Hà Tĩnh là tỉnh có đường biên giới đất liền dài 164,448 km, trên địa bàn 41 xã, phường, thị trấn khu vực biên giới, thuộc 9 huyện, thị xã gồm: huyện Hương Sơn, Vũ Quang, Hương Khê; Nghi Xuân, Lộc Hà, Thạch Hà, Cẩm Xuyên, Kỳ Anh với 53 mốc Quốc giới, 8 cọc dấu, tiếp giáp với tỉnh BôLy KhămXay và Khăm Muộn của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Trên tuyến biên giới có Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo (xã Sơn Kim 1, huyện Hương Sơn), các Cửa khẩu phụ Đá Gân (xã Sơn Hồng, huyện Hương Sơn), Kim Cò (xã Hương Quang, huyện Vũ Quang), Động Trìm (xã Hương Vĩnh, huyện Hương Khê). Tuyến biên giới bờ biển dài 137 km, có cửa khẩu Cảng Vũng Áng - Sơn Dương, Xuân Hải; Cửa Lạch, Cửa Hội (xã Xuân Hội, huyện Nghi Xuân); Cửa Sót (xã Thạch Kim, huyện Lộc Hà); Cửa Nhượng (xã Cẩm Nhượng, huyện Cẩm Xuyên); Cửa Khẩu (xã Kỳ Ninh, thị xã Kỳ Anh).

Thực hiện Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 9/1/2015 của Thủ tướng Chính phủ về tổ chức phong trào "Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới", Hướng dẫn 7210/HD-BQP ngày 13/8/2015 của Bộ Quốc phòng; Kế hoạch số 3961/KH-BTL ngày 30/10/2015 của Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng; Kế hoạch số 732/KH-UBND ngày 22/12/2015 của Ủy ban nhân dân tỉnh “Về việc tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới”, Ban Thường trực Mặt trận tỉnh Hà Tĩnh đã chủ động xây dựng kế hoạch phối hợp với chính quyền các cấp và Bộ đội biên phòng tỉnh tổ chức hội nghị triển khai thực hiện phong trào "Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới" đến đội ngũ cán bộ Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội và lực lượng công an, biên phòng trên địa bàn các huyện, các xã có đường biên giới trên bộ, trên biển nhằm tổ chức phổ biến, quán triệt triển khai đến cán bộ, đảng viên. Đồng thời, phối hợp với Ủy ban nhân dân các cấp thành lập Ban chỉ đạo triển khai thực hiện Chỉ thị 01 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó có lãnh đạo Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội tham gia. Do đó, từ năm 2015 đến nay, công tác phối hợp đã đạt được những kết quả cụ thể như sau:

Thứ nhất, Mặt trận Tổ quốc các cấp đã phối hợp với Bộ đội Biên phòng tỉnh thực hiện xây dựng lực lượng nòng cốt, vận động Nhân dân sinh sống ở 2 tuyến biên giới đất liền và bờ biển tự giác ký kết và duy trì hoạt động các tổ tự quản và đã thành lập được 95 tập thể và 196 cá nhân đăng ký tham gia tự quản đường biên, mốc giới; thành lập 284 tổ tàu thuyền an toàn với 1.005 phương tiện và có 2.710 thành viên tham gia; thành lập 105 tổ bến bãi an toàn, với 2.152 thành viên tham gia. Thực hiện phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, Mặt trận các cấp đã phối hợp với các tổ chức thành viên và lực lượng Công an xây dựng được 911 tổ tự quản an ninh, trật tự thôn, bản với 4.092 thành viên tham gia tự quản; vận động xây dựng các xã, phường, khu dân cư thực hiện phong trào “Ba không” (không ma túy, không cờ bài ăn tiền, không vi phạm an toàn giao thông) và đã xây dựng được 174 xã, phường, thị trấn và 1.708 khu dân cư đạt tiêu chí “Ba không” góp phần hoàn thiện tiêu chí 19 về đảm bảo an ninh trật tự trong 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Đồng thời, Mặt trận các cấp đã phối hợp với các tổ chức thành viên vận động Nhân dân thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở, kiện toàn tổ hoà giải cơ sở; sửa đổi, bổ sung hương ước, quy ước ở khu dân cư; kiện toàn nâng cao chất lượng hoạt động 262 Ban Thanh tra nhân dân và 262 Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng và 2.144 Tổ hòa giải ở khu dân cư.

