Người có uy tín (NCUT) là người nắm vững và thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy định của địa phương nơi cư trú và thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ công dân; bản thân và gia đình gương mẫu, có đóng góp tích cực đối với cộng đồng; am hiểu về văn hóa, phong tục, tập quán, tiếng nói của dân tộc ở nơi cư trú; có cách ứng xử, giải quyết tốt mối quan hệ trong gia đình, cộng đồng; là người tiêu biểu, có mối liên hệ chặt chẽ, có ảnh hưởng lớn và khả năng tập hợp đồng bào dân tộc ở những phạm vi nhất định, được người dân trong cộng đồng tín nhiệm, tin tưởng, nghe và làm theo [1].

Công an tỉnh Lào Cai tổ chức Hội nghị gặp mặt, biểu dương các điển hình tiên tiến trong phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ giai đoạn 2013 - 2018 (Lào Cai, ngày 16/8/2018).

Nhận thức được vị trí, vai trò của NCUT, thời gian qua, Công an tỉnh Lào Cai đã (1) tích cực, chủ động tham mưu cho UBND tỉnh tổ chức phổ biến, quán triệt, triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về phát huy vai trò NCUT trong đồng bào dân tộc thiểu số, như: Chỉ thị số 06/2008/CT-TTg, ngày 01/02/2008 của Thủ tướng Chính phủ về "Phát huy vai trò NCUT trong đồng bào DTTS trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc"; Quyết định số 2561/QĐ-TTg, ngày 31/12/2016 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án "Tăng cường vai trò NCUT trong vùng DTTS"; Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg, ngày 06/3/2018 của Thủ tướng Chính phủ về Tiêu chí lựa chọn, công nhận NCUT và chính sách đối với NCUT trong đồng bào DTTS...; ban hành nhiều kế hoạch để phát huy vai trò NCUT, như: Kế hoạch số 34/KH-UBND, ngày 31/7/2009 về thực hiện Chỉ thị 06/2008/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ trên địa bàn tỉnh Lào Cai; Kế hoạch số 166/KH-UBND, ngày 02/6/2017 về triển khai thực hiện Đề án "Tăng cường vai trò của NCUT trong vùng DTTS" giai đoạn 2017-2020 trên địa bàn tỉnh Lào Cai... Đây là những văn bản quan trọng để phát huy vai trò NCUT trong bảo đảm ANTT trên địa bàn tỉnh; (2) tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện các văn bản của Bộ Công an về phát huy vai trò NCUT, như:  Hướng dẫn số 04/HD-BCA ngày 16/3/2009, hướng dẫn thực hiện Chỉ thị số 06/CT-TTg; Kế hoạch số 43/KH-BCA-A81 ngày 06/4/2010 về công tác Công an thực hiện Chỉ thị 06/CT-TTg; Kế hoạch số 195/KH-BCA-A61 ngày 03/7/2017 về triển khai thực hiện Quyết định số 2561/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường vai trò của NCUT trong vùng DTTS”; ban hành Kế hoạch số 578/KH-CAT(PV11), ngày 20/8/2009 về thực hiện Chỉ thị 06/2008/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phát huy vai trò NCUT trong đồng bào DTTS trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của Công an tỉnh Lào Cai; (3) thường xuyên làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, nhận thức về NCUT trong DTTS và tầm quan trọng của việc phát huy vai trò của NCUT trong DTTS đối với công tác bảo đảm ANTT cho các cán bộ, chiến sỹ Công an tỉnh, nhất là cán bộ, chiến sỹ trực tiếp làm công tác vận động, tranh thủ NCUT. Trong đó, đặc biệt chú ý đến việc bồi dưỡng kiến thức về đặc điểm tâm lý chung của đồng bào DTTS, tiếng nói, phong tục, tập quán văn hóa và các phương pháp tiếp xúc, thuyết phục, vận động phù hợp; (4) Chỉ đạo các phòng nghiệp vụ, Công an các huyện, thị xã, thành phố tăng cường lực lượng xuống cơ sở thực hiện 3 cùng (cùng ăn, cùng ở, cùng làm) với nhân dân, tranh thủ, sử dụng người có uy tín, già làng, trưởng bản... để vận động nhân dân giúp đỡ cơ quan Công an trong bảo đảm ANTT và xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; (5) thực hiện tốt chế độ, chính sách đối với NCUT, thường xuyên thăm hỏi, động viên NCUT; hàng năm tổ chức các đoàn NCUT đi thăm quan, học tập kinh nghiệm tại các tỉnh, thành phố; (6) triển khai có hiệu quả các mặt công tác vận động, tranh thủ NCUT, tổ chức các hội nghị tập huấn, cung cấp thông tin cần thiết cho NCUT về tình hình ANTT, chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa phương, trong nước và quốc tế; âm mưu, phương thức, thủ đoạn hoạt động của các thế lực thù địch, phản động lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền để chống phá Đảng, Nhà nước; hướng dẫn kỹ năng vận động quần chúng; tạo điều kiện thu hút NCUT tham gia các tổ chức tự quản về ANTT ở cơ sở và trực tiếp tham gia giải quyết các vụ việc về ANTT; tham mưu cho cấp ủy, chính quyền các cấp củng cố hệ thống chính trị, tạo lòng tin, chỗ dựa vững chắc để tiếp tục phát huy và không ngừng nâng cao uy tín của họ trong cộng đồng dân cư; (7) Phối hợp với Ban Dân tộc tỉnh, Mặt trận Tổ quốc và các ban, ngành, đoàn thể liên quan hàng năm tổ chức rà soát người có uy tín, đưa ra khỏi danh sách đối với những người không đủ điều kiện, bầu bổ sung những cá nhân đủ tiêu chí theo quy định, từ đó, chất lượng đội ngũ NCUT trên địa bàn tỉnh Lào Cai ngày càng được nâng lên, vai trò, vị trí của NCUT không ngừng được củng cố, phát huy, là cầu nối hiệu quả giữa đồng bào với cấp ủy, chính quyền địa phương, đến nay các cấp, các ngành đã vận động tranh thủ được 1.156 NCUT [2]

Tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn.

Một buổi họp mô hình Dòng họ tự quản.

Do làm tốt công tác vận động, thời gian qua (từ năm 2014 - 2019) NCUT đã (1) tích cực vận động gia đình và cộng đồng thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tham gia xây dựng hương ước, quy ước của thôn bản, vận động nhân dân hưởng ứng các phong trào thi đua yêu nước, phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ; (2) cùng nhân dân cung cấp cho lực lượng Công an trên 8.770 nguồn tin có giá trị về ANTT giúp lực lượng Công an điều tra, giải quyết 2.331 vụ việc, bắt 1.500 đối tượng; vận động đầu thú và bắt 132 đối tượng truy nã; vận động nhân dân giao nộp, thu hồi 2.239 khẩu súng tự chế và hàng nghìn vũ khí thô sơ, công cụ hỗ trợ khác; tham gia cảm hóa, giáo dục trên 1.000 đối tượng tiến bộ, tái hòa nhập cộng đồng; phối hợp tuyên truyền vận động thành công các hộ người dân tộc Mông ở các huyện Bắc Hà, Sa Pa, Bảo Thắng tự nguyện viết cam kết từ bỏ không theo đạo Yeshua[3].

Bên cạnh đó, NCUT đã tham gia và là nòng cốt trong xây dựng các mô hình tự quản về ANTT trên địa bàn tỉnh, qua đó đã thu hút được đông đảo quần chúng tham gia vào công tác bảo đảm ANTT ở cơ sở; nhiều mô hình được xây dựng mới hoạt động hiệu quả, mang tính xã hội hóa cao, phát huy được vai trò làm chủ, tính tích cực, sáng tạo của nhân dân trong công tác bảo đảm ANTT; được phát triển trên tất cả các địa bàn, là động lực thúc đẩy phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ ngày càng phát triển mạnh mẽ, có chiều sâu; như: mô hình "Chi hội Cựu chiến binh gương mẫu"; "Tổ phụ nữ không có chồng, con và người thân mắc các tệ nạn xã hội", Câu lạc bộ "phòng, chống buôn bán phụ nữ trẻ em"; "Cụm an ninh liên hoàn", "Khu dân cư không có tội phạm và tệ nạn ma túy";“Thôn bản bình yên, gia đình hạnh phúc”; "Dòng họ tự quản"; "Cụm giáp ranh an toàn về ANTT", “Điểm sinh hoạt tôn giáo bình yên”, “Cổng trường an toàn giao thông”, “5 không, 3 giảm”, “Tổ tự quản đường biên, mốc giới”… Đến nay, lực lượng Công an đã chủ trì xây dựng 43 loại hình mô hình được đánh là hoạt động có hiệu quả, được triển khai tại 762 thôn, tổ, cơ quan, doanh nghiệp, trường học.

