Tỉnh Bình Định nỗ lực bảo tồn văn hóa truyền thống gắn với du lịch (Ảnh: Báo Dân tộc)

Nhằm thực hiện Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2025, ngày 23/11/2022, UBND tỉnh Bình Định đã ban hành Quyết định số 3899/QĐ-UBND về Kế hoạch triển khai thực hiện Dự án 6 thuộc Chương trình tại tỉnh Bình Định giai đoạn I từ 2021-2025. Mục tiêu tổng quát của Kế hoạch là khôi phục, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, bồi dưỡng, đào tạo cán bộ văn hóa; hỗ trợ cơ sở vật chất, trang thiết bị văn hóa cho vùng đồng bào dân tộc gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Cụ thể, các nhiệm vụ thuộc Dự án 6 được tỉnh Bình Định triển khai bao gồm: Khảo sát, sưu tầm, kiểm kê, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống: trang phục, đồ dùng sinh hoạt, nhạc cụ… của các DTTS; Tổ chức bảo tồn lễ hội truyền thống của đồng bào DTTS tại các địa phương để khai thác, xây dựng thành sản phẩm phát triển du lịch; Hỗ trợ nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú người DTTS trong việc lưu truyền, phổ biến hình thức sinh hoạt văn hóa truyền thống và đào tạo, bồi dưỡng, truyền dạy những người kế cận; Tổ chức lớp tập huấn truyền dạy văn hóa phi vật thể của các DTTS có khó khăn đặc thù và nguy cơ mai một; bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho công chức văn hóa xã, các nghệ nhân người DTTS; Hỗ trợ nghiên cứu, phục hồi, bảo tồn, phát huy văn hóa phi vật thể của các DTTS có nguy cơ mai một; Xây dựng mô hình văn hóa truyền thống của các DTTS; Xây dựng câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian tại các thôn vùng đồng bào DTTS và miền núi, vùng di dân tái định cư; Hỗ trợ hoạt động cho đội văn nghệ truyền thống tại các thôn vùng đồng bào DTTS và miền núi; Hỗ trợ đầu tư xây dựng điểm đến du lịch tiêu biểu vùng đồng bào DTTS; Xây dựng nội dung xuất bản sách, đĩa phim tư liệu về văn hóa truyền thống đồng bào DTTS cấp phát cho cộng đồng các DTTS; Tổ chức ngày hội, giao lưu, liên hoan các loại hình văn hóa nghệ thuật, thi đấu thể thao truyền thống của đồng bào DTTS và đăng cai ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các dân tộc miền Trung; Tuyên truyền, quảng bá rộng rãi giá trị văn hóa truyền thống tiêu biểu của các DTTS; Hỗ trợ đầu tư bảo tồn làng văn hóa truyền thống vùng đồng bào DTTS; Hỗ trợ xây dựng tủ sách cộng đồng vùng đồng bào DTTS; Hỗ trợ tu bổ, tôn tạo di tích quốc gia vùng đồng bào DTTS; Hỗ trợ thang thiết bị nhà văn hóa tại các thông vùng đồng bào DTTS; Tổ chức hoạt động thi đấu thể thao truyền thống các DTTS cấp huyện trong các ngày hội, giao lưu, liên hoan nhằm bảo tồn các môn thể thao truyền thống, các trò chơi dân gian của các DTTS; Hỗ trợ đầu tư xây dựng thiết chế Nhà văn hóa tại các thôn vùng đồng bào DTTS và Xây dựng mô hình bảo tàng sinh thái tại làng văn hóa nhằm bảo tàng di sản văn hóa trong cộng đồng các DTTS hướng tới phát triển du lịch cộng đồng.

Để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng ở vùng đồng bào DTTS, tỉnh Bình Định cũng ban hành các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo, điều hành triển khai thực hiện; đẩy mạnh thông tin tuyên truyền bằng nhiều hình thức tới các tầng lớp nhân dân. Trong năm qua, tỉnh Bình Định đã thực hiện bảo tồn lễ hội truyền thống tại các địa phương, xây dựng sản phẩm du lịch; tổ chức lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể, truyền dạy nghiệp vụ về du lịch cho nhiều đối tượng liên quan; hỗ trợ đầu tư xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao tại các thôn vùng đồng bào DTTS và miền núi, như cải tạo Nhà Văn hóa xuống cấp, xây dựng tường rào, cổng ngõ, nhà vệ sinh, sân bê tông tại các huyện Tây Sơn, An Lão, Hoài Ân, Vân Canh, Vĩnh Thạnh…