Thứ hai, Mặt trận Tổ quốc các cấp trên địa bàn biên giới đã chủ động phối hợp với chính quyền và các lực lượng Công an, Biên phòng tăng cường công tác tuyên truyền Nhân dân thông qua các hình thức, như: phát huy vai trò của Ban Công tác Mặt trận, tổ chức tuyên truyền thông qua các cuộc họp dân ở các ở các khu dân cư; tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh cơ sở; tuyên truyền trực tiếp thông qua đội ngũ người có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số; tuyên truyền qua mạng xã hội Zalo, Facbook nên đã góp phần nâng cao nhận thức, ý thức tham gia bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới trong quần chúng nhân dân. Hàng năm, nhân dịp kỷ niệm ngày “Biên phòng toàn dân” và ngày truyền thống Bộ đội Biên phòng, Ủy ban Mặt trận các cấp đã phối hợp với Bộ đội biên phòng tổ chức các hoạt động tuyên truyền ngày kỷ niệm; vận động cán bộ, đảng viên và Nhân dân tham gia các cuộc thi tìm hiểu luật biên giới Quốc gia, thi tìm hiểu về truyền thống tình đoàn kết hữu nghị Việt Nam - Lào; tuyên truyền về Luật Biên giới Quốc gia, Luật Biển Việt Nam, các quy chế, nghị định về khu vực biên giới và biển đảo. Nhân dịp kỷ niệm Ngày thành lập Mặt trận vào 18/11 hằng năm, Mặt trận các cấp đã tổ chức Ngày hội “Đại đoàn kết toàn dân tộc” ở tất cả các địa bàn dân cư trên toàn tỉnh và trung bình hàng năm có khoảng 93% khu dân cư tổ chức cả phần lễ và phần hội, khoảng 73% khu dân cư tổ chức bữa cơm Đại đoàn kết. Ngày hội đã thu hút đông đảo Nhân dân tham gia, thông qua đó, đã tuyên truyền cho Nhân dân chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, tạo nên khí thế thi đua sôi nổi trong việc các phong trào, các cuộc vận động do Mặt trận và các tổ chức đoàn thể phát động, thắt chặt tình làng nghĩa xóm các hộ gia đình ở mỗi cộng đồng dân cư.

Thứ ba, phối hợp thực hiện công tác vận động. Từ năm 2015 đến nay, thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, phong trào "Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới" và phong trào "Toàn dân tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc”, Mặt trận và tổ chức đoàn thể các cấp trong tỉnh đã phối hợp với lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng ở các địa bàn biên giới vận động cán bộ, đảng viên, người có uy tín, già làng, trưởng bản gương mẫu, đi đầu, vận động Nhân dân nhận thức rõ ý thức trách nhiệm công dân đưa các phong trào phát triển từ chiều rộng đi vào chiều sâu, từ nhận thức sang hành động. Cán bộ Mặt trận và các tổ chức thành viên bám sát cơ sở tăng cường kiểm tra, hướng dẫn việc thực hiện các nội dung, các tiêu chí xây dựng nông thôn mới, xây dựng khu dân cư văn hoá; hướng dẫn giúp đỡ các xã đỡ đầu thành lập các hợp tác xã, tổ hợp tác và mô hình sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả ngày một nhiều. Mặt trận các cấp đã xây dựng được 144 thôn, bản đạt tiêu chuẩn “Thôn, bản văn hoá”, hàng chục ngàn gia đình được công nhận “Gia đình văn hoá”; đặc biệt là việc phối hợp với Bộ đội Biên phòng tỉnh thực hiện dự án bảo tồn và phát triển đồng bào dân tộc Chứt ở bản Rào Tre xã Hương Liên, làm nhà ở phòng tránh lũ cho 6 hộ dân tộc Chứt, với số tiền 300 triệu đồng, xây dựng khu khám chữa bệnh quân dân y kết hợp ở bản Thoọng pé - Lào...

Đặc biệt, từ năm 2020 - 2021, trước tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp tại nước bạn Lào, Bộ đội Biên phòng đã thành lập 25 tổ, đội chốt trên tuyến biên giới với lực lượng hơn 350 cán bộ, chiến sĩ trên toàn tuyến giáp với nước bạn Lào, thông qua các nguồn tin từ Nhân dân, các tổ đội đã ngăn chặn có hiệu quả hàng trăm người Việt từ Lào vượt biên trái phép qua các tuyến biên giới. Để cách ly các đối tượng, Mặt trận đã phối hợp với Bộ đội Biên phòng cung cấp các nhu cầu thiết yếu để đảm bảo cách ly an toàn các đối tượng tại các điểm cách ly. Thực hiện chương trình phối hợp thống nhất hành động, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh đã phối hợp với Bộ đội Biên phòng củng cố 50 chi hội phụ nữ xã từ yếu kém lên trung bình và khá; vận động giúp đỡ chị em nghèo vay vốn sản xuất; xây dựng 120 tổ phụ nữ giúp nhau làm kinh tế gia đình với số vốn hàng chục tỉ đồng; tuyên truyền vận động hàng ngàn chị em không sinh con thứ 3, thực hiện kế hoạch hoá gia đình; giúp đỡ các đơn vị biên phòng 500 con lợn giống; tổ chức động viên, tặng quà cho hàng trăm tân binh nhập ngũ vào Quân đội. Đoàn Thanh niên tỉnh đã tổ chức thực hiện cuộc vận động “Nghĩa tình biên giới, hải đảo”; “Vì biển xanh quê hương”; “Tô thắm màu cờ Tổ quốc” với hàng ngàn lượt đoàn viên tham gia. Trong các dịp lễ, tết các cấp bộ đoàn đã tổ chức các hoạt động kết nghĩa, giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao với các đơn vị biên phòng và tặng quà cho Nhân dân các xã Biên giới, tặng 500 lá Quốc kỳ cho ngư dân huyện Lộc Hà. Hội Cựu chiến binh các cấp trong tỉnh đã vận động hội viên tham gia hoạt động có hiệu quả công tác xoá đói, giảm nghèo, công tác hậu phương quân đội, củng cố cơ sở chính trị, cùng với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể tuyên truyền vận động Nhân dân xây dựng và bảo vệ đường biên, mốc giới.