Những kết quả trên đã góp phần bảo đảm ANTT trong vùng đồng bào DTTS, phục vụ đắc lực sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, công tác vận động, phát huy vai trò của NCUT trong xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ trên địa bàn tỉnh Lào Cai thời gian qua vẫn còn một số hạn chế, đó là: Công tác tranh thủ NCUT tại một số nơi chưa chủ động, chưa tiến hành thường xuyên liên tục, chỉ tập trung thực hiện khi có chỉ đạo hoặc tình hình ANTT ở cơ sở diễn biến phức tạp; mặc dù được quan tâm, tuyên truyền, cung cấp thông tin nhưng nhận thức của một số NCUT trong DTTS trên địa bàn còn chưa cao; việc củng cố, xây dựng và nâng cao uy tín, vai trò ảnh hưởng cho NCUT chưa được quan tâm đúng mức; công tác phối hợp giữa các đơn vị trong lực lượng Công an, giữa lực lượng Công an với Bộ đội Biên phòng và các ban, ngành, đoàn thể trong công tác xây dựng phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ và trong công tác vận động, phát huy vai trò NCUT có nơi, có lúc còn thiếu chặt chẽ, chưa rõ ràng, còn trùng lặp nên hiệu quả chưa cao.

Nguyên nhân của hạn chế trên là do: Cấp ủy Đảng, chính quyền và lực lượng Công an ở một số địa phương nhận thức chưa đầy đủ về vai trò NCUT trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; một số cán bộ, đảng viên, kể cả cán bộ, chiến sỹ Công an, nhất là cán bộ ở cơ sở chưa hiểu biết sâu sắc và chưa thực sự quan tâm công tác vận động, phát huy vai trò của NCUT trong phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ; chính sách đào tạo, đãi ngộ đối với cán bộ công tác ở vùng đồng bào DTTS và đối với NCUT còn hạn chế; âm mưu, hoạt động của các thế lực thù địch, phản động ngày càng tinh vi, quyết liệt, triệt để lợi dụng công nghệ thông tin, internet, mạng xã hội để  móc nối, lôi kéo, xuyên tạc, chống phá; đa số NCUT sống ở các vùng sâu, vùng xa, đời sống vật chất, tinh thần gặp nhiều khó khăn chưa thể dành nhiều thời gian cũng như công sức để cộng tác với lực lượng Công an; mặt trái của cơ chế thị trường, sự bùng bổ của công nghệ thông tin, sự phân hóa giầu nghèo giữa các vùng, các tầng lớp nhân dân tạo ra sự so sánh đã gây nhiều khó khăn cho công tác tranh thủ; đội ngũ cán bộ chuyên trách làm công tác xây dựng phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ tuy đã được quan tâm nhưng còn thiếu về số lượng, năng lực, trình độ không đồng đều, thường xuyên biến động nên chưa đáp ứng yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của công tác tham mưu phát triển phong trào.     

Công an tỉnh Lào Cai thăm và tặng quà cho người có uy tín trên địa bàn tỉnh (Lào Cai, ngày 02/11/2016)

Thời gian tới, tình hình thế giới, khu vực, trong nước tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp; các thế lực thù địch, phản động triệt để khai thác, lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo để chống phá với nhiều phương thức, thủ đoạn mới, đặc biệt chú ý móc nối, lôi kéo NCUT, nhất là số NCUT đang có tư tưởng bất mãn, tiêu cực, nhằm sử dụng họ làm "Ngọn cờ" để tập hợp quần chúng và tiến hành các hoạt động chống phá. Công tác vận động, phát huy vai trò NCUT sẽ gặp những khó khăn, trở ngại do hoạt động tác động, lôi kéo của địch; sự bình đẳng, tương trợ giữa các dân tộc còn tồn tại khoảng cách....đã và sẽ tiếp tục tác động tiêu cực đến tư tưởng NCUT và là điều kiện thuận lợi để kẻ địch lợi dụng để lôi kéo hoặc làm họ nảy sinh bất mãn, chống đối. Để tiếp tục phát huy vai trò NCUT trong xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ trên địa bàn, Công an tỉnh Lào Cai tập trung làm tốt một số nội dung sau: 

Một là, tiếp tục nghiên cứu tham mưu đề xuất để thống nhất các tiêu chí quy định là NCUT trong đồng bào DTTS, xây dựng hướng dẫn cụ thể để có thể triển khai thực hiện hiệu quả hơn nữa việc phát huy vai trò của NCUT trong DTTS góp phần xây dựng phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc tại địa phương, đồng thời có cơ sở để thực hiện đầy đủ chế độ, chính sách đối với những NCUT tiêu biểu.

