đoàn kết nội bộ”, tác giả Nguyễn Văn Tuấn, đăng Báo Điện tử Quốc phòng Thủ đô, ngày 9/9/2021.

Vũ Văn Tiến -  Tiến sĩ, Trưởng Ban Tuyên giáo,

cơ quan Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam