Nhà thầu bị động vì đơn vị tư vấn lựa chọn các điểm mỏ chưa phù hợp thực tế

Theo Thanh tra Chính phủ, DA thành phần đầu tư xây dựng đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45 qua địa bàn hai tỉnh Ninh Bình và Thanh Hóa do Bộ GTVT làm chủ đầu tư. Thời gian đầu thi công DA thiếu nguồn vật liệu đắp nền đường: tại tỉnh Ninh Bình có 02 điểm mỏ (được lựa chọn khi khảo sát) không đủ trữ lượng đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật; tại địa bàn tỉnh Thanh Hoá, các điểm mỏ có công suất khai thác thấp, không đáp ứng được nhu cầu vật liệu khối lượng lớn của DA trong thời gian ngắn. Việc thiếu nguồn vật liệu đắp nền đường đã ảnh hưởng tiến độ DA tại một số thời điểm.

Thông báo kết luận tiếp tục chỉ ra một loạt bất cập của DA liên quan đến Bộ GTVT- chủ đầu tư DA (đại diện là Ban QLDA Thăng Long) và nhà thầu thi công. Cụ thể: “Công tác điều tra, khảo sát, đánh giá trữ lượng, chất lượng của các mỏ vật liệu phục vụ DA chưa chưa đáp ứng yêu cầu thực tế xây dựng, tỷ lệ sai số lớn, số mỏ theo khảo sát là 37 nhưng thực tế thi công chỉ có 17 mỏ cung cấp được vật liệu cho DA (tỷ lệ 46%), còn 20 mỏ không cung cấp được vật liệu (nguyên nhân do không đáp ứng được tiêu chuẩn kỹ thuật, không còn trữ lượng, chưa được cấp phép, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng….);

Nhiều điểm mỏ tại tỉnh Thanh Hóa có công suất khai thác thấp không đáp ứng nguồn cung lớn trong thời gian ngắn..., do đó, Ban QLDA Thăng Long, đơn vị tư vấn và các nhà thâu thi công phải bổ sung thêm 45 mỏ, trong đó: tại tỉnh Ninh Bình bổ sung 02 mỏ, tại tỉnh Thanh Hoá phải bổ sung 43 mỏ, bãi tập kết. Như vậy, kết quả khảo sát, lấy mẫu thử nghiệm và lựa chọn các điểm mỏ của đơn vị tư vấn là chưa phù hợp với thực tế. Đây là nguyên nhân dẫn đến nhà thầu bị động trong việc tìm kiếm nguồn cung VLXD, ảnh hưởng lớn đến tiến độ DA.

Nhà thầu thi công phụ thuộc việc cung cấp vật liệu xây dựng từ các đơn vị vận tải nên tại một số thời điểm khi giá xăng dầu tăng cao, đơn vị cung cấp vật liệu cũng như đơn vị thi công cầm chừng, nhưng Chủ đầu tư chưa kịp thời có phương án tháo gỡ, xử lý phù hợp.

Việc xây dựng giá đất đắp trong hồ sơ đấu thầu thực hiện theo quy định" nhưng còn thiểu thực tế, chưa chính xác, dẫn đến khi gặp biến động của thị trường, cước phí vận tải tăng cao, hoặc khi nguồn cung khan hiếm, giá đất đắp sẽ biến động tăng, trong khi nhà thầu thi công chỉ được thanh toán theo giá trúng thầu nên thị công cầm chừng, làm ảnh hưởng tiến độ, trong khi tỷ lệ đất đắp là rất lớn, chiếm khoảng 70% khối lượng (khoảng 13% chi phí xây dựng).

Trách nhiệm thuộc: Ban QLDA Thăng Long; Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải - CTCP (đơn vị tư vấn thiết kế); các nhà thầu thi công DA”.

Theo Thanh tra Chính phủ, Ban QLDA Thăng Long; Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT - CTCP (đơn vị tư vấn thiết kế); các nhà thầu thi công DA phải chịu trách nhiệm trong việc xây dựng giá đất đắp thiểu thực tế, chưa chính xác. Ảnh: G.B.

 Phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự sẽ chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra

Trên cơ sở kết quả thanh tra; Tổng Thanh tra Chính phủ báo cáo, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo làm rõ trách nhiệm của hai bộ là Bộ GTVT, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cùng các địa phương liên quan.

Đối với Bộ Giao thông vận tải, Thanh tra Chính phủ kiến nghị: “Chấn chỉnh, nâng cao chất lượng công tác điều tra, khảo sát các mỏ VLXDTT, ban hành quy định cụ thể áp dụng cho công tác khảo sát mỏ VLXDTT cho ngành GTVT nhằm đảm bảo chính xác về trữ lượng theo thời gian, tiến độ, tiêu chuẩn kỹ thuật trước khi phê duyệt DA; phải có các phương án dự phòng để đảm bảo tính khả thi theo yêu cầu của DA.

Xử lý nghiêm các Ban QLDA, đơn vị tư vấn chưa làm hết trách nhiệm, có vi phạm trong công tác điều tra, khảo sát nguồn cung VLXD cho các DA giao thông trọng điểm quốc gia.

Bộ GTVT phối hợp Bộ TN&MT làm rõ về một số bất cập trong công tác điều tra, khảo sát mở VLXDTT và quy trình cấp phép mỏ sử dụng cho công trình giao thông trọng điểm quốc gia; tham mưu, báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định, làm cơ sở triển khai thực hiện.

Khi lập DA, thực hiện đồng thời việc khảo sát, lựa chọn các mỏ khoáng sản có đủ kiện cấp phép để phê duyệt; nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu vật liệu ngay sau khi DA khởi công; khi xây dựng giá gói thầu, có vướng mắc về khối lượng cung cấp và đơn giá, kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ để có giải pháp tháo gỡ.

Xử lý theo quy định pháp luật đối với các nhà thầu thi công cầm chừng, không tuân thủ hợp đồng đã ký, không đảm bảo tiến độ được phê duyệt của các DA giao thông trọng điểm quốc gia.

Thanh tra, kiểm tra việc thanh, quyết toán khối lượng VLXDTT cung cấp tại DA thành phần đầu tư xây dựng đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45; trường hợp phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan điều tra để xử lý theo quy định của pháp luật”.

Về xử lý trách nhiệm: “Bộ GTVT chỉ đạo Ban QLDA Thăng Long, đơn vị tư vấn và các cơ quan, đơn vị có liên quan kiểm điểm trong công tác khảo sát, lấy mẫu, lựa chọn các mỏ vật liệu xây dựng thông thường chưa đạt yêu cầu, ảnh hưởng tiến độ DA”.

Đối với Bộ TN&MT, Thanh tra Chính phủ kiến nghị: “Hướng dẫn hỗ trợ các điểm mỏ đã được phê duyệt theo quy định trong công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, góp phần đẩy nhanh tiến độ DA; Chủ trì, phối hợp Bộ GTVT rà soát một số bất cập trong việc cấp phép mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, công tác giải phóng mặt bằng tại các mỏ sử dụng cho công trình giao thông trọng điểm quốc gia; từ đó có phương án xử lý, tháo gỡ, làm cơ sở thực hiện cho các DA trong tương lai”.

Đối với UBND các tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa, Thanh tra Chính phủ kiến nghị: “Kiểm tra, rà soát các điểm mỏ nâng công suất theo các Nghị quyết 60/NQ-CP, 133/NQ-CP của Chính phủ, xác định khối lượng thực tế đã khai thác để yêu cầu thực hiện nghĩa vụ tài chính liên quan theo đúng quy định của pháp luật, không để thất thoát ngân sách Nhà nước; kiểm tra việc kinh doanh tại các mỏ được nâng công suất và mỏ đất Đồi Ao, tỉnh Thanh Hóa, trường hợp vi phạm bán VLXD ra thị trường mà không cung cấp cho DA đường cao tốc thì xử lý nghiêm theo Nghị quyết 60/NQ-CP của Chính phủ và quy định của pháp luật;

Chấm dứt thực hiện cơ chế đặc thù trong việc nâng công suất tại các điểm mỏ khi DA đường cao tốc hoàn thành theo quy định tại các Nghị quyết 60/NQ-CP, 133/NQ-CP của Chính phủ…”.

Liên quan đến xử lý trách nhiệm, Thanh tra Chính phủ nêu rõ: “UBND tỉnh Thanh Hóa rút kinh nghiệm đối với hạn chế thiếu sót được nêu tại Kết luận thanh tra”.

Khắc Hạnh