Theo quy định tại Điều 10 Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) và Điều 17 Thông tư số 23/2014/TT-NHNN (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 02/2019/TT-NHNN), Tổ chức tín dụng (TCTD) thực hiện phong tỏa một phần hoặc toàn bộ số tiền trên tài khoản thanh toán của khách hàng trong ba trường hợp sau:
1. Có yêu cầu bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.
2. Được sự chấp thuận của khách hàng.
3. TCTD phát hiện thấy có nhầm lẫn, sai sót khi ghi “Có” nhầm vào tài khoản thanh toán của khách hàng hoặc theo yêu cầu hoàn trả lại tiền của tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán chuyển tiền do có nhầm lẫn, sai sót so với lệnh thanh toán của người chuyển tiền.
Số tiền bị phong tỏa trên tài khoản thanh toán không vượt quá số tiền bị nhầm lẫn, sai sót (áp dụng đối với tài khoản thanh toán).
Trong hoạt động tố tụng hình sự, để bảo đảm hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án; trong phạm vi thẩm quyền của mình, cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có thể áp dụng biện pháp yêu cầu phong tỏa tài khoản.
Trình tự, thủ tục yêu cầu phong tỏa tài khoản thực hiện theo quy định tại Điều 129 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015.
Biện pháp phong tỏa tài khoản được áp dụng cho các đối tượng sau: Những người bị buộc tội về tội mà Bộ luật Hình sự quy định hình phạt tiền, bị tịch thu tài sản hoặc để bảo đảm bồi thường thiệt hại khi có căn cứ xác định người đó có tài khoản tại tổ chức tín dụng hoặc Kho bạc Nhà nước hoặc tài khoản của người khác nếu có căn cứ cho rằng số tiền trong tài khoản đó có liên quan đến hành vi phạm tội của người bị buộc tội.
Có thể hiệu, phong tỏa tài khoản được áp dụng đối với người bị buộc tội về tội mà Bộ luật Hình sự quy định hình phạt tiền, bị tịch thu tài sản hoặc để bảo đảm bồi thường thiệt hại khi có căn cứ xác định người đó có tài khoản tại TCTD hoặc Kho bạc Nhà nước.
Bên cạnh đó, phong tỏa tài khoản cũng được áp dụng đối với tài khoản của người khác nếu có căn cứ cho rằng số tiền trong tài khoản đó liên quan đến hành vi phạm tội của người bị buộc tội.
Trụ sở chính của Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng tại số 89 Láng Hạ, phường Láng Hạ, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.
Đối với vụ việc có dấu hiệu “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” xảy ra tại Công ty TNHH Cơ khí và Dịch vụ thương mại Đại Trang (Trụ sở: Thôn Tống Xá, Thị trấn Lâm, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định), Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an tỉnh Nam Định đã tiến hành phong tỏa tài khoản của doanh nghiệp này và đối tượng Bùi Quang Nam tại Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Nam Định và Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng chi nhánh Nam Định.
Theo đó, căn cứ yêu cầu điều tra vụ việc có dấu hiệu “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” xảy ra tại Công ty TNHH Cơ khí và Dịch vụ thương mại Đại Trang, Thượng tá Ngô Văn Bắc - Phó Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nam Định đã ra Quyết định tạm giữ đồ vật, tài liệu số 11/QĐ-CSĐT ngày 14/12/2020 quyết định tạm giữ số tiền 4,7 tỷ đồng trong tài khoản: 7771100038888 tại Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Nam Định (MBBank Nam Định) theo Lệnh phong tảo tài khoản số 10 ngày 16/10/2020.
Cùng ngày, Thượng tá Ngô Văn Bắc đang đã ký ban hành văn bản số 1205/CSĐT-D4 gửi MBBank Nam Định đề nghị phía MBBank Nam Định chuyển số tiền nêu trên đến tài khoản tạm giữ của Công an tỉnh Nam Định tại Kho bạc Nhà nước tỉnh Nam Định trong thời gian sớm nhất.
Cũng lý do tương tự, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nam Định đã tạm giữ số tiền 3,5 tỷ đồng của Bùi Quang Nam, sinh năm 1994, trú tại Tổ dân phố 8, Thị trấn Lâm, huyện Ý Yên, tỉnh Nam - đối tượng có liên quan trong vụ việc trong tài khoản: 34568022 tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng chi nhánh Nam Định (VPBank Nam Định) theo Lệnh phong tảo tài khoản số 11 ngày 16/10/2020.
Các văn bản của Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nam Định phong tỏa tài khoản của Công ty TNHH Cơ khí và Dịch vụ thương mại Đại Trang tại MBBank Nam Định.
Trước đó, 16/10/2020, Trung tá Đinh Mạnh Hùng - Phó Thủ trưởng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nam Định Lệnh đã ban hành các Lệnh phong tỏa tài khoản yêu cầu MBBank Nam Định, VPBank Nam Định là các tổ chức tín dụng đang quản lý tài khoản của người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can hoặc tài khoản của người khác có liên quan đến hành vi phạm tội của người bị buộc tội phải thực hiện ngay việc phong tỏa tài khoản và có trách nhiệm quản lý cho đến khi có quyết định của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Nếu người được giao thực hiện Lệnh phong tỏa, quản lý tài khoản bị phong tỏa mà giải tỏa việc phong tỏa khi chưa có quyết định của cơ quan có thẩm quyền ra Lệnh phong tỏa tài khoản thì phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật Hình sự.
Lệnh phong tỏa tài khoản của Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nam Định được gửi đến Viện Kiểm sát nhân dân để biết trước khi thi hành.
Các văn bản của Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nam Định phong tỏa tài khoản của đối tượng Bùi Quang Nam tại VPBank Nam Định.
Để rộng đường dư luận về số tiền 4,7 tỷ đồng trong tài khoản bị phong tỏa của Công ty TNHH Cơ khí và Dịch vụ thương mại Đại Trang đang bị Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nam Định yêu cầu theo Lệnh, PV đặt lịch làm việc với MBBank về vấn đề này.
Qua trao đổi, bà Nguyễn Thị Phương Thảo - CEO office (tự giới thiệu là người phụ trách các vấn đề liên quan đến báo chí của MBBank) cho biết: MBBank đã thực hiện phong toả tài khoản của khách hàng đúng theo Lệnh phong tỏa tài khoản số 10 ngày 16/10/2020 do Đại úy Phạm Thái Dương đại diện Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nam Định cung cấp. Thời điểm MBBank tiếp nhận thông tin: 13 giờ 55 phút (căn cứ giờ trên hệ thống camera giám sát giao dịch).
Tuy nhiên, đối với câu hỏi nguồn tiền 4,7 tỷ đồng chuyển vào tài khoản của Công ty TNHH Cơ khí và Dịch vụ thương mại Đại Trang tại MBBank đến từ đâu? Phía MBBank đã chuyển số tiền nêu trên đến tài khoản tạm giữ của Công an tỉnh Nam Định tại Kho bạc Nhà nước tỉnh Nam Định hay chưa thì bà Nguyễn Thị Phương Thảo cho rằng, đây là các thông tin bảo mật kinh doanh của khách hàng. Ngân hàng sẵn sàng cung cấp khi có quyết định của các cơ quan có thẩm quyền theo Luật của Các tổ chức tín dụng.
Còn đối với VPBank, tại Hội sở của Ngân hàng, cán bộ ngân hàng đã cung cấp số điện thoại của một người phụ nữa tên Hương - phụ trách báo chí của ngân hàng (Số điện thoại: 0904618xxx). Thế nhưng, khi liên lạc theo số điện thoại liên hệ thì người này gọi điện không nghe máy, nhắn tin không trả lời.
Vậy đối với các hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật của tổ chức, cá nhân có liên quan đến vụ việc có dấu hiệu “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” xảy ra tại Công ty TNHH Cơ khí và Dịch vụ thương mại Đại Trang, tại sao các ngân hàng lại “dè dặt” đến vậy? Có hay không vấn đề “khuất tất” đến từ các tổ chức tín dụng xung quanh vụ việc này? Và các tổ chức tín dụng đã chấp hành việc chuyển số tiền nêu trên đến đến tài khoản tạm giữ của Công an tỉnh Nam Định tại Kho bạc Nhà nước tỉnh Nam Định hay chưa? Nếu các tổ chức tín dụng cố tình không chuyển số tiền bị phong tỏa của các đối tượng đến tài khoản tạm giữ của các cơ quan chức năng thì chế tài xử lý ở đây là gì?
Do đó, để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, tạo tính răn đe, phòng ngừa chung đối với các hành vi vi phạm pháp luật, đề nghị lãnh đạo Công an tỉnh Nam Định, Văn phòng Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Nam Định có chỉ đạo quyết liệt, dứt điểm vụ việc, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật của các đối tượng (nếu có).
Hai là, đề nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Cơ quan thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có biện pháp thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật của các tổ chức tín dụng là MBBank và VPBank trong việc nghiêm túc chấp hành các quyết định của cơ quan chức năng có thẩm quyền, chuyển số tiền nêu trên đến tài khoản tạm giữ của Công an tỉnh Nam Định tại Kho bạc Nhà nước tỉnh Nam Định theo đúng quy định của pháp luật.
Ba là, HĐND, MTTQ Việt Nam các cấp và các cơ quan tố tụng pháp luật cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa để hướng dẫn các cấp tại địa phương tích cực tham gia các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, của nhân dân; đấu tranh phòng, chống vi phạm, tội phạm; chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; tuyên truyền, động viên nhân dân phát huy quyền làm chủ, thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; kiểm sát, giám sát hoạt động của các cơ quan tư pháp; tập hợp ý kiến, kiến nghị của nhân dân để kiến nghị với Đảng và Nhà nước trong xây dựng chính sách, pháp luật và phát triển kinh tế, xã hội đất nước.
Tạp chí Mặt trận sẽ tiếp tục thông tin vụ viêc.
(*) Bài viết nhằm hưởng ứng Giải báo chí toàn quốc “Báo chí với công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí” lần thứ ba, năm 2020-2021 do Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức.
Phan Anh Tuấn