Trong giai đoạn từ 2021 đến 31/7/2023, tỉnh Bình Định đã mời gọi, thu hút 17 dự án đầu tư phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh với tổng vốn đầu tư khoảng 49.747 tỷ đồng. Trong đó, năm 2021 thu hút 9 dự án với tổng vốn đầu tư khoảng 39.540 tỷ đồng, năm 2022 thu hút 5 dự án với tổng vốn đầu tư khoảng 4.918 tỷ đồng; 6 tháng năm 2023 thu hút 3 dự án với tổng vốn đầu tư khoảng 5.289 tỷ đồng.

Nét văn hóa truyền thống độc đáo của người dân Bana (Ảnh: Huyện ủy Tây Sơn)

Huyện An Lão được coi là địa phương có sự quan tâm lớn, hướng đến mục tiêu phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của huyện. Trong đó, vùng cao xã An Toàn với khí hậu mát mẻ quanh năm, có rừng nguyên sinh và nét đặc sắc của văn hóa đồng bào Bana bản địa là điểm nhấn. Đến nay, tại xã An Toàn đã hình thành một số dịch vụ, bước đầu thu hút du khách đến tham quan, trải nghiệm. Từ mô hình du lịch cộng đồng đang có dấu hiệu khởi sắc ở An Toàn, huyện An Lão đã có định hướng đầu tư nhiều hơn cho du lịch tại các địa phương. UBND huyện đã chỉ đạo các ngành liên quan phối hợp với các địa phương xây dựng các sản phẩm du lịch, trong đó chú trọng tài nguyên du lịch về thiên nhiên cũng như bản sắc văn hóa của đồng bào Bana và H’re trên địa bàn huyện. Cùng với đó, từng bước đầu tư cơ sở hạ tầng, hệ thống giao thông đến các suối, thác đẹp ở các xã; bảo tồn các lễ hội văn hóa, thiết chế văn hóa để đồng bào DTTS có điều kiện phát huy văn hóa bản địa.

Các huyện có nhiều người đồng bào DTTS sinh sống khác như Hoài Ân, Vân Canh, Vĩnh Thạnh cũng có những tiềm năng, lợi thế lớn như: suối Tà Má, hồ Định Bình, hồ Hòn Lập, Gộp Nước Ló (xếp hạng cấp quốc gia năm 2002). Đặc biệt xã Vĩnh Sơn ở độ cao khoảng 1.000 m so với mực nước biển, có khí hậu mát mẻ, cảnh quan thiên nhiên đẹp, với núi rừng hùng vĩ, sông, suối, thác nước còn nguyên sơ, chứa đựng những điều kỳ bí như thành đá Tà Kơn, thác Hang Dơi, vườn cam Nguyễn Huệ - Căn cứ địa của nghĩa quân Tây Sơn (được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm 1995). Một số loài hoa cảnh quan đang được trồng phục vụ phát triển du lịch như: Mai anh đào, anh đào Nhật Bản, cẩm tú cầu… Cùng với đó là nguồn tài nguyên quý giá về văn hóa phi vật thể mang đậm bản sắc của đồng bào Bana K’riêm Vĩnh Thạnh như lễ hội mừng lúa mới, các trò chơi, các điệu dân vũ, các bài cúng, truyền thuyết, kiến trúc nhà sàn, nghề đan lát, dệt thổ cẩm, những làn điệu hát ru, những nhạc cụ dân tộc độc đáo như cồng chiêng, tơ rưng...

Để phát huy hơn nữa tiềm năng du lịch cộng đồng, kết hợp với bảo tồn văn hóa của đồng bào DTTS ở Bình Định, trong thời gian tới, Bình Định sẽ phát triển làng nghề và ngành nghề nông thôn kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế với xây dựng nông thôn mới, thúc đẩy chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng dịch vụ - công nghiệp - nông nghiệp trên cơ sở phát huy giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái, nâng cao giá trị sản phẩm gắn liền với phát triển dịch vụ du lịch, gắn hoạt động sản xuất của làng nghề với các hoạt động dịch vụ, du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng.

Hồng Nhung