Hai là, tham mưu cho UBND tỉnh chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền, ban ngành, đoàn thể các cấp và nhân dân về vị trí, vai trò của NCUT trong xây dựng phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ. Xác định rõ công tác vận động, phát huy vai trò của NCUT là một nội dung quan trọng trong chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc của Đảng và Nhà nước, là nhiệm vụ chiến lược gắn với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của các cấp ủy Đảng, cơ quan, ban, ngành đoàn thể. Tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc thực hiện đúng các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân tộc, tôn giáo, tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ gìn khối đại đoàn kết dân tộc.

Ba là, thường xuyên cung cấp thông tin, bồi dưỡng kỹ năng vận động quần chúng cho NCUT. Tổ chức các hội nghị tập huấn cung cấp thông tin về tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa phương, trong nước và quốc tế; âm mưu, phương thức, thủ đoạn hoạt động của các thế lực thù địch, phản động lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền để chống phá Đảng, Nhà nước cho NCUT, từ đó nâng cao giác ngộ chính trị, tích cực tham gia phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ. Kịp thời hỗ trợ, tạo điều kiện tốt nhất để NCUT nâng cao nhận thức, vị thế, vai trò của mình trong bản, làng, dòng họ, cộng đồng dân cư, không để NCUT bị tác động bởi các luận điệu tuyên truyền xấu. Đồng thời, chủ động có các biện pháp bảo vệ tuyệt đối an toàn cho NCUT và gia đình họ, không để các phần tử xấu đe dọa, lôi kéo, tác động tham gia các hoạt động vi phạm pháp luật, gây phức tạp về ANTT.

Bốn là, thường xuyên làm tốt công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, nhận thức về NCUT trong DTTS và tầm quan trọng của việc phát huy vai trò của NCUT trong DTTS đối với công tác bảo đảm ANTT cho các cán bộ, chiến sỹ Công an tỉnh, nhất là cán bộ, chiến sỹ trực tiếp làm công tác vận động, tranh thủ NCUT. Trong đó, cần chú trọng bồi dưỡng kiến thức về đặc điểm tâm lý chung của đồng bào DTTS, tập tục, tập quán văn hóa và các biện pháp vận động phù hợp. Từ đó, không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ làm công tác vận động, tranh thủ NCUT trong DTTS, từng bước nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác này.

Năm là, quan tâm hỗ trợ, tạo điều kiện cả về vật chất và tinh thần để NCUT nâng cao chất lượng cuộc sống, yên tâm cộng tác, giúp đỡ lực lượng Công an. Bên cạnh đó, cần kịp thời khen thưởng, động viên NCUT có thành tích xuất sắc trong công tác bảo đảm ANTT của địa phương. Thường xuyên tổ chức các chuyến thăm quan, học hỏi kinh nghiệm ở các địa phương để nâng cao nhận thức chính trị, kiến thức, kinh nghiệm và bồi đắp, củng cố niềm tin của những NCUT trong DTTS, từ đó nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của họ.

Sáu là, tiếp tục rà soát, lập danh sách và tiến hành tranh thủ, vận động đối với những NCUT có khả năng, điều kiện tham gia xây dựng, phát triển phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ, không phụ thuộc vào lứa tuổi, thành phần xuất thân và thái độ chính trị. Đồng thời phải thường xuyên đánh giá, phân loại NCUT để đưa ra khỏi danh sách những người không phát huy tác dụng, phát hiện bổ sung NCUT mới để phục vụ công tác./.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

  (1) Quyết định số 2561/QĐ-TTg, ngày 31/12/2016 của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Đề án “Tăng cường vai trò của người có uy tín trong vùng dân tộc thiểu số”.

           (2) UBND tỉnh Lào Cai, Quyết định số 149/QĐ-UBND, ngày 16/01/2020 về phê duyệt đưa ra khỏi danh sách người có uy tín và bổ sung người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Lào Cai năm 2020.

           (3) Công an tỉnh Lào Cai, Báo cáo tổng kết công tác xây dựng phong trào Toàn dân bảo vệ ANTQ năm 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019.