Thứ tư, phối hợp thực hiện công tác đối ngoại nhân dân, trong những năm qua, nhận thức xây dựng biên giới hoà bình, hữu nghị là một nhiệm vụ quan trọng trong công cuộc xây dựng và bảo vệ biên giới nên Mặt trận Tổ quốc các cấp đã phối hợp với chính quyền và các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội, các cấp, các ngành, các địa phương mở rộng quan hệ với các địa phương nước bạn Lào đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho Nhân dân qua lại biên giới với khoảng hơn 4.000 lượt người; tổ chức giao ban thông báo định kỳ với xã, huyện, tỉnh 2 bên biên giới và lực lượng an ninh của thành phố Viêng Chăn; trao trả 427 đối tượng vi phạm quy chế biên giới với 116 phương tiện kịp thời theo đúng pháp luật của 2 nước và thông lệ quốc tế. Hàng năm, Mặt trận và chính quyền các địa phương giáp biên đã tiếp đón và cứu trợ hàng trăm lượt người dân vùng giáp biên của bạn sang yêu cầu giúp đỡ về đời sống. Mặt trận đã phối hợp với Sở Ngoại vụ và Bộ đội Biên phòng làm tốt công tác đối ngoại nhân dân; tăng cường tham gia học tập, trao đổi kinh nghiệm làm ăn, xây dựng cơ sở chính trị vùng biên giới 2 nước Việt- Lào.

Tuy nhiên, tình hình an ninh chính trị trên 2 tuyến biên giới trên bộ và trên bờ biển còn diễn biến phức tạp, hoạt động vi phạm chủ quyền trên biển, tranh chấp ngư trường có chiều hướng gia tăng, tệ nạn buôn bán ma túy, buôn lậu, gian lận thương mại chưa giảm; tỷ lệ hộ nghèo còn cao, cơ sở hạ tầng phục vụ đời sống dân sinh chưa đáp ứng nhu cầu thiết yếu của Nhân dân; các dự án trọng điểm của tỉnh phần lớn nằm trên địa bàn Biên phòng, công tác vận động quần chúng về di dời giải phóng mặt bằng, tái định cư còn có những khó khăn, phức tạp. Một số cấp ủy, chính quyền địa phương cấp cơ sở chưa nhận thức đầy đủ về việc thực hiện Chỉ thị số 01/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ còn coi việc tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia là trách nhiệm của Bộ đội Biên phòng. Việc duy trì sinh hoạt các tổ tự quản chưa được tiến hành thường xuyên, chất lượng hoạt động của một số “Tổ tự quản” hiệu quả còn hạn chế. Để tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế, trong thời gian tới Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh đã đề ra một số nhiệm vụ trọng tâm phối hợp như sau:

Một là, tiếp tục phối hợp với chính quyền các cấp làm tốt công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện có hiệu quả Chỉ thị 01/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước gắn với tuyên truyền Luật Biên giới Quốc gia, Nghị định 34/2014/NĐ-CP của Chính phủ về “Quy chế biên giới đất liền nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”; Nghị định 71/2015/NĐ-CP của Chính phủ về “Quản lý hoạt động của người, phương tiện trong khu vực biên giới biển nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, tuyên truyền đề án phổ biến giáo dục pháp luật giai đoạn 2021-2025.

Hai là, chủ động phối hợp với Bộ đội Biên phòng và Công an tỉnh vận động các tập thể, cá nhân, hộ gia đình tiếp tục tự nguyện đăng ký thực hiện các mô hình tự quản đường biên, mốc quốc giới; tự quản an ninh trật tự; tự quản tổ tàu, thuyền an toàn và duy trì sinh hoạt các tổ tự quản đã ký kết nhằm phát huy vai trò, ý thức trách nhiệm của mỗi người dân trong nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, giữ gìn an ninh trật tự xã hội khu vực biên giới.

Ba là, tổ chức tốt Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc ở các khu dân cư vào ngày 18/11 hàng năm và phối hợp với Bộ đội Biên phòng tỉnh và các ngành liên quan tổ chức tốt ngày Biên phòng toàn dân, nhằm tuyên truyền sâu rộng cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về vai trò, trách nhiệm của Nhân dân trong công tác thực hiện phong trào “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới”. Đồng thời, thông qua tổ chức các ngày hội để phối hợp rà soát, đánh giá chất lượng hoạt động của từng tập thể, cá nhân, hộ gia đình bình xét biểu dương và khen thưởng cho các tập thể, cá nhân, hộ gia đình có thành tích xuất sắc trong tham gia phong trào tự quản ở các khu dân cư.

Nguyễn Mạnh Quang

Phó Trưởng Ban Dân tộc